ΠΑΠΑΣ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ
ΓΕΝΙΚΗ ΑΚΡΟΑΣΗ
Αίθουσα Παύλος Στ’
Τετάρτη, 1η Σεπτεμβρίου 2021
Κατήχηση επικεντρωμένη στην Προς Γαλάτες Επιστολή – 7. Ανόητοι Γαλάτες
Αδελφοί και αδελφές, καλημέρα!
Θα συνεχίσουμε την εξήγηση της Επιστολής του Αγίου Παύλου προς τους Γαλάτες. Αυτό δεν είναι κάτι το νεωτεριστικό, αυτή η εξήγηση δεν είναι δική μου: αυτό που μελετάμε είναι εκείνο που λέει ο Άγιος Παύλος, σε μια πολύ σοβαρή σύγκρουση, με τους Γαλάτες. Και είναι επίσης ο Λόγος του Θεού, διότι εισήλθε στη Βίβλο. Αυτά δεν είναι πράγματα που επινοεί κάποιος, όχι. Είναι κάτι που συνέβη εκείνη την εποχή και μπορεί να επαναληφθεί. Και μάλιστα είδαμε ότι σε όλη την ιστορία επαναλήφθηκε αυτό. Η παρούσα, είναι απλά μια κατήχηση επί του Λόγου του Θεού που εκφράζεται στην Επιστολή του Παύλου προς τους Γαλάτες, δεν είναι κάτι το διαφορετικό. Αυτό πρέπει πάντα να λαμβάνεται υπόψη.
Στις προηγούμενες κατηχήσεις είδαμε πώς ο απόστολος Παύλος δείχνει στους πρώτους Χριστιανούς της Γαλατίας πόσο επικίνδυνο είναι να εγκαταλείψουν τον δρόμο που ξεκίνησαν αποδεχόμενοι το Ευαγγέλιο. Στην πραγματικότητα, ο κίνδυνος είναι αυτός να πέσουν στην τυπολατρεία, η οποία είναι ένας από τους πειρασμούς που μας οδηγεί στην υποκρισία, για την οποία μιλήσαμε την περασμένη φορά. Να πέσουν στην τυπολατρεία και να αρνηθούν τη νέα αξιοπρέπεια που έλαβαν: την αξιοπρέπεια των λυτρωμένων από τον Χριστό. Το απόσπασμα που μόλις ακούσαμε, δίνει την έναρξη στο δεύτερο μέρος της Επιστολής. Μέχρι τώρα, ο Παύλος μίλησε για τη ζωή του και την κλήση του: για το πώς η χάρη του Θεού μεταμόρφωσε την ύπαρξή του, θέτοντάς την εντελώς στην υπηρεσία του ευαγγελισμού. Σε αυτό το σημείο, ρωτά άμεσα τους Γαλάτες: τους θέτει ενώπιον των επιλογών τις οποίες έκαναν και της τρέχουσας κατάστασής τους, που θα μπορούσε να μηδενίσει την εμπειρία της χάριτος που βίωσαν.
Και οι λέξεις με τις οποίες απευθύνεται ο Απόστολος στους Γαλάτες ασφαλώς δεν είναι λέξεις ευγενείας: το ακούσαμε. Στις άλλες Επιστολές είναι εύκολο να βρούμε την έκφραση «αδελφοί» ή «αγαπητοί», εδώ όχι. Διότι είναι θυμωμένος. Λέει γενικά «Γαλάτες» και μάλιστα δύο φορές τους αποκαλεί «ανόητους», κάτι που δεν είναι ένας όρος ευγενείας. Ανόητοι, άφρονες, και πολλά άλλα θα μπορούσε να πει… Το κάνει όχι επειδή δεν είναι έξυπνοι, αλλά επειδή, σχεδόν χωρίς να το αντιλαμβάνονται, κινδυνεύουν να χάσουν την πίστη στον Χριστό που αποδέχτηκαν με τόσο ενθουσιασμό. Είναι ανόητοι, επειδή δεν συνειδητοποιούν ότι ο κίνδυνος είναι αυτός της απώλειας του πολύτιμου θησαυρού, της ωραιότητας της καινοτομίας του Χριστού. Η έκπληξη και η θλίψη του Αποστόλου είναι εμφανής. Όχι χωρίς πικρία, ο Παύλος προκαλεί εκείνους τους Χριστιανούς να θυμηθούν το πρώτο κήρυγμα που εκείνος έκανε, με το οποίο τους προσέφερε τη δυνατότητα να αποκτήσουν μια ελευθερία η οποία μέχρι εκείνη τη στιγμή ήταν ανέλπιστη.
