Το άλλο “Εμβόλιο” Η νόσος των fake news έχει ενσκήψει

Εύκολα μπορεί κανείς να μετατραπεί σε μηχανή παραγωγής ψευδών ειδήσεων. Αρκεί να διαθέτει φαντασία, καχυποψία, φιλοδοξία, εχθρότητα προς την αλήθεια και ικανότητα να εμφανίζει χωρίς αναστολές το μαύρο ως άσπρο, δηλαδή να μπορεί να σχεδιάζει ψέμματα και να τα προβάλλει ως αλήθειες. Ψευδείς ειδήσεις ή fake news, όπως αλλιώς λέγονται, μπορεί να πλήξουν όχι ανθρώπους μόνο αλλά και κλάδους και υπηρεσίες και κράτη, προκαλώντας θύελλα σε μικρή ή σε ευρεία έκταση.

Στις δύσκολες σημερινές συνθήκες, τα fake news γνωρίζουν δραματική “άνθιση”. Το επιβεβαιώνουν τα γεγονότα. Ή μήπως δεν είναι ψέμα και μάλιστα μεγάλης διάρκειας, η ευρύτατα μεταδιδόμενη άποψη ότι η πανδημία είναι πονηρή επινόηση για να συνωστίζονται οι άνθρωποι στα φαρμακεία και στα νοσοκομεία, ώστε να θησαυρίζουν ορισμένοι; Fake News δεν είναι ο ισχυρισμός ότι στην υπόθεση Covid-19 έχουν ανάμειξη σκοτεινές δυνάμεις που αποβλέπουν στην δημιουργία μιας παγκόσμιας κυβέρνησης την οποία θα κατευθύνουν οι ίδιοι; Θρασύτατο ψέμα δεν είναι η βεβαιότητα ορισμένων ότι μέσω της πανδημίας επιδιώκεται να θιγούν προαιώνιες αξίες, όπως η Θεία Μετάληψη και ο εκκλησιασμός; Και η αμφισβήτηση που διακινήθηκε μέσω διαδικτύου, ότι ο Πρωθυπουργός και η Πρόεδρος της Δημοκρατίας έκαναν εμβόλιο το οποίο δεν περιείχε το σκεύασμα της Pfizer αλλά φυσιολογικό ορό, τι άλλο ήταν παρά ασύστολο ψεύδος;

Η διασπορά fake news δεν προκαλεί μόνο σύγχυση και ανησυχία επιβαρύνοντας τις ήδη επιβαρυμένες αντοχές μας, αλλά δίνει ανησυχητικά σήματα και για τις ασθένειες του συστήματος πληροφόρησης. Είναι πρόδηλον ότι ορατός δεν είναι μόνο ο κίνδυνος από τον κορωνοϊό, αλλά και από το κύμα πανδημίας σε ψευδείς πληροφορίες και αστήρικτες θεωρίες που επίσης έχει ενσκήψει.

Εποχές κρίσεων προσφέρουν κίνητρα για fake news! Πάντα γινόταν. Οι Εβραίοι ξέρουν τι σημαίνει αυτό, αφού μονίμως είχαν να παλέψουν με fake news που τούς περιέγραφαν ως κύριο εχθρό της ανθρωπότητας. “Ρίχνουν δηλητήριο στα πηγάδια για να πεθάνουν όσοι δεν είναι Εβραίοι”, “Προκαλούν αλλοιώσεις στην Όστια