ΠΑΠΑΣ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ
ΓΕΝΙΚΗ ΑΚΡΟΑΣΗ
Βιβλιοθήκη του Αποστολικού Μεγάρου
Τετάρτη, 3 Μαρτίου 2021
Κατήχηση με θέμα την προσευχή – 25.
Η προσευχή και η Αγία Τριάδα
Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές, καλημερα!
Στην κατηχητική μας πορεία με θέμα την προσευχή, σήμερα και την επόμενη εβδομάδα θέλουμε να δούμε πώς, χάρη στον Ιησού Χριστό, η προσευχή μάς ανοίγει ευρέως στην Αγία Τριάδα – στον Πατέρα, τον Υιό και το Άγιο Πνεύμα -, στην απέραντη θάλασσα του Θεού που είναι Αγάπη. Είναι ο Ιησούς που μας άνοιξε τον Ουρανό και μας εισήγαγε στη σχέση με τον Θεό. Ο Ιησούς, πράγματι, το έκανε αυτό: εγκαινίασε για μας αυτήν τη σχέση με τον Τριαδικό Θεό: τον Πατέρα, τον Υιό και το Άγιο Πνεύμα. Αυτό επιβεβαιώνει ο Απόστολος Ιωάννης, στο τέλος του προλόγου του Ευαγγελίου του: «Κανείς ποτέ δεν είδε τον Θεό· μόνο ο μονογενής Υιός, που είναι μέσα στην αγκαλιά του Πατέρα, εκείνος μας τον έκανε γνωστό» (1,18).
Ο Ιησούς μας αποκάλυψε την ταυτότητα του Θεού, του Πατέρα, του Υιού και του Αγίου Πνεύματος. Πραγματικά, εμείς δεν ξέραμε πώς να προσευχηθούμε: ποιες λέξεις, τι συναισθήματα και ποιες γλώσσες ήταν κατάλληλες για τον Θεό. Σε αυτό το αίτημα που οι μαθητές απηύθυναν στον Διδάσκαλο, το οποίο συχνά θυμηθήκαμε κατά τη διάρκεια αυτών των κατηχήσεων, υπάρχει όλη η δυσκολία του ανθρώπου, οι επαναλαμβανόμενες και συχνά ανεπιτυχείς προσπάθειές του να στραφεί στον Δημιουργό: «Κύριε, δίδαξέ μας πώς να προσευχόμαστε» (Λκ 11,1).
Δεν είναι όλες οι προσευχές ίδιες, και δεν είναι όλες πρόσφορες: η ίδια η Βίβλος μάς βεβαιώνει το άσχημο αποτέλεσμα αρκετών προσευχών, οι οποίες απορρίπτονται. Ίσως ο Θεός μερικές φορές δεν είναι ευχαριστημένος με τις προσευχές μας κι εμείς ούτε καν το αντιλαμβανόμαστε. Ο Θεός κοιτάζει τα χέρια εκείνου που προσεύχεται: ο προσευχόμενος για να τα καθαρίσει, δεν χρειάζεται να τα πλύνει, αλλά αν μη τι άλλο να απέχει από κακές πράξεις.
Ο Άγιος Φραγκίσκος προσευχόταν: «Nullu homo ène dignu te mentovare», δηλαδή, «κανένας άνθρωπος δεν ειναι άξιος να προφέρει το όνομά σου» (Ωδή στον αδελφό ήλιο).
Αλλά ίσως η πιο συγκινητική αναγνώριση της φτώχειας της προσευχής μας έγινε από τα χείλη εκείνου του Ρωμαίου εκατόνταρχου που μια μέρα ικέτευσε τον Ιησού να θεραπεύσει τον άρρωστο δούλο του (βλ. Μτ 8,5-13). Ένιωθε εντελώς ανεπαρκής: δεν ήταν Εβραίος, ήταν αξιωματικός του μισητού κατοχικού στρατού. Αλλά η αγωνία για τον δούλο του τον κάνει να τολμήσει, και λέει: «Κύριε, δεν είμαι άξιος για να έλθεις κάτω από τη στέγη μου, πες όμως μόνο ένα λόγο, και θα γιατρευτεί ο δούλος μου» (στ. 8). Είναι η φράση που επαναλαμβάνουμε κι εμείς σε κάθε Θεία Λειτουργία. Ο διάλογος με τον Θεό είναι μια χάρη: δεν είμαστε άξιοι γι’ αυτόν, δεν έχουμε κανένα δικαίωμα να διεκδικήσουμε, «κουτσαίνουμε» σε κάθε μας λέξη και σκέψη… Όμως ο Ιησούς είναι η θύρα μέσω της οποίας εισερχόμαστε σε αυτόν τον διάλογο με τον Θεό.
Γιατί ο άνθρωπος να πρέπει να αγαπάται από τον Θεό; Δεν υπάρχουν προφανείς λόγοι, δεν υπάρχει αναλογία… Είναι τόσο αληθινό αυτό, που στις περισσότερες μυθολογίες δεν εξετάζεται καν η περίπτωση ενός θεού που να νοιάζεται για τις ανθρώπινες υποθέσεις. Αντιθέτως, αυτές είναι ενοχλητικές και βαρετές, εντελώς αμελητέες. Ας θυμηθούμε τη φράση του Θεού στον λαό Του, που επαναλαμβάνεται στο Δευτερονόμιο: «Σκέψου, ποιος λαός έχει τους θεούς κοντά του, όπως εσείς έχετε Εμένα κοντά σας;».
