Το κακό στον κόσμο, η ενοχή, η τιμωρία και η σωτηρία του Θεού
Εν όψει των τραγικών γεγονότων, των καταστροφών, των ασθενειών και άλλων παρόμοιων γεγονότων, ο επαναλαμβανόμενες πειρασμός για τους πιστούς είναι να μεταθέσουν την ευθύνη στα θύματα ή ακόμα και στον ίδιο το Θεό. Το θέμα εξετάστηκε και από τον Πάπα Φραγκίσκο ο οποίος παρατήρησε ότι ο Ιησούς «ξεκάθαρα» απορρίπτει αυτό το όραμα, «διότι ο Θεός δεν επιτρέπει τραγωδίες ως τιμωρία για τα λάθη» (Angelus, 28 Φεβρουαρίου 2016).
Ο πύργος του Σιλωάμ
Ο Πάπας υπενθυμίζει δύο τραγικά γεγονότα μέσα από το Ευαγγέλιο, τα οποία εκείνο τον καιρό «είχαν προκαλέσει μια μεγάλη αναστάτωση: μια αιματηρή καταστολή η οποία πραγματοποιήθηκε από τους Ρωμαίους στρατιώτες στο εσωτερικό του ναού και την κατάρρευση του πύργου του Σιλωάμ, στην Ιερουσαλήμ, γεγονός που προκάλεσε δεκαοκτώ θύματα (βλ. Λκ 13,1-5): «Ο Ιησούς γνωρίζει την προληπτική νοοτροπία των ακροατών του και ξέρει ότι αυτοί ερμηνεύουν αυτού του είδους τα γεγονότα με λανθασμένο τρόπο. Πράγματι, πιστεύουν ότι αυτός ο τόσο σκληρός θάνατος των ανθρώπων αποτελεί σημάδι ότι ο Θεός τους τιμώρησε για κάποιο σοβαρό λάθος που είχαν διαπράξει. Σαν να λέμε: «το άξιζαν». Και από την άλλη πλευρά, η αποφυγή της ατυχίας ισοδυναμούσε με την αίσθηση του να αισθάνεσαι ότι είσαι εντάξει.
Μια πρόσκληση για μεταστροφή
Ο Φραγκίσκος αναρωτιέται: «Ποια είναι η ιδέα που έχουμε για τον Θεό; Είμαστε πράγματι, πεπεισμένοι ότι ο Θεός είναι έτσι, ή αυτό δεν αποτελεί παρά δική μας αντίληψη, ένας θεός που έγινε «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσή μας»; Ο Ιησούς, αντιθέτως, μας καλεί να αλλάξουμε τις καρδιές μας, να πραγματοποιήσουμε μια ριζική ανατροπή στην πορεία της ζωής μας, εγκαταλείποντας τους συμβιβασμούς με το κακό». Πράγματι, ο Ιησούς λέει ότι «αυτά τα φτωχά θύματα δεν ήταν χειρότεροι από τους άλλους ανθρώπους. Αντίθετα, Εκείνος μας καλεί να αντλήσουμε από αυτά τα επώδυνα γεγονότα μια προειδοποίηση που αφορά όλους, επειδή όλοι είμαστε αμαρτωλοί»: όλοι δηλαδή, καλούμαστε να μεταστραφούμε επειγόντως.
Ο εκ γενετής τυφλός και ο Ιώβ
Ο Ιησούς προσφέρει μια παρόμοια απάντηση σε έναν εκ γενετής τυφλό, ο οποίος πίστευε ότι βρισκόταν σε αυτή την κατάσταση εξαιτίας κάποιου λάθους. Αλλά ο Κύριος λέει: «“ούτε αυτός ημάρτησε ούτε οι γονείς του. Αλλά εγεννήθη τυφλός, δια να φανερωθούν, με την θαυματουργικήν θεραπείαν, τα έργα του Θεού» (Ιω. 9,3). Το κακό παραμένει, ωστόσο, ένα μυστήριο, όπως προκύπτει και από την ιστορία του Ιώβ ο οποίος αν και χτυπημένος από πολλές κακοτυχίες, ο Θεός τον απαλλάσσει από κάθε ενοχή ενώ οι ενοχλητικοί φίλοι του ήθελαν να τον πείσουν ότι οι δοκιμασίες του είχαν προκληθεί από κάποιου είδους ανάρμοστη συμπεριφορά του. Όπως λέει η Κατήχηση της Καθολικής Εκκλησίας, αναφερόμενη στον Άγιο Αυγουστίνο, ο Θεός, «όντας εξαιρετικά καλός, δεν θα επέτρεπε ποτέ την ύπαρξη οποιουδήποτε κακού στα έργα του, αν δεν ήταν αρκετά ισχυρός και καλός για να αντλήσει το καλό από το ίδιο το κακό» (311) «με τρόπους που θα γνωρίσουμε πλήρως μόνο κατά την αιώνια ζωή» (324).