Ο Απόστολος υποβάλλει στους Γαλάτες κάποιες ερωτήσεις, με σκοπό να ταρακουνήσει τη συνείδησή τους: γι’ αυτό είναι τόσο έντονος. Πρόκειται για ρητορικές ερωτήσεις, διότι οι Γαλάτες γνωρίζουν πολύ καλά ότι η πίστη τους στον Χριστό είναι ο καρπός της χάριτος που έλαβαν με το κήρυγμα του Ευαγγελίου. Τους φέρνει στις απαρχές της χριστιανικής κλήσεως. Ο λόγος τον οποίο είχαν ακούσει από τον Παύλο επικεντρωνόταν στην αγάπη του Θεού, η οποία είχε πλήρως φανερωθεί στον θάνατο και την ανάσταση του Ιησού. Ο Παύλος δεν μπορούσε να βρει μια πιο πειστική έκφραση από αυτήν που πιθανότατα τους είχε επαναλάβει αρκετές φορές στο κήρυγμά του: «Τώρα πια δεν ζω εγώ, αλλά ζει στο πρόσωπό μου ο Χριστός. Και η τωρινή σωματική μου ζωή είναι ζωή βασισμένη στην πίστη μου στον Υιό του Θεού, που με αγάπησε και πέθανε εκούσια για χάρη μου» (Γαλ 2,20).
Ο Παύλος δεν ήθελε να γνωρίζει τίποτε άλλο εκτός από τον εσταυρωμένο Χριστό (βλ. Α’Κορ 2, 2). Οι Γαλάτες πρέπει να κοιτάξουν αυτό το γεγονός, χωρίς να αφήσουν τον εαυτό τους να παρασυρθεί από άλλα κηρύγματα. Εν ολίγοις, η πρόθεση του Παύλου είναι να κάνει τους Χριστιανούς να περισκεφτούν, ώστε να αντιληφθούν το διακύβευμα και να μην αφήσουν τον εαυτό τους να σαγηνευτεί από τη φωνή των σειρήνων που θέλουν να τους οδηγήσουν σε μια θρησκευτικότητα που βασίζεται αποκλειστικά στην αυστηρή τήρηση των εντολών. Επειδή εκείνοι, εκείνοι οι νέοι ιεροκήρυκες που είχαν φτάσει εκεί στη Γαλατία, τους είχαν πείσει ότι έπρεπε να κάνουν μεταβολή και να δεχτούν τις εντολές που τηρούνταν από τους Εβραίους και που οδηγούσαν στην τελείωση πριν την έλευση του Χριστού, ο οποίος προσφέρει τη δωρεάν σωτηρία.
Οι Γαλάτες, από την άλλη πλευρά, καταλάβαιναν πολύ καλά σε τι αναφερόταν ο Απόστολος. Ασφαλώς είχαν βιώσει τη δράση του Αγίου Πνεύματος στις κοινότητες: όπως και στις άλλες Εκκλησίες, έτσι και η αγάπη και διάφορα άλλα χαρίσματα είχαν εκδηλωθεί ανάμεσά τους. Εφόσον λοιπόν πιέστηκαν από τον Παύλο, πρέπει απαραιτήτως να απαντήσουν ότι αυτό που βίωσαν ήταν ο καρπός της νέας ζωής του Πνεύματος. Κατά την απαρχή της πίστεως τους, λοιπόν, υπήρχε η πρωτοβουλία του Θεού, όχι των ανθρώπων. Το Άγιο Πνεύμα ήταν ο πρωταγωνιστής της εμπειρίας τους. Να βάλουν τώρα το Άγιο Πνεύμα στο παρασκήνιο για να δώσουν προτεραιότητα στα δικά τους έργα – δηλαδή στην εκπλήρωση των εντολών του Νόμου – θα ήταν πράξη ανόητων. Η αγιότητα προέρχεται από το Άγιο Πνεύμα και είναι η δωρεάν λύτρωση που προσφέρει ο Ιησούς: Αυτός μας δικαιώνει.
