Δίδαξέ μας τον πλούτο της φτώχειας
Με τον Φραγκίσκο, τον Άγιο που ανέπνευσε τον αέρα αυτών των λόφων και διέσχισε αυτές τις περιοχές, εστιάζουμε το βλέμμα μας στο μυστήριο του Σταυρού, το δέντρο της σωτηρίας όπου επάνω του χύθηκε το λυτρωτικό αίμα του Χριστού.
Αυτά ήταν τα λόγια του Ιωάννη Παύλου Β΄ στις 24 Ιανουαρίου 2002, τα οποία είπε από την Ασίζη, για την Παγκόσμια Ημέρα Προσευχής για την Ειρήνη στον Κόσμο. Ο Φραγκίσκος της Ασίζης μπορεί να υπερηφανεύεται για τουλάχιστον δύο πριμάτους, αλλά ίσως θα ήταν καλύτερα να τους αποκαλέσουμε record, στην ιστορία των σύγχρονων παπών. Αυτός ήταν που ενέπνευσε τον Ιωάννη Παύλο Β΄ να συγκεντρώσει στην Ασίζη τους εκπροσώπους των διαφόρων θρησκειών του κόσμου για να προσευχηθούν για την ειρήνη. Η πρώτη φορά ήταν το 1986, σε πλήρη glasnost, όταν τελείωσε ο ψυχρός πόλεμος. Και στη συνέχεια εκ νέου το 2002, στο τέλος της ποντιφικής θητείας του.
Ο άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης ήταν επίσης, μαζί με την Παναγία του Λορέτο, αυτοί έβγαλαν από το σπίτι του τον Πάπα Ιωάννη 23ο, ο οποίος για να μεταβεί στο προσκύνημα της Ασίζης στις 4 Οκτωβρίου του 1962, πήρε το τρένο. Και ήταν η πρώτη φορά που ένας πάπας βρήκε έξω από το Βατικανό από την εποχή της παραβίασης της Porta Pia. Το άνοιγμα των εργασιών του Συμβουλίου απείχε μόλις λίγες ημέρες…
Σαράντα τέσσερα ήταν τα χρόνια της ζωής του Φραγκίσκου επί της γης: κατά το πρώτο μέρος, περίπου το μισό, ασχολήθηκε με την αναζήτηση του καλού, όπως γίνεται συνήθως και χωρίς να συμβιβάζεται, με κάτι που τον αηδίαζε και που έκανε τον γιο του messer Bernardone ανήσυχο. Αλλά το υπόλοιπο της ζωής του αφιερώθηκε σε μια περιπέτεια, που φαινόταν μια τρέλα, αλλά ήταν η αρχή μιας άφθαρτης αποστολής και δόξας. Αυτή η αποστολή και η δόξα Μας εμπνέουν έναν όρκο που κάναμε εδώ στην Ασίζη, για την Ιταλία, για όλα τα έθνη.
Συναντιόμαστε στην Ασίζη, όπου όλοι μιλούν για έναν μοναδικό προφήτη της ειρήνης που ονομάζεται Φραγκίσκος. Είναι αγαπητός όχι μόνο από τους χριστιανούς αλλά και από πολλούς άλλους πιστούς και από ανθρώπους απόμακρους από την θρησκεία, έγινε γνωστός για τα δικά του ιδανικά της δικαιοσύνης, της συμφιλίωσης και της ειρήνης.
Χάρη στους κύκλους του Giotto, χάρη στον χρυσό θρύλο, χάρη στις ιστορίες των πρώτων οπαδών του, γνωρίζουμε άπειρα αλλά και γουστόζικα ανέκδοτα. Περισσότερο από ένα ανέκδοτο ωστόσο, είναι η εικόνα των χεριών του που έφεραν τα στίγματα:
Η πνευματικότητά σας δεν μπορεί να αγνοεί το «πάθος» που ο άγιος Φραγκίσκος είχε για το Πάθος του Χριστού. Τα στίγματά του αποτελούν ένα πολυετές κήρυγμα. Η εκλογή σας να γίνετε οπαδοί του σας προσκαλεί, σας αναγκάζει να κατανοήσετε αυτή τη διαφορετική ουσιαστική πτυχή του χριστιανισμού. Μπορεί ο χριστιανισμός να αγνοήσει ποτέ τον Σταυρό του Χριστού;
Αυτά ήταν τα λόγια του Παύλου 6ου σε ένα διεθνές προσκύνημα των Φραγκισκανών στις 19 Μαΐου του 1971. Και πιο πρόσφατα, ο Βενέδικτος 16ος κατά την γενική ακρόαση της 27ης Ιανουαρίου του 2010…
Έχει ειπωθεί ότι ο Φραγκίσκος αντιπροσωπεύει έναν άλλο Χριστό, ήταν πραγματικά μια ζωντανή εικόνα του Χριστού. Έχει αποκαλεστεί ως «ο αδελφός του Χριστού». Πράγματι, αυτό ήταν το ιδανικό του: να είναι σαν τον Ιησού. Να συλλογίζεται τον Χριστό του Ευαγγελίου, να τον αγαπά απαράμιλλα, μιμούμενος τις αρετές του. Συγκεκριμένα, ήθελε να δώσει μια θεμελιώδη αξία στην εσωτερική και εξωτερική φτώχεια, διδάσκοντάς την και στα πνευματικά παιδιά του. Ο πρώτος μακαρισμός του Κηρύγματος στο Όρος – μακάριοι οι φτωχοί τω πνεύματι επειδή σε αυτούς ανήκει η βασιλεία των ουρανών (Μτ. 5,3) – έγινε μια φωτεινή πραγματικότητα στη ζωή και στα λόγια του Φραγκίσκου.