Ο Ιησούς ήρθε για να σώσει
Πάντα, σύμφωνα με την Κατήχηση, μας θυμίζει ότι ο Ιησούς δεν ήρθε για να κρίνει, αλλά για να σώσει, αναφέρει: «Είναι εξαιτίας της άρνησης της χάριτος κατά τη σημερινή ζωή που ο καθένας κρίνεται, λαμβάνει σύμφωνα με τα έργα του και μπορεί ακόμη και να καταδικαστεί στην αιωνιότητα» (679).
Τιμωρούμενοι από τις ίδιες τις εξεγέρσεις μας
Υπό αυτή την άποψη, ο Βενέδικτος 16ος υπενθυμίζει την προειδοποίηση που απηύθυνε ο προφήτης Ιερεμίας προς τους επαναστάτες: «Η αποστασία σου από εμέ θα σε τιμωρήσει και η κακία σου θα σε ελέγχει και θα σε συγκλονίζει. Από αυτά που υφίστασαι, μάθε και ιδέ, ότι είναι πολύ πικρόν δια σέ, να εγκατάλειψης εμέ τον Θεόν σου και προστάτην, λέγει Κύριος ο Θεός σου» (Ιερ. 2,19). Ο Κύριος επιθυμεί να σώσει τον άνθρωπο απελευθερώνοντάς τον από την αμαρτία, αλλά τον αφήνει ελεύθερο: η «απόρριψη του Θεού και της αγάπης από μόνη της φέρνει την τιμωρία» (Γενική ακρόαση, 18 Μαΐου 2011).
Ο Θεός συγχωρεί, η φύση ποτέ
Το κακό είναι ένα μυστήριο, αλλά συχνά το προκαλούμε από μόνοι μας, απομακρυνόμενοι από τον Θεό, που είναι το Καλό. Αυτό συμβαίνει επίσης, όταν ο άνθρωπος παραβιάζει τη φύση και την εκμεταλλεύεται με εγωιστικό και αδιάκριτο τρόπο. Ο Φραγκίσκος υπενθυμίζει σχετικά με αυτό μια παροιμία που λένε οι παππούδες και οι γιαγιάδες: «Ο Θεός πάντα συγχωρεί, εμείς οι άνθρωποι συγχωρούμε μερικές φορές, η φύση δεν συγχωρεί ποτέ» (Ομιλία στο IFAD, 14 Φεβρουαρίου 2019).
Μην ξεχνάτε την Καλή Είδηση
Έτσι, στο Μήνυμά του γι αυτή την Σαρακοστή, ο Φραγκίσκος, μπροστά στην «παρουσία» που μερικές φορές μπορεί να είναι ακόμη και δραματική, του κακού που υπάρχει στη ζωή μας, όπως και σε αυτή της Εκκλησίας και του κόσμου», μας καλεί να μην ξεχνάμε την «Καλή Είδηση του θανάτου και της ανάστασης του Ιησού» για τη σωτηρία μας. Η πίστη μας δίνει μια εντελώς διαφορετική προοπτική, επειδή μας κάνει να αντιλαμβανόμαστε αυτά που συμβαίνουν στη γη με τα μάτια του ουρανού. Ας σταματήσουμε να αντιδρούμε μουδιασμένα – μας προτρέπει ο Πάπας – αυτή είναι «μια ιδανική περίοδος για να μεταστραφούμε».
Μετάφραση: ρφ
