ΠΑΠΑΣ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ
ΓΕΝΙΚΗ ΑΚΡΟΑΣΗ
Αίθουσα Παύλος Στ’
Τετάρτη, 18 Δεκεμβρίου 2024
Κύκλος – Ιωβηλαίο 2025. Ο Ιησούς Χριστός, η ελπίδα μας. I. Η παιδική ηλικία του Ιησού 1. Γενεαλογία του Ιησού (Μτ 1,1-17). Η είσοδος του Υιού του Θεού στην ιστορία
Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές, καλημέρα!
Σήμερα ξεκινάμε τον κύκλο των κατηχήσεων που θα διεξαχθεί καθ’ όλη τη διάρκεια του Ιωβηλαίου Έτους. Το θέμα είναι «Ο Ιησούς Χριστός, η ελπίδα μας»: Αυτός είναι, πράγματι, ο προορισμός του προσκυνήματός μας και Αυτός ο ίδιος είναι η οδός, ο δρόμος τον οποίο πρέπει να ακολουθήσουμε.
Το πρώτο μέρος θα πραγματευθεί την παιδική ηλικία του Ιησού, την οποία μας διηγούνται οι Ευαγγελιστές Ματθαίος και Λουκάς (βλ. Μτ 1–2· Λκ 1–2). Τα Ευαγγέλια της παιδικής ηλικίας αφηγούνται την παρθενική σύλληψη του Ιησού και τη γέννησή του από τη κοιλία της Μαρίας· ανακαλούν τις μεσσιανικές προφητείες που εκπληρώνονται σε Αυτόν και μιλούν για την κατά νόμο πατρότητα του Ιωσήφ, που μπολιάζει τον Υιό του Θεού στον «κορμό» της δυναστείας του Δαβίδ. Μας παρουσιάζεται ο Ιησούς ως νεογέννητο βρέφος, παιδί και έφηβος, υποταγμένος στους γονείς του και, ταυτόχρονα, έχοντας επίγνωση ότι είναι εξ ολοκλήρου αφιερωμένος στον Πατέρα και στη Βασιλεία του. Η διαφορά μεταξύ των δύο Ευαγγελιστών έγκειται στο ότι ενώ ο Λουκάς αφηγείται τα γεγονότα μέσα από τα μάτια της Μαρίας, ο Ματθαίος το κάνει μέσω αυτών του Ιωσήφ, επιμένοντας σε μια τόσο πρωτόγνωρη πατρότητα.
Ο Ματθαίος ανοίγει το Ευαγγέλιό του και ολόκληρο τον κανόνα της Καινής Διαθήκης με τη «γενεαλογία του Ιησού Χριστού, υιού του Δαβίδ, υιού του Αβραάμ» (Μτ 1,1). Πρόκειται για έναν κατάλογο ονομάτων που υπάρχουν ήδη στις Εβραϊκές Γραφές, που έχει σκοπό να δείξει την αλήθεια της ιστορίας και την αλήθεια της ανθρώπινης ζωής. Πράγματι, «η γενεαλογία του Κυρίου αποτελείται από την αληθινή ιστορία, όπου υπάρχουν μερικά ονόματα κάπως προβληματικά και υπογραμμίζεται η αμαρτία του βασιλιά Δαβίδ (βλ. Μτ 1,6). Όλα, όμως, ολοκληρώνονται και κορυφώνονται στη Μαρία και στον Χριστό (βλ. Ματθ. 1:16)» (Επιστολή για την ανανέωση της μελέτης της ιστορίας της Εκκλησίας, 21 Νοεμβρίου 2024). Εμφανίζεται έπειτα η αλήθεια της ανθρώπινης ζωής που περνά από τη μια γενιά στην άλλη, παραδίδοντας τα εξής τρία: ένα όνομα που περικλείει μια μοναδική ταυτότητα και αποστολή, την ιδιότητα μέλους μιας οικογένειας και ενός λαού, και τέλος την προσκόλληση της πίστεως στον Θεό του Ισραήλ.
Η γενεαλογία είναι ένα λογοτεχνικό είδος, δηλαδή μια μορφή κατάλληλη για τη μετάδοση ενός πολύ σημαντικού μηνύματος: κανείς δεν δίνει τη ζωή του μόνος του, αλλά τη λαμβάνει ως δώρο από άλλους· εν προκειμένω, πρόκειται για τον εκλεκτό λαό και για το ποιος κληρονομεί την παρακαταθήκη της πίστεως από τους πατέρες, μεταδίδοντας τη ζωή στα παιδιά του και παραδίδοντας την πίστη στον Θεό.
