(του Σεβασμιοτάτου Ιωάννη Σπιτέρη)

(συνέχεια) 2

Η ΦΑΝΕΡΩΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΧΡΙΣΤΟ

Για τη Χριστιανική Παράδοση, όπως ο Υιός είναι η εικόνα του Πατέρα, έτσι και το Πνεύμα είναι η εικόνα του Υιού, με την έννοια ότι φανερώνει τον Χριστό και το λυτρωτικό Του έργο. Είναι γνωστή η πατερική διατύπωση: «Το Άγιο Πνεύμα αναπαύεται στον Υιό και τον συνοδεύει». Συμμετέχει, δηλαδή, στο σωστικό του έργο, το καθιστά φανερό και αποτελεσματικό. Μπορούμε να πούμε ότι η παρουσία του Παναγίου Πνεύματος όχι μόνο είναι η αναγκαία προϋπόθεση για τη φανέρωση του Υιού, αλλά και για την κοινωνία μας με τον Χριστό και το σωστικό του έργο. Αυτά γίνονται φανερά, αν θυμηθούμε μερικά από τα γεγονότα της σωτηρίας μας.

ΤΟ ΑΓΙΟ ΠΝΕΥΜΑ ΕΜΠΝΕΕΙ ΤΗΝ ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΤΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗ

Από τη στιγμή που η Αγία Γραφή είναι εμπνευσμένη από το Άγιο Πνεύμα, μόνο με το Άγιο Πνεύμα μπορεί να ερμηνευτεί. Άρα, δεν είναι προσωπική υπόθεση η ερμηνεία της Αγίας Γραφής. Ο Άγιος Πέτρος θέλοντας να εξηγήσει γιατί η Αγία Γραφή δεν μπορεί να γίνει αντικείμενο προσωπικής ερμηνείας, διατυπώνει την εξής αρχή: «Πρώτα απ’ όλα, να ξέρετε καλά πως κανένας δεν μπορεί μόνος του να ερμηνεύσει τις προφητείες των Γραφών. Διότι καμία προφητεία δεν προήλθε από ανθρώπινο θέλημα, αλλά εμπνευσμένοι από το Πνεύμα, αξιώθηκαν άνθρωποι να μιλήσουν εκ μέρους του Θεού» (Β’ Πέτρου 1,20-21). Και ο Απόστολος Παύλος, επίσης, διδάσκει: «Ό,τι βρίσκεται στη Γραφή είναι θεόπνευστο και (γι’ αυτό) είναι ωφέλιμο για τη διδασκαλία της αλήθειας, για τον έλεγχο της πλάνης, για τη διόρθωση των λαθών, για τη διαπαιδαγώγηση σε μια ζωή όπως τη θέλει ο Θεός, ώστε ο άνθρωπος του Θεού να είναι τέλειος και καταρτισμένος για κάθε έργο» (Β’ Τιμόθεου 3,16-17).
Ο όρος «θεόπνευστος» έχει στη ρίζα του τη λέξη «πνεύμα». Δεν υπάρχει αποκάλυψη του Θεού, κι επομένως αυθεντική θεϊκή εμπειρία, παρά μέσω του Αγίου Πνεύματος. «Το στόμα του Θεού είναι το Άγιο Πνεύμα και ο Λόγος είναι ο Υιός του». Γιατί το Πνεύμα ονομάζεται στόμα και ο Υιός Λόγος; Όπως ο εσωτερικός μας λόγος δεν μπορεί να εξωτερικευτεί παρά μόνο αν γίνει λέξη μέσω του στόματος, έτσι και ο Λόγος του Θεού δεν μπορεί να επικοινωνήσει μ’ εμάς, να γίνει αντιληπτός, ν’ ακουστεί, παρά μόνο μέσω του Αγίου Πνεύματος. Το Πνεύμα φωτίζει τον νου μας για να γνωρίσουμε τον Λόγο του Θεού. Η φανέρωση, η «ενσάρκωση» του Λόγου στις Γραφές είναι αποτέλεσμα ενέργειας του Αγίου Πνεύματος.
Όχι μόνο η έμπνευση της Αγίας Γραφής, τη στιγμή που γράφεται, είναι έργο του Αγίου Πνεύματος, αλλά και η ζωντανή και αποτελεσματική ανάγνωσή της είναι έργο του ιδίου Πνεύματος. Οι Πατέρες της Εκκλησίας και η θεολογία μιλάνε για μία «ζωογόνηση» του γραπτού Λόγου, χωρίς την οποία η Γραφή παραμένει νεκρός λόγος. Αυτή είναι η σημασία της υπόσχεσης του Ιησού στους Αποστόλους: «Όταν θα έλθει εκείνος, το Πνεύμα της αλήθειας, θα σας οδηγήσει σε όλη την αλήθεια» (Ιω. 16,13). Σύμφωνα με τον Ωριγένη (εκκλησιαστικός συγγραφέας του Γ΄ αιώνα), πρέπει κανείς να είναι εμποτισμένος με το Άγιο Πνεύμα, όχι μόνο για να αποδεχθεί την Αγία Γραφή ως θεόπνευστη, αλλά επίσης για να μπορέσει, πέρα από τα λόγια και από τα γεγονότα που διηγούνται οι Γραφές, να διαβάσει το σχέδιο του Θεού για τον κόσμο γενικότερα και τον καθένα από εμάς ειδικότερα (Βλ. Περί Αρχών, I, 1-5).
Όταν οι Αλεξανδρινοί Πατέρες (Κλήμης Αλεξανδρείας, Ωριγένης…) αναφέρονται στην «πνευματική» ερμηνεία της Αγίας Γραφής, εννοούν την ανάγνωσή της εν Αγίω Πνεύματι. Ο Ωριγένης επιμένει ότι πρέπει ν’ αναζητάμε το Πνεύμα στην ανάγνωση της Γραφής, που σημαίνει ότι πρέπει ν’ αναζητάμε και να βρίσκουμε τον στόχο προς τον οποίον, όλη η Αγία Γραφή, τείνει και οδηγεί: ο στόχος αυτός είναι το μυστήριο του Χριστού και συγκεκριμένα το μυστήριο του Σταυρού και της Ανάστασης, αφετηρία της δωρεάς του Πνεύματος. Αυτή η «πνευματική» ανάγνωση της Αγίας Γραφής πρέπει να γίνεται μέσα στο πλαίσιο της Εκκλησίας. Μόνον έτσι τα Θεία λόγια μπορούν να βρουν μέσα μας την απήχηση εκείνη που είχαν στους Αποστόλους. Έτσι, αυτοί μπόρεσαν ν’ αλλάξουν τον γερασμένο κι ετοιμόρροπο κόσμο τους και να ανανεώσουν το πνεύμα τους. Μ’ αυτόν τον τρόπο μπόρεσαν να διατρέξουν τον κόσμο ως τα πέρατα της γης και να κηρύξουν και να μαρτυρήσουν το μήνυμα του Χριστού. Το βιβλίο της Αποκάλυψης λέει: «όποιος έχει αυτιά, ας ακούει τι λέει το Πνεύμα στις Εκκλησίες» (3,6). Και ο Χριστός: «όποιος έχει αυτιά, ας ακούει» (Μτθ. 11,15). Αυτά «τα αυτιά» είναι ακριβώς το Πνεύμα μέσα μας. Χωρίς το Πνεύμα μένουμε κουφοί, δεν μπορούμε ν’ αντιληφθούμε τον Λόγο, και η Γραφή παραμένει νεκρό γράμμα.
Η αποστολή του Αγίου Πνεύματος είναι ν’ αποκαλύψει τον Χριστό, να Τον καταστήσει παρόντα, γι’ αυτό και η Αγία Γραφή, με τη βοήθεια του Πνεύματος, μας αποκαλύπτει το πρόσωπο του Χριστού. Οι Πατέρες λένε ότι στην Αγία Γραφή «τρώμε» τον Χριστό. Ο Κύριος προσφέρεται σ’ εμάς ως τροφή, στον Λόγο Του και στον ευχαριστιακό Άρτο, αλλά το να συναντηθεί κανείς με τον Χριστό, με την δύναμη του Αγίου Πνεύματος, στην αρχική και τελική φάση του, πρέπει τελικά να θεωρηθεί Δώρο του Θεού Πατέρα(Βλ. Ιω. 6,44).
Επίσης, το να αντιληφθούμε τον Ιησού ως Κύριο (Θεό), το μπορούμε μόνο «εν Αγίω Πνεύματι», καθώς σύμφωνα με τη διδασκαλία του Αγίου Παύλου: «κανείς δεν μπορεί να πει: ο Ιησούς είναι ο Κύριος, παρά μόνο με τη φώτιση του Αγίου Πνεύματος» (Α’ Κορινθίους 12,3).
Ως εκ τούτου, η επίκληση προς τον Πατέρα για την έλευση του Αγίου Πνεύματος, είναι βασική προϋπόθεση για να συλλάβουμε τον Λόγο του Θεού μέσα μας και γύρω μας.

