Οι γυναίκες στο Βατικανό η παρουσία των γυναικών συνεχίζει να αυξάνεται
Αυξάνεται συνεχώς ο αριθμός των γυναικών που εργάζονται στο Βατικανό. Το 2019 ανέρχονταν σε 1.016, το 22% του συνολικού προσωπικού. Τα στοιχεία απορρέουν από μια έρευνα του Vatican News η οποία διεξήχθη στα γραφεία του προσωπικού της Αγίας Έδρας με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας της Γυναίκας, στις 8 Μαρτίου. Ο αριθμός των γυναικών που κατέχουν διευθυντικές θέσεις στο Βατικανό και στην Κούρια δεν υπήρξε ποτέ τόσο υψηλός όσο σήμερα.
Τα τελευταία δέκα χρόνια έχουν αυξηθεί τόσο ο απόλυτος αριθμός όσο και το ποσοστό των γυναικών αναφορικά με το σύνολο του προσωπικού, που βρίσκονται στην υπηρεσία του Πάπα και της Αγίας Έδρας. Το 2010, κατά την ποντιφική θητεία του Βενέδικτου 16ου, απασχολούνταν 4.053 άτομα, από τα οποία 697 ήταν γυναίκες, περίπου το 17%. Ωστόσο το 2019, η Αγία Έδρα και η Πόλη του Βατικανού μετρούσαν ένα σύνολο 4.618 υπαλλήλων εκ των οποίων το 22% (1.016) ήταν γυναίκες. Αυτό που είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακό κατ’ αυτή τη δεκαετία, είναι η αύξηση του αριθμού των γυναικών που εργάζονται στην Αγία Έδρα, δηλαδή στην Ρωμαϊκή Κούρια μαζί με όλους εκείνους που βοηθούν τον Πάπα στη διοίκηση της Καθολικής Εκκλησίας. Το 2010, 385 γυναίκες εργάζονταν στην Αγία Έδρα, το 2019 υπήρχαν 649, έτσι το ποσοστό τους αναφορικά με το συνολικό προσωπικό της Αγίας Έδρας αυξήθηκε κατά την τελευταία δεκαετία από 17,6% σε πάνω από 24%.
Μέσα στο κράτος της Πόλης του Βατικανού, από την άλλη πλευρά, η αύξηση της παρουσίας των γυναικών τα τελευταία δέκα χρόνια, υπήρξε ασθενέστερη και αφορούσε κυρίως λιγότερο εξειδικευμένες θέσεις, όπως προσωπικό πωλήσεων στα μουσεία. Με μια αξιοσημείωτη εξαίρεση: το 2016, ο Πάπας Φραγκίσκος διόρισε την ιστορικό ιταλικής τέχνης Barbara Jatta διευθύντρια των Μουσείων του Βατικανού. Η απόφαση προκάλεσε αίσθηση και στον κόσμο της διεθνούς τέχνης, δεδομένου ότι κανένα άλλο μουσείο τέτοιου μεγέθους και σπουδαιότητας δεν έχει γυναίκα στο τιμόνι. Οι συλλογές τέχνης των Παπών είναι από τα πέντε πιο δημοφιλή μουσεία στον κόσμο.
Τέσσερις γυναίκες στην κορυφή
Αλλά πάνω απ’ όλα, στην Αγία Έδρα, ο Πάπας Φραγκίσκος έθεσε περισσότερες γυναίκες σε εξέχουσες θέσεις. Το υψηλότερο επίπεδο που έχουν φτάσει γυναίκες στην Κούρια είναι εκείνο του υφυπουργού, ενός ατόμου που ανήκει στη διοικητική ομάδα ενός Dicastero, που αποτελείται συνήθως από τρία ή τέσσερα μέλη. Ο Φραγκίσκος διπλασίασε τον αριθμό των γυναικών υφυπουργών, από δύο σε τέσσερις. Τον Ιανουάριο 2020, έλαβε χώρα ο τελευταίος διορισμός αυτού του τύπου, η ιταλίδα Francesca Di Giovanni έγινε Υφυπουργός του Τμήματος για τις Σχέσεις με τα Κράτη, μια νεοσυσταθείσα θέση.
Το 2017, ο Φραγκίσκος διόρισε ταυτόχρονα δύο γυναίκες υφυπουργούς στο Dicastero για τους Λαϊκούς, την Οικογένεια και τη Ζωή, τις Gabriella Gambino και Linda Ghisoi. Και οι δύο έχουν οικογένεια και είναι μητέρες παιδιών, μια καινοτομία για το Βατικανό αναφορικά με αυτά τα επίπεδα ευθύνης. Η ισπανίδα μοναχή Carmen Ros Nortes εργάζεται ως υφυπουργός στη ΡωμαΪκή Σύνοδο για τα Ινστιτούτα της Αφιερωμένης Ζωής, η τρίτη γυναίκα που αναλαμβάνει μια τέτοιου είδους θέση. Η προκάτοχός της, η Enrica Rosanna, είχε διοριστεί από τον Πάπα Ιωάννη Παύλο Β΄ το 2004 και αποτέλεσε μια έκπληξη για πολλούς παρατηρητές: μέχρι τότε όλοι οι υφυπουργοί ήταν πάντα ιερείς.