Ωστόσο, σε αντίθεση με τις γενεαλογίες της Παλαιάς Διαθήκης, όπου εμφανίζονται μόνο ανδρικά ονόματα, επειδή στον Ισραήλ είναι ο πατέρας που δίνει το όνομα στον υιό, στον κατάλογο του Ματθαίου μεταξύ των προγόνων του Ιησού εμφανίζονται και οι γυναίκες. Βρίσκουμε πέντε από αυτές: τη Θάμαρ, τη νύφη του Ιούδα η οποία, όταν έμεινε χήρα, προσποιείται την πόρνη για να εξασφαλίσει απογόνους στον σύζυγό της (βλ. Γεν 38)· τη Ραχάβ, την πόρνη της Ιεριχούς που επιτρέπει στους Εβραίους εξερευνητές να εισέλθουν στη γη της επαγγελίας και να την κατακτήσουν (βλ. Ωσ 2)· τη Ρουθ, τη Μωαβίτισσα η οποία, στο ομώνυμο βιβλίο, παραμένει πιστή στην πεθερά της, τη φροντίζει και θα γίνει η προγιαγιά του βασιλιά Δαβίδ· τη Βηρσαβεέ, με την οποία ο Δαβίδ διαπράττει μοιχεία και, μετά τη θανάτωση του συζύγου της, γίνεται πατέρας του Σολομώντα (βλ. Β’Σαμ 11)· και τέλος τη Μαρία από τη Ναζαρέτ, σύζυγο του Ιωσήφ, από τον οίκο του Δαβίδ: από αυτήν γεννιέται ο Μεσσίας, ο Ιησούς.
Τις πρώτες τέσσερις γυναίκες τις ενώνει όχι το γεγονός ότι είναι αμαρτωλές, όπως λέγεται μερικές φορές, αλλά επειδή είναι ξένες σε σύγκριση με τον λαό του Ισραήλ. Αυτό που αναδεικνύει ο Ματθαίος είναι ότι, όπως έγραψε ο Βενέδικτος ΙΣΤ’, «μέσω αυτών εισέρχεται στη γενεαλογία του Ιησού ο κόσμος των εθνών ‒γίνεται ορατή η αποστολή του προς τους Εβραίους και τους παγανιστές» (Η παιδική ηλικία του Ιησού, Μιλάνο-Πόλη του Βατικανού 2012, 15).
Ενώ οι τέσσερις προηγούμενες γυναίκες αναφέρονται δίπλα στον άντρα που γεννήθηκε από αυτές ή σε αυτόν που έγινε πατέρας του, η Μαρία, αντιθέτως, αποκτά ιδιαίτερη σημασία: σηματοδοτεί μια νέα αρχή, η ίδια είναι μια νέα αρχή, διότι στην ιστορία της δεν είναι πλέον το ανθρώπινο πλάσμα ο πρωταγωνιστής της γενιάς, αλλά ο ίδιος ο Θεός. Αυτό φαίνεται ξεκάθαρα από το ρήμα «γεννήθηκε»: «Ο Ιακώβ έγινε πατέρας του Ιωσήφ, του άντρα της Μαρίας, από την οποία γεννήθηκε ο Ιησούς, ο λεγόμενος Χριστός» (Μτ 1,16). Ο Ιησούς είναι ο υιός του Δαβίδ, μπολιασμένος σε εκείνη τη δυναστεία από τον Ιωσήφ και προορισμένος να είναι ο Μεσσίας του Ισραήλ, αλλά είναι επίσης υιός του Αβραάμ και ξένων γυναικών, επομένως προορισμένος να είναι το «Φως των εθνών» (βλ. Λκ 2,32) και ο «Σωτήρας του κόσμου» (Ιω 4,42).
Ο Υιός του Θεού, αφιερωμένος στον Πατέρα με την αποστολή να αποκαλύψει το πρόσωπο Εκείνου (βλ. Ιω 1,18· Ιω 14,9), εισέρχεται στον κόσμο όπως όλα τα παιδιά του ανθρώπου, τόσο που στη Ναζαρέτ θα αποκαλεστεί «υιός του Ιωσήφ» (Ιω 6,42) ή «υιός του ξυλουργού» (Μτ 13,55). Αληθινός Θεός και αληθινός άνθρωπος.
Αδελφοί και αδελφές, ας αφυπνήσουμε μέσα μας την ευγνώμονη ανάμνηση των προγόνων μας. Και κυρίως ας ευχαριστήσουμε τον Θεό, ο οποίος, μέσω της Μητέρας Εκκλησίας, μας γέννησε στην αιώνια ζωή, τη ζωή του Ιησού, την ελπίδα μας.
———————
Μετάφραση: π.Λ
