PATRIARCATUS LATINUS – JERUSALEM
Προς όλους τους ιερείς, τις μοναστικές κοινότητες
και τους πιστούς του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων.
Αγαπητοί μας, ο Κύριος να σας δίνει την ειρήνη!
Η εξάπλωση της επιδημίας του COVID-19 στον κόσμο και στα εδάφη του Πατριαρχείου επέφερε σοβαρούς και δραστικούς περιορισμούς στη δυνατότητά μας να συμμετάσχουμε στη Θεία Λατρεία. Ήδη εδώ και μερικές εβδομάδες οι ποιμαντικές δραστηριότητες και προπάντων η τέλεση των Ιερών Μυστηρίων έχει κατά μεγάλο μέρος ανασταλεί, συμπεριλαμβανομένης και της τέλεσης της Θείας Ευχαριστίας. Όπως αρκετές φορές είπαμε, αυτό είναι κάτι πρωτόγνωρο που δεν βιώσαμε ποτέ μέχρι τώρα, και ζητείται από εμάς να βρούμε νέες μορφές τέλεσης.
Σε λίγες ημέρες θα έχουμε την έναρξη της Μεγάλης Εβδομάδας, η οποία είναι το κέντρο του λειτουργικού έτους, και κατ’ αυτή την περίσταση οι δυνατότητές μας να ιερουργήσουμε θα είναι αρκετά περιορισμένες.
Η καρδιά της Μεγάλης Εβδομάδας, προφανώς, χτυπά στον Πανάγιο Τάφο. Κατόπιν των περιορισμών που αποφασίστηκαν από τις πολιτικές αρχές, οι τελετουργίες στον Πανάγιο Τάφο αναγκαστικά θα μειωθούν. Εκτός από τους περιορισμούς που συνδέονται με τον κορωνοϊό, οι περιορισμοί που επιβάλλονται επιπλέον από το Status Quo δεν είναι προς ποιμαντική βοήθεια για πολλές από τις ενοριακές και μοναστικές μας κοινότητες. Φυσικά δεν αποκηρύσσουμε με κανένα τρόπο την τέλεση του Ιερού Πασχαλινού Τριημέρου στον πιο ιερό μας Τόπο, αλλά οι Ιερές Ακολουθίες δεν θα μπορούν να έχουν μια πρακτική αναφορά για μεγάλο μέρος του Πατριαρχείου μας.
Για τον λόγο αυτό, στον Συγκαθεδρικό Ναό του Πατριαρχείου θα τελεστεί όλο το Ιερό Τριήμερο στα αραβικά, με τη βοήθεια μερικών ιεροσπουδαστών, και θα μεταδοθεί σε απευθείας streaming για όλα τα Πατριαρχικά εδάφη από το Christian Media Center. Η Καγκελαρία θα αποστείλει εγκαίρως τις πρακτικές λεπτομέρειες και τα ωράρια των Ιερών Ακολουθιών.
Τις τελευταίες ημέρες κοινοποιήθηκαν διάφορα έγγραφα από την Αγία Έδρα σχετικά με τις τελετουργίες και τα Ιερά Μυστήρια ενόψει του Πάσχα, για τις Εκκλησίες που δεν μπορούν να τελέσουν υπό κανονικές συνθήκες. Κοινοποιήθηκε το Διάταγμα της Ρωμαϊκής Συνόδου για τη Θεία Λατρεία της 25ης Μαρτίου τ.έ. Την ίδια ημερομηνία, η Ρωμαϊκή Σύνοδος για τις Ανατολικές Εκκλησίες κοινοποίησε ένα Διάταγμα για τις Εκκλησίες που αναφέρονται σε αυτήν, μεταξύ των οποίων και η δική μας. Στις 19 Μαρτίου τ.έ., το Αποστολικό Πνευματικό Δικαστήριο κοινοποίησε ένα Σημείωμα σχετικά με το Ιερό Μυστήριο της Εξομολόγησης και ένα Διάταγμα αναφορικά με τα λυσίποινα για τους ασθενείς από COVID-19.
Λαμβάνοντας υπόψιν τα προαναφερθέντα έγγραφα και τους περιορισμούς που αποφασίστηκαν από τις διάφορες πολιτικές κυβερνήσεις των εδαφών του Πατριαρχείου μας, σας κοινοποιώ τις υποδείξεις που αφορούν τη Μεγάλη Εβδομάδα.
1. Κυριακή των Βαΐων
Η λιτανεία των Βαΐων παραλείπεται. Καλώ, ωστόσο, όλους τους εφημερίους να κάνουν ό,τι είναι δυνατόν για να διαθέσουν προς χρήση των πιστών τα βάγια, αφού τα έχουν προηγουμένως ευλογήσει, καθώς και τα φιαλίδια του αγιασμού, ώστε οι πιστοί να μπορέσουν να τα πάρουν στο σπίτι τους.