ΕΝ ΑΓΙΩ ΠΝΕΥΜΑΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΕΦΙΚΤΗ Η ΕΝΣΑΡΚΩΣΗ

Όπως ο Λόγος «ενσαρκώνεται» στη Γραφή μέσω του Αγίου Πνεύματος, πολύ περισσότερο η καθαυτού ενσάρκωση του Λόγου στα σπλάχνα της Αειπαρθένου Μαρίας, είναι έργο του Πνεύματος. Ο Ευαγγελιστής Λουκάς μας αποκαλύπτει ότι το Άγιο Πνεύμα κατήλθε στην Παρθένο Μαρία και αυτή συνέλαβε τον Λόγο του Θεού (βλ. Λκ. 1,35). Η Παναγία μπόρεσε να συλλάβει τον Λόγο, επειδή έγινε ζωντανή διαφάνεια του Πνεύματος του Ζωοποιού. Μπόρεσε να συλλάβει τον Λόγο, επειδή ήταν γεμάτη από το Πνεύμα, ήταν η «Κεχαριτωμένη», έγινε «Χριστοφόρος», επειδή ήταν «Πνευματοφόρος». Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου αποτελεί μια πραγματική Πεντηκοστή. Η πληρότητα του Πνεύματος στη Θεοτόκο Μαρία, οδηγεί στην πληρότητα του Λόγου, δηλαδή την Ενσάρκωση. Έτσι εξηγείται και η σημασία της «παρθενικής σύλληψης» του Λόγου στα σπλάχνα της Παρθένου Μαρίας. Ο Λόγος γεννιέται μόνο μέσω του Πνεύματος. Η Μαρία μπόρεσε να δώσει στην ανθρωπότητα τον Χριστό, όχι με τον συνηθισμένο ανθρώπινο – βιολογικό τρόπο, αλλά επειδή ήταν γεμάτη από το Πνεύμα, το οποίο καθιστά παρόντα, «ιστορούμενο» κι ενσαρκωμένο, τον αόρατο Λόγο του Υιού: «όπου είναι το Πνεύμα, εκεί είναι και ο Υιός», λένε οι Πατέρες της Εκκλησίας.

(συνεχίζεται)