Οι γυναίκες σε ηγετικές θέσεις στην Κούρια, τριπλασιάστηκαν μέσα σε δέκα χρόνια
Ακόμη και στο Dicastero του Βατικανού για την επικοινωνία, όπου ο αριθμός των λαϊκών είναι υψηλός σε σύγκριση με άλλες ομάδες της Αγίας Έδρας, δύο γυναίκες κατέχουν ηγετικές θέσεις. Η σλοβενικής καταγωγής Natasa Govekar που είναι επικεφαλής του Τμήματος θεολογικής ποιμαντικής και η βραζιλιάνα Cristiane Murray είναι υποδιευθύντρια του Γραφείου Τύπου του Βατικανού. Στα τέλη του 2019, συνολικά οκτώ γυναίκες, και με την Francesca Di Giovanni τώρα εννιά, κατέχουν θέσεις ιδιαίτερης ευθύνης στην Αγία Έδρα, υπερβαίνοντας το δέκατο μισθολογικό επίπεδο στο Βατικανό. Πριν από δέκα χρόνια υπήρχαν μόνο τρεις. Με άλλα λόγια, ο αριθμός των γυναικών που απασχολούνται σε ανώτερες θέσεις στην Ρωμαϊκή Κούρια έχει τριπλασιαστεί μέσα σε δέκα χρόνια.
Δεν πρέπει όλοι οι υπεύθυνοι να είναι ιερείς
Γενικά, πέντε από τα 22 πιο σημαντικά γραφεία της Κούριας (Υπουργείο του Κράτους, Υπουργείο Οικονομιών, τρία Dicasteri, εννιά Ρωμαϊκές Σύνοδοι, πέντε Συμβούλια, τρία Δικαστήρια) τώρα πια έχουν γυναίκες στη διοικητική ομάδα τους. Κανένας Ποντίφικας δεν έχει διορίσει γυναίκα στην κορυφή ενός Dicastero. Επίσης το γεγονός ότι ο πρόεδρος δεν είναι απαραίτητο να είναι ιερέας, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να είναι και ένας λαϊκός – και ως εκ τούτου μια γυναίκα – το απέδειξε ο Πάπας Φραγκίσκος το 2018 όταν διόρισε τον λαϊκό Paolo Ruffini πρόεδρο του Dicastero για την επικοινωνία. O Φραγκίσκος είχε επίσης δηλώσει το άνοιγμα σε γυναίκα πρόεδρο και για το Υπουργείο των Οικονομικών, αν και στο τέλος επέλεξε έναν ιερέα – τον Ιησουίτη Juan Antonio Guerrero Alves – για να διαδεχθεί τον καρδινάλιο George Pell.
Ο Πάπας Φραγκίσκος ο οποίος θα κλείσει επτά χρόνια Ποντιφικής θητείας σε λίγες ημέρες, έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι η Καθολική Εκκλησία χρειάζεται περισσότερες γυναίκες σε ηγετικές θέσεις. Το έδαφος του Βατικανού και της Ρωμαϊκής Κούριας σταδιακά προετοιμάζεται γι αυτό. Ωστόσο, ο Φραγκίσκος υπογραμμίζει πάντα ότι από μόνοι τους οι διορισμοί δεν αρκούν: Οι γυναίκες είναι κάτι περισσότερο, «μυστηριακά περισσότερο» από μια σημαντική θέση στην Καθολική Εκκλησία. Πάνω σε αυτό θα έπρεπε να προβληματιστούμε ακόμη πιο βαθιά, λέει ο Πάπας Φραγκίσκος.
Σημείωση:
Αυτή η επισκόπηση περιλαμβάνει τα στοιχεία προσωπικού των Ποντιφικών Ιεραποστολικών Έργων. Αντ’ αυτού τα δεδομένα της Ρωμαϊκής Συνόδου για τον Ευαγγελισμό των Λαών παραμένουν αποκλεισμένα. Και οι δύο ανήκουν στην Αγία Έδρα, αλλά η καθεμία έχει τη δική της διοίκηση. Ωστόσο, τα στοιχεία για το 2019 καθορίστηκαν από την Ρωμαϊκή Σύνοδο για τον Ευαγγελισμό των Λαών. Σύμφωνα με αυτά τα δεδομένα, 55 γυναίκες εργάζονται εκεί, αριθμός που αντιστοιχεί στο 20,4% των γυναικών.