2. Θεία Λειτουργία του Αγίου Μύρου
Θεωρήσαμε ότι δεν έχει νόημα να τελεστεί η Θεία Λειτουργία του Αγίου Μύρου χωρίς την παρουσία των ιερέων της Πατριαρχικής μας επαρχίας. Γι’ αυτό τον λόγο, αυτή θα τελεστεί στα Ιεροσόλυμα κοντά στην πανήγυρη της Πεντηκοστής, όταν ελπίζουμε πως οι περιορισμοί θα έχουν αρθεί ή τουλάχιστον θα έχουν μειωθεί αρκετά ώστε να μπορέσουμε να ιερουργήσουμε. Θα είναι επίσης η δημόσια και επίσημη ευκαιρία να αρχίσουμε πάλι τις ποιμαντικές δραστηριότητες και θα είναι όμορφο να βρεθεί ενωμένη όλη η Εκκλησία εκείνη την ημέρα. Θα ακολουθήσει, εν ευθέτω καιρώ, η ανακοίνωση της ημερομηνίας και του τόπου.
3. Ιερό Πασχαλινό Τριήμερο στις ενορίες
Η Πατριαρχική μας επαρχία είναι πολυσύνθετη, λόγω των διαφόρων γλωσσών και των δύο ημερολογίων. Η μεγάλη πλειοψηφία των ενοριών είναι αραβικής γλώσσας, αλλά αυτές ακολουθούν δύο διαφορετικά ημερολόγια: το ιουλιανό και το γρηγοριανό. Έχουμε έπειτα τις ελληνόφωνες και αγγλόφωνες ενορίες στην Κύπρο, το Εβραϊκό Βικαριάτο και το Βικαριάτο για τους μετανάστες με τις αντίστοιχες γλώσσες τους. Είναι αδύνατον, συνεπώς, να έχουμε ένα μόνο κριτήριο για όλους.
Μοναδικό γενικό κριτήριο είναι η σταθερή βούληση να αποφευχθεί ο πολλαπλασιασμός της τηλεματικής μετάδοσης ατομικών ή προσωποποιημένων Ιερών Ακολουθιών. Αυτή την περίοδο οι τηλεοράσεις όλου του κόσμου μεταδίδουν ήδη σε όλες τις γλώσσες εκατοντάδες θρησκευτικές εκπομπές. Θα ήθελα να αποφύγουμε την ύπαρξη και στην Πατριαρχική μας επαρχία μιας βαβέλ διαφόρων τελετουργιών μεταδιδομένων μέσω των μέσων μαζικής ενημέρωσης, γι’ αυτό νομίζουμε ότι είναι καλύτερο να διατηρήσουμε ένα ελάχιστο ενότητας.
Θεωρούμε, επίσης, ότι η τέλεση του Ιερού Πασχαλινού Τριημέρου στις άδειες ενορίες, με τον ιερέα μόνο μπροστά στην τηλεκάμερα δεν έχει νόημα, κι επιπλέον δεν είναι σε θέση όλες οι ενορίες να μεταδώσουν. Οι μεμονωμένες ιεροτελεστίες για κάθε ενορία και κοινότητα έχουν νόημα αν υπάρχει μια κοινότητα που συναθροίζεται εκεί σωματικά. Σε απουσία μιας φυσικής κοινότητας, προτιμούμε να υπάρχει ένα ελάχιστο συντονισμού, οργάνωσης και ενότητας στο εσωτερικό κάθε βικαριάτου και να αποφευχθεί ο διασκορπισμός. Είναι ο μοναδικός τρόπος, αυτή την ιδιαίτερη περίοδο, να διαφυλαχθεί η ενότητα μεταξύ μας.
Δεν μπορούν να μεταδίδονται σε streaming ιεροτελεστίες ήδη μαγνητοσκοπημένες. Συνεπώς ας μην καλούνται οι πιστοί να παρακολουθούν Ιερές Ακολουθίες παρά μόνο αν αυτές είναι σε απευθείας μετάδοση.
Ακολουθώντας την υπόδειξη της Ρωμαϊκής Συνόδου για τις Ανατολικές Εκκλησίες, το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου σε όλους τους ναούς, ακόμη και σε αυτούς όπου δεν υπάρχουν ιεροτελεστίες, ας σημάνουν οι καμπάνες την συμφωνημένη με το Βικαριάτο ώρα για την τέλεση της Πασχαλινής Αγρυπνίας, ώστε να προσκληθούν όλοι σε μια ομόφωνη στιγμή προσευχής.
Στη συνέχεια ακολουθούν οι υποδείξεις για κάθε ποιμαντική ενότητα του Πατριαρχείου, όπως συμφωνήθηκαν με τους αντίστοιχους Βικαρίους.