Με αυτόν τον τρόπο, ο Άγιος Παύλος καλεί κι εμάς να προβληματιστούμε: πώς ζούμε την πίστη; Η αγάπη του Χριστού, ο οποίος σταυρώθηκε και αναστήθηκε, παραμένει στο επίκεντρο της καθημερινής μας ζωής ως πηγή σωτηρίας ή είμαστε ικανοποιημένοι με κάποια θρησκευτική τυπικότητα για να έχουμε «εντάξει» τη συνείδησή μας; Πώς βιώνουμε την πίστη, εμείς; Είμαστε προσκολλημένοι στον πολύτιμο θησαυρό, στην ωραιότητα της καινοτομίας του Χριστού ή προτιμάμε κάτι που μας ελκύει αυτή τη στιγμή αλλά μετά μας αφήνει άδειους μέσα μας; Το εφήμερο χτυπά συχνά την πόρτα των ημερών μας, αλλά είναι μια θλιβερή ψευδαίσθηση, που μας κάνει να πέφτουμε στην επιπολαιότητα και μας εμποδίζει να διακρίνουμε τι πραγματικά αξίζει να ζήσουμε.
Αδελφοί και αδελφές, ας παραμείνουμε ωστόσο σταθεροί στη βεβαιότητα ότι, ακόμη και όταν μπαίνουμε στον πειρασμό να απομακρυνθούμε, ο Θεός εξακολουθεί να χαρίζει τα δώρα του. Συνεχώς στην ιστορία, ακόμη και σήμερα, συμβαίνουν πράγματα που μοιάζουν με αυτά που συνέβησαν στους Γαλάτες. Ακόμη και σήμερα μερικοί έρχονται να «ζεστάνουν» τα αυτιά μας λέγοντας: «Όχι, η αγιότητα είναι σε αυτές τις εντολές, σε αυτά τα προστάγματα, πρέπει να εκτελέσεις αυτό και εκείνο», και μας προσφέρουν μια άκαμπτη θρησκευτικότητα, την ακαμψία που μας αφαιρεί αυτή την ελευθερία εν τω Πνεύματι, που δίνει η απολύτρωση του Χριστού. Να είστε προσεκτικοί απέναντι στις ακαμψίες που σας προτείνουν: να είστε προσεκτικοί. Επειδή πίσω από κάθε ακαμψία υπάρχει κάτι κακό, δεν υπάρχει το Πνεύμα του Θεού.
Και για αυτό τον λόγο, αυτή η Επιστολή θα μας βοηθήσει να μην ακούσουμε αυτές τις κάπως φονταμενταλιστικές προτάσεις που μας οδηγούν να οπισθοδρομήσουμε στην πνευματική μας ζωή, και θα μας βοηθήσει να προχωρήσουμε στο πασχαλινό κάλεσμα του Ιησού. Αυτό επαναλαμβάνει ο Απόστολος στους Γαλάτες, υπενθυμίζοντας ότι ο Πατέρας «σας χορηγεί το Πνεύμα και κάνει θαύματα στις συνάξεις σας» (3,5). Μιλάει στο παρόν, δεν λέει ο Πατέρας «σας χορήγησε το Πνεύμα», κεφάλαιο 3, στίχος 5, όχι: λέει «χορηγεί». Δεν λέει «έκανε», όχι: «κάνει». Διότι, παρά τις δυσκολίες που εμείς μπορούμε να θέσουμε στη δράση του, ακόμη και παρά τις αμαρτίες μας, ο Θεός δεν μας εγκαταλείπει, αλλά παραμένει μαζί μας με την ευσπλαχνική αγάπη του.
Ο Θεός είναι πάντα κοντά μας με την καλοσύνη του. Είναι σαν εκείνον τον πατέρα που ανέβαινε κάθε μέρα στην ταράτσα για να δει αν επέστρεφε ο γιος του: η αγάπη του Πατέρα δεν νιώθει κούραση για μας. Ας ζητήσουμε τη σοφία να έχουμε πάντα επίγνωση αυτής της πραγματικότητας και να διώξουμε μακριά τους φονταμενταλιστές που μας προτείνουν μια ζωή τεχνητής ασκητικής, μακριά από την ανάσταση του Χριστού. Η ασκητική είναι απαραίτητη, αλλά η σοφή ασκητική, όχι η τεχνητή.
———————
Μετάφραση: π.Λ