Αυτή η εγγύτητα του Θεού είναι η Αποκάλυψη! Μερικοί φιλόσοφοι λένε ότι ο Θεός μπορεί να σκεφτεί μόνο τον εαυτό του. Αν μη τι άλλο, εμείς οι άνθρωποι προσπαθούμε να εντυπωσιάσουμε τη θεότητα και να φανούμε αρεστοί στα μάτια της. Εξ ου και το καθήκον της «θρησκείας», με την πομπή των θυσιών και των αναθημάτων να προσφέρονται συνεχώς για να ευχαριστήσουν έναν βουβό Θεό, έναν αδιάφορο Θεό. Δεν υπάρχει διάλογος. Ήταν μόνο ο Ιησούς, ήταν μόνο η αποκάλυψη του Θεού πριν τον Ιησού στον Μωυσή, όταν ο Θεός παρουσιάστηκε· ήταν μόνο η Αγία Γραφή που μας άνοιξε τον δρόμο του διαλόγου με τον Θεό. Ας θυμηθούμε: «Ποιος λαός έχει τους θεούς κοντά του, όπως εσείς έχετε Εμένα κοντά σας;». Αυτή είναι η εγγύτητα του Θεού που μας ανοίγει στον διάλογο μαζί Του.
Έναν Θεό που αγαπά τον άνθρωπο, δεν θα είχαμε ποτέ το θάρρος να τον πιστέψουμε αν δεν είχαμε γνωρίσει τον Ιησού. Η γνώση του Ιησού μάς έκανε να το καταλάβουμε αυτό, μας το αποκάλυψε. Είναι το σκάνδαλο που βρίσκουμε χαραγμένο στην παραβολή του ευσπλαχνικού πατέρα ή στην παραβολή του βοσκού που ψάχνει για το χαμένο πρόβατο (βλ. Λκ 15) Δεν θα μπορούσαμε να συλλάβουμε αυτές τις ιστορίες, ούτε να τις καταλάβουμε, αν δεν είχαμε γνωρίσει τον Ιησού. Ποιος Θεός είναι πρόθυμος να πεθάνει για τους ανθρώπους; Ποιος Θεός αγαπά πάντα και υπομονετικά, χωρίς να απαιτεί να αγαπάται ως αντάλλαγμα; Ποιος Θεός δέχεται την τεράστια έλλειψη ευγνωμοσύνης ενός γιου που του ζητά εκ των προτέρων την κληρονομιά του και φεύγει από το σπίτι σπαταλώντας τα πάντα; (βλ. Λκ 15,12-13).
Είναι ο Ιησούς που αποκαλύπτει την καρδιά του Θεού. Και έτσι ο Ιησούς μας λέει με τη ζωή του σε ποιο βαθμό ο Θεός είναι Πατέρας. «Tam Pater nemo»: Κανείς δεν είναι Πατέρας όπως Αυτός. Η πατρότητα που είναι εγγύτητα, συμπόνια και τρυφερότητα. Ας μην ξεχάσουμε αυτές τις τρεις λέξεις που μας μιλούν για το ύφος του Θεού: εγγύτητα, συμπόνια και τρυφερότητα. Αυτός είναι ο τρόπος να εκφράσει την πατρότητά Του μαζί μας. Εμείς φανταζόμαστε με δυσκολία και από πολύ μακριά την αγάπη που διαπερνά την Αγία Τριάδα, και τι άβυσσος αμοιβαίας φιλοστοργίας υπάρχει μεταξύ Πατέρα, Υιού και Αγίου Πνεύματος. Οι ανατολικές Ιερές εικόνες μας επιτρέπουν να γευθούμε κάτι από αυτό το μυστήριο που είναι η απαρχή και η χαρά ολόκληρου του σύμπαντος.
Προπάντων ήταν αδιανόητο για μας να πιστέψουμε ότι αυτή η θεϊκή αγάπη θα μπορούσε να επεκταθεί, φθάνοντας στην ανθρώπινη ακτή μας: είμαστε το τέλος μιας αγάπης που δεν έχει όμοιο επάνω στη γη. Η Κατήχηση της Καθολικής Εκκλησίας εξηγεί: «Η Αγία ανθρώπινη φύση του Ιησού είναι η οδός δια της οποίας το Άγιο Πνεύμα μας διδάσκει να προσευχόμαστε στον Θεό Πατέρα μας» (αρ. 2664). Και αυτή είναι η χάρη της πίστεώς μας. Πραγματικά, δεν θα μπορούσαμε να ελπίζουμε κάτι υψηλότερο: η ανθρώπινη φύση του Ιησού – ο Θεός που ήλθε κοντά μας εν τω Ιησού – αποκάλυψε σ’ εμάς την ίδια τη ζωή της Αγίας Τριάδας, μας άνοιξε διάπλατα αυτή την θύρα του μυστηρίου της αγάπης του Πατέρα, του Υιού και του Αγίου Πνεύματος.
Μετάφραση: π.Λ