3.1 Αραβόφωνες ενορίες με γρηγοριανό ημερολόγιο
Ζητώ από όλες τις αραβόφωνες ενορίες όλης της Πατριαρχικής μας επαρχίας να ενωθούν στην τέλεση σε streaming που θα λάβει χώρα στον Συγκαθεδρικό Ναό και θα εμψυχωθεί από τους ιεροσπουδαστές. Αυτή την ιδιαίτερη περίοδο, τούτο είναι ένα μικρό σημείο ενότητας της Εκκλησίας των Ιεροσολύμων, ενωμένης γύρω από τον Επίσκοπο.
Οι ιεροτελεστίες στο Πατριαρχείο ακολουθούν το γρηγοριανό ημερολόγιο. Οι αραβικές κοινότητες που ακολουθούν το ιουλιανό ημερολόγιο, κατ’ εξαίρεση, είναι ελεύθερες να ενωθούν στο Ιερό Πασχαλινό Τριήμερο με το Πατριαρχείο σύμφωνα με το γρηγοριανό ημερολόγιο, αν θεωρούν ότι ενδείκνυται ποιμαντικά.
3.2 Αραβόφωνες ενορίες με ιουλιανό ημερολόγιο
Το Βικαριάτο της Ιορδανίας ας οργανώσει μια μοναδική ιεροτελεστία για όλο το έδαφος του Βικαριάτου, με ένα ελάχιστο λειτουργικής εμψύχωσης.
Οι ενορίες της ποιμαντικής ζώνης της Ramallah που νομίζουν ότι είναι καλύτερο να διατηρηθεί η ορθόδοξη ημερομηνία, ας οργανωθούν για να έχουν μία μόνο ιεροτελεστία, με σημείο αναφοράς την ενορία της Ramallah. Καλώ τους ιερείς της ζώνης αυτής να οργανωθούν μαζί, αν οι εξωτερικές συνθήκες το επιτρέπουν.
3.3 Μη αραβόφωνες ενορίες και κοινότητες
Το κάθε Βικαριάτο είναι καλά οργανωμένο και ξέρει πώς να συμπεριφερθεί σε αυτές τις περιστάσεις. Οι συμφωνηθέντες υποδείξεις, για να υιοθετηθούν σύμφωνα με τις παρούσες περιστάσεις στα αντίστοιχα εδάφη, είναι οι εξής:
α) Το Βικαριάτο της Κύπρου ας έχει μία μόνο ιεροτελεστία σε streaming για όλη τη νήσο, η οποία να λαμβάνει υπόψιν τα διάφορα πολιτισμικά και γλωσσικά περιβάλλοντα των αντίστοιχων κοινοτήτων που συνθέτουν το Βικαριάτο, έτσι όπως ξέρουν πολύ καλά να κάνουν.
β) Επίσης το Εβραϊκό Βικαριάτο του Αγίου Ιακώβου ας προσπαθήσει να έχει μία μοναδική ιεροτελεστία που να μεταδίδεται για όλους.
γ) Το Βικαριάτο για τους μετανάστες ας οργανωθεί για να έχει, κατά το δυνατόν, μία μοναδική ιεροτελεστία στις αντίστοιχες γλώσσες ή από κοινού με κάποιες κοινότητες, όπως συχνά κάνουν στις μεγάλες δημόσιες ιεροτελεστίες.
4. Προσευχή στην οικογένεια
Πιστεύουμε ειλικρινά ότι οι μεταδώσεις σε streaming του Ιερού Πασχαλινού Τριημέρου είναι ασφαλώς σημαντικές και χρήσιμες, αλλά δεν θα μπορέσουν ποτέ να αντικαταστήσουν τη φυσική παρουσία στις Ιερές Ακολουθίες, που για εμάς είναι δομική.
Πιστεύουμε ότι είναι πολύ πιο χρήσιμο και καρποφόρο να προσκαλέσουμε τις κοινότητές μας να προσευχηθούν οικογενειακώς.
Συνεπώς, προσκαλούμε θερμά το κάθε Βικαριάτο και τα αρμόδια Πατριαρχικά Γραφεία, να ετοιμάσουν βοηθήματα που να ενισχύσουν τις οικογένειες να προσευχηθούν πάλι μαζί μέσα στο σπίτι. Πολλοί πια δεν ξέρουν πώς να προσεύχονται μαζί και πιστεύουμε ότι είναι σημαντικό να βοηθήσουμε τις οικογένειες να επιστρέψουν σε αυτή την όμορφη παράδοση. Είναι καλό να αναφέρεται, για παράδειγμα, ποια βιβλικά αποσπάσματα να αναγνώσουν τις διάφορες ημέρες της Μεγάλης Εβδομάδας, ποιες συμβολικές πράξεις να επιτελέσουν, πώς ένας πατέρας ή μια μητέρα μπορούν να ευλογήσουν την οικογένεια, κ.ο.κ.
