ΠΑΠΑΣ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ

ΓΕΝΙΚΗ ΑΚΡΟΑΣΗ

Αίθουσα Παύλος Στ’

Τετάρτη, 10 Ιανουαρίου 2023

Κατήχηση. Τα πάθη και οι αρετές. 2. Η λαιμαργία

Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές, καλημέρα!

Σε αυτή την κατηχητική μας διαδρομή σκεκόμαστε στα πάθη και τις αρετές. Σήμερα εστιάζουμε στο πάθος της λαιμαργίας.

Τι μας λέει το Ευαγγέλιο για αυτό; Ας δούμε τον Ιησού. Το πρώτο του θαύμα, στον γάμο στην Κανά, φανερώνει τη συμπάθειά του προς τις ανθρώπινες χαρές: Φροντίζει να τελειώσει καλά η γιορτή και χαρίζει στους νεόνυμφους μια μεγάλη ποσότητα πολύ καλού κρασιού. Καθ’ όλη τη διάρκεια της διακονίας του, ο Ιησούς εμφανίζεται ως ένας πολύ διαφορετικός προφήτης από τον Βαπτιστή: αν τον Ιωάννη τον θυμόμαστε για τον ασκητισμό του –έτρωγε ό,τι έβρησκε στην έρημο–, ο Ιησούς είναι, αντιθέτως, ο Μεσσίας τον οποίο βλέπουμε συχνά στο τραπέζι. Η συμπεριφορά του προκαλεί σκάνδαλο σε μερικούς, διότι όχι μόνο είναι καλοπροαίρετος προς τους αμαρτωλούς, αλλά επιπλέον τρώει μαζί τους· και αυτή η πράξη έδειχνε την επιθυμία του για κοινωνία και εγγύτητα με όλους.

Υπάρχει όμως και κάτι άλλο. Ενώ η στάση του Ιησού απέναντι στις ιουδαϊκές εντολές μάς αποκαλύπτει την πλήρη υποταγή του στον Νόμο, Αυτός αποδεικνύεται ωστόσο συγκαταβατικός με τους μαθητές του: όταν αυτοί πιάνονται σε σφάλμα, επειδή, καθώς πεινούν, μαζεύουν τα στάχυα το Σάββατο, Αυτός τους δικαιώνει, ενθυμούμενος ότι και ο βασιλιάς Δαβίδ και οι σύντροφοί του, καθώς βρίσκονταν σε ανάγκη, είχαν φάει τους ιερούς άρτους (βλ. Μκ 2,23-26). Και ο Ιησούς δηλώνει μια νέα αρχή: οι καλεσμένοι στον γάμο δεν μπορούν να νηστεύουν όταν ο γαμπρός είναι μαζί τους· θα νηστέψουν όταν τους αφαιρέσουν τον γαμπρό. Τώρα όλα είναι σχετικά με τον Ιησού. Όταν Αυτός είναι ανάμεσά μας, δεν μπορούμε να πενθούμε· αλλά την ώρα των Αγίων Παθών του, τότε ναι, ας νηστέψουμε (βλ. Mκ 2,18-20). Ο Ιησούς θέλει να είμαστε χαρούμενοι στην συντροφιά του –Αυτός είναι ο Νυμφίος της Εκκλησίας–, αλλά θέλει και εμείς να συμμετέχουμε στα βάσανά του, που είναι και τα βάσανα των μικρών και των φτωχών.

Μια άλλη σημαντική πτυχή. Ο Ιησούς εγκαταλείπει τη διάκριση μεταξύ καθαρών και ακάθαρτων τροφών, η οποία ήταν μια διάκριση που έκανε ο εβραϊκός νόμος. Στην πραγματικότητα –διδάσκει ο Ιησούς– δεν είναι αυτό που εισέρχεται στον άνθρωπο που τον μολύνει, αλλά αυτό που εξέρχεται από την καρδιά του. Και λέγοντας αυτό «έκανε καθαρές όλες τις τροφές» (Μκ 7,19). Αυτός είναι ο λόγος που ο Χριστιανισμός δεν εστιάζει σε ακάθαρτα τρόφιμα. Αλλά η προσοχή που πρέπει να έχουμε είναι εσωτερική: επομένως όχι στην ίδια την τροφή, αλλά στη σχέση μας με αυτή. Και σε αυτό ο Ιησούς λέει ξεκάθαρα ότι εκείνο που κάνει το καλό ή το κακό, φερ’ ειπείν, ενός φαγητού δεν είναι το ίδιο το φαγητό αλλά η σχέση που έχουμε με αυτό. Και εμείς το βλέπουμε, όταν ένας άνθρωπος έχει μια ακατάστατη σχέση με το φαγητό, κοιτάμε πώς τρώει, τρώει βιαστικά, σαν με την επιθυμία να χορτάσει και να μην χορταίνει ποτέ, δεν έχει καλή σχέση με φαγητό, είναι σκλάβος του φαγητού.