Η φτώχεια: η πιο σημαντική κληρονομιά του Φραγκίσκου της Ασίζης και επίσης η πιο πρόσφατη μετά από τόσους αιώνες από το θάνατό του. Ο Παύλος 6ος αναφέρει στην ομιλία του προς τους terziari Φραγκισκανούς το 1971:
Η φτώχεια είναι ένα αμφιλεγόμενο ουσιαστικό, ακόμη και μέσα στις σελίδες του Ευαγγελίου, υπό την έννοια ότι οι Φτωχοί αποκαλούνται μακάριοι και στη συνέχεια όλοι όσοι ακούνε το Ευαγγέλιο πιέζονται να τους βοηθήσουν και να τους απελευθερώσουν από την αγωνία και τα δεινά της φτώχειας. Επομένως: η φτώχεια είναι κάτι καλό ή κακό; (…). Θα έλεγε κανείς ότι τα σπουδαιότερα και τα ισχυρότερα ιδεολογικά και κοινωνικά ρεύματα τάσσονται υπέρ της φτώχειας, ή μάλλον των φτωχών, των προλετάριων, των απόρων, ενάντια στους γαιοκτήμονες, στους πλούσιους, στους καπιταλιστές, ακόμη κι αν όλες οι σύγχρονες εξελίξεις, όλη η οργάνωση της σύγχρονης κοινωνίας στοχεύει στην αόριστη αύξηση του πλούτου, στην μετατροπή των πραγμάτων σε χρήσιμα αγαθά, στην κατάκτηση και στην διανομή ολοένα νέων οικονομικών πόρων. Οικονομία και κοινωνιολογία έχουν γίνει οι δύο κυρίαρχοι σκοποί και σχεδόν στοιχειώνουν τη σύγχρονη ζωή μας. Πού τοποθετείται η φτώχεια; Η ευαγγελική μας φτώχεια; Το μάθημα θα γινόταν μακρύ και λεπτό, αλλά εσείς ήδη το γνωρίζετε. Εσείς γνωρίζετε ότι η ευαγγελική φτώχεια σημαίνει πρώτα απ’ όλα την τοποθέτηση της αντίληψής μας για την ζωή όχι σε αυτή τη γη, όχι στα πλούτη της, όχι στις ικανοποιήσεις της, όχι στις απολαύσεις της, όχι σε αυτό που αυτή είναι και που μπορεί να μας δώσει, όχι στη βασιλεία της επί της γης, αλλά στο «βασίλειο του ουρανού».
Ωστόσο, ακόμη και σε αυτή τη γη, ακόμη και γι αυτή τη γη, ο Φραγκίσκος κατάφερε να βρει ευκαιρίες για να δοξάσει τον Θεό. Ο Ύμνος του για τα πλάσματα, που αντηχεί μέσα από την εγκύκλιο του Πάπα Φραγκίσκου, είναι η ομορφότερη σύνθεση της αγάπης του για τη ζωή στη γη ως διέλευση προς εκείνη την ουράνια:
Εδώ, ο Φτωχούλης της Ασίζης μας καλεί πρώτα απ’ όλα να υψώσουμε έναν ύμνο ευγνωμοσύνης προς τον Θεό για όλα τα δώρα του. Ας αινούμε τον Θεό για την ομορφιά του κόσμου και της γης, τον θαυμάσιο «κήπος» που Εκείνος εμπιστεύτηκε στον άνθρωπο για να τον καλλιεργεί και να τον προστατεύει (βλ. Γεν. 2,15). Είναι καλό για τους ανθρώπους να θυμούνται ότι βρίσκονται σε ένα «παρτέρι» του απέραντου σύμπαντος, που δημιουργήθηκε από τον Θεό γι αυτούς. Είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουν ότι ούτε οι ίδιοι, ούτε τα ζητήματα για τα οποία ανησυχούν αποτελούν «τα πάντα». Μόνο ο Θεός είναι «τα πάντα», και στο τέλος, σε Εκείνον θα πρέπει ο καθένας μας να παρουσιαστεί για να δώσει λογαριασμό.
Αλλά ο Φραγκίσκος της Ασίζης μπορεί να περηφανεύεται και για έναν ακόμη πριμάτο. Έχοντας προτείνει ένα νέο όνομα σε έναν Πάπα που ήρθε πολλούς αιώνες μετά από εκείνον…