Επαναλαμβάνουμε και επιμένουμε: είναι καλό να έχουμε μια απευθείας μετάδοση, διότι αυτό βοηθά πάρα πολύ. Όμως είναι ακόμη σημαντικότερο να προσευχόμαστε μαζί ως οικογένεια, και προσκαλώ του εφημερίους, τους υπεύθυνους κοινοτήτων και εκείνους των διαφόρων Πατριαρχικών Γραφείων να ετοιμάσουν σύντομα και απλά βοηθήματα προς αυτό τον σκοπό.
5. Μοναστικές κοινότητες
Οι μοναστικές κοινότητες που έχουν τη δυνατότητα ενός ιερέα, μπορούν να τελέσουν το Ιερό Πασχαλινό Τριήμερο ως συνήθως.
Εκεί όπου οι μοναστικές κοινότητες δεν έχουν τη δυνατότητα ενός ιερέα, ας ακολουθήσουν μια ιεροτελεστία μέσω ραδιοφώνου, τηλεόρασης ή διαδικτύου. Ο ηγούμενος ή η ηγουμένη, ανάλογα με τις περιπτώσεις, ας οργανώσει μια λειτουργική προσευχή για την αντίστοιχη κοινότητα, με δυνατότητα μετάδοσης της Θείας Κοινωνίας τουλάχιστον τη Μεγάλη Πέμπτη.
6. Οι ιερείς
Οι ιερείς μπορούν κατ’ εξαίρεση να ιερουργήσουν ιδιωτικώς τη Μεγάλη Πέμπτη. Όταν δεν μπορούν να ιερουργήσουν, ας προσευχηθούν με την Ιερά Ακολουθία των Ωρών και την προσκύνηση στο Πανάχραντο Μυστήριο.
7. Η Εξομολόγηση
Αυτή την ιδιαίτερη περίοδο, οι εξωτερικές συνθήκες δεν ευνοούν την ατομική ιερομυστηριακή εξομολόγηση. Ενόψει του Πάσχα, πολλοί άνθρωποι θα εκφράσουν την επιθυμία να εξομολογηθούν. Ακολουθώντας τις συμβουλές του Αποστολικού Πνευματικού Δικαστηρίου, αυτές είναι οι υποδείξεις:
α) Στους οίκους ευγηρίας, στα νοσοκομεία και στα ιδρύματα φροντίδας για ΑΜΕΑ ή άλλου είδους, όπου βρίσκονται μαζί διάφορα άτομα σε κατάσταση ανάγκης, είναι δυνατόν να δοθεί συλλογική απόλυση των αμαρτιών, όπως προβλέπεται στον Κώδικα Κανονικού Δικαίου (961§2). Οι ιερείς ας αναγνώσουν την τυπική διάταξη αυτού του Ιερού Μυστηρίου στο σημείο που αφορά αυτή τη δυνατότητα, χωρίς να επινοήσουν τίποτα το νέο ή το διαφορετικό.
β) Οι ατομικές εξομολογήσεις, αν οι εξωτερικές συνθήκες δεν το επιτρέπουν, ας αποφεύγονται αυτή τη στιγμή. Προσκαλούνται οι πιστοί σε μια ειλικρινή πράξη συντριβής, με τη δέσμευση να εξομολογηθούν ιερομυστηριακώς σε έναν ιερέα μόλις αυτό καταστεί δυνατό.
Αυτές είναι οι γενικές υποδείξεις που πρέπει να ακολουθηθούν. Φυσικά, αν εν τω μεταξύ υπάρξουν διευκολύνσεις ή σε κάποιο μέρος του εδάφους της Πατριαρχικής μας επαρχίας μπορέσουμε εκ νέου να συναθροισθούμε, προφανώς αυτές οι διατάξεις δεν θα χρησιμεύουν πλέον και οι κοινότητες θα μπορούν να τελέσουν ως συνήθως.
Το κάθε Βικαριάτο ας είναι σε θέση να προσαρμόσει αυτές τις διατάξεις, λαμβάνοντας υπόψιν τα αντίστοιχα πλαίσια και τις πρακτικές συνθήκες στις οποίες θα βρεθούν.
Σε όλες τις δεήσεις και τις ιεροτελεστίες ας μη λησμονήσουμε να προσευχηθούμε για τα θύματα αυτού του ιού, για την Εκκλησία σε όλο τον κόσμο και ιδιαιτέρως για τη δική μας Εκκλησία των Ιεροσολύμων.
Εύχομαι σε όλους ένα όσο το δυνατόν γαλήνιο Πάσχα.
Εν Χριστώ.
Ιεροσόλυμα, 26 Μαρτίου 2020
+ Pierbattista Pizzaballa
Αποστολικός Τοποτηρητής
Μετάφραση: π. Λ.Κ.