Αυτή η γαλήνια σχέση που καθόρισε ο Ιησούς σχετικά με τη διατροφή θα πρέπει να ανακαλυφθεί εκ νέου και να αξιοποιηθεί, ειδικά στις κοινωνίες της λεγόμενης ευημερίας, όπου εκδηλώνονται πολλές ανισορροπίες και πολλές παθολογίες. Τρώνε υπερβολικά ή πολύ λίγο. Συχνά τρώνε σε περιβάλλον μοναχικότητας. Οι διατροφικές διαταραχές εξαπλώνονται: ανορεξία, βουλιμία, παχυσαρκία… Και η ιατρική και η ψυχολογία προσπαθούν να αντιμετωπίσουν την κακή σχέση με το φαγητό. Μια κακή σχέση με το φαγητό παράγει όλες αυτές τις ασθένειες.

Πρόκειται για ασθένειες, συχνά πολύ επώδυνες, που συνδέονται κυρίως με τις διαταραχές της ψυχής και του πνεύματος. Η διατροφή είναι η εκδήλωση κάτι εσωτερικού: η προδιάθεση για ισορροπία ή υπερβολή· η ικανότητα να ευχαριστούμε ή η αλαζονική αξίωση της αυτονομίας· η ενσυναίσθηση εκείνων που ξέρουν να μοιράζονται το φαγητό με τους απόρους, ή ο εγωισμός εκείνων που συσσωρεύουν τα πάντα για τον εαυτό τους. Αυτή η ερώτηση είναι πολύ σημαντική: πες μου πώς τρως, και θα σου πω τι ψυχή έχεις. Η εσωτερικότητα μας, οι συνήθειές μας, οι ψυχικές μας συμπεριφορές αποκαλύπτονται στον τρόπο που τρώμε.

Οι αρχαίοι Πατέρες αποκαλούσαν το πάθος της λαιμαργίας με το όνομα «γαστριμαργία», όρος που μπορεί να μεταφραστεί ως «τρέλα της κοιλιάς». Η λαιμαργία είναι μια «τρέλα της κοιλιάς». Και υπάρχει και αυτή η παροιμία: ότι πρέπει να τρώμε για να ζούμε, όχι να ζούμε για να τρώμε. Η λαιμαργία είναι ένα πάθος που μπολιάζεται σε μια από τις ζωτικές μας ανάγκες, όπως η διατροφή. Ας το προσέξουμε αυτό.

Αν το διαβάσουμε από κοινωνική σκοπιά, η λαιμαργία είναι ίσως το πιο επικίνδυνο πάθος που σκοτώνει τον πλανήτη. Διότι η αμαρτία όσων παραδίδονται μπροστά σε μια φέτα τούρτα, λαμβανομένων υπόψη όλων των πραγμάτων, δεν προκαλεί μεγάλη ζημιά, αλλά η αδηφαγία με την οποία ριχνόμαστε, εδώ και μερικούς αιώνες, προς τα αγαθά του πλανήτη, διακυβεύει το μέλλον όλων. Κάναμε τα πάντα, για να γίνουμε κύριοι των πάντων, ενώ κεθετί είχε παραδοθεί στη φύλαξή  μας, όχι στην εκμετάλλευσή μας!

Ιδού λοιπόν το μεγάλο αμάρτημα, η μανία της κοιλιάς: απαρνηθήκαμε το όνομα των ανθρώπων, για να αναλάβουμε έναν άλλο, των «καταναλωτών». Και σήμερα αυτό λένε στην κοινωνική ζωή: οι «καταναλωτές». Δεν αντιληφθήκαμε καν ότι κάποιος άρχισε να μας αποκαλεί έτσι. Είμαστε φτιαγμένοι να είμαστε «ευχαριστικοί» άνδρες και γυναίκες, ικανοί να ευχαριστήσουμε, διακριτικοί στη χρήση της γης, και αντιθέτως ο κίνδυνος είναι να μετατραπούμε σε αρπακτικά, και τώρα συνειδητοποιούμε ότι αυτή η μορφή «λαιμαργίας» έχει κάνει πολλές ζημιές στον κόσμο.

Ας ζητήσουμε από τον Κύριο να μας βοηθήσει στον δρόμο της νηφαλιότητας, και οι διάφορες μορφές λαιμαργίας να μην κυριεύουν τη ζωή μας.

——————-

Μετάφραση: π.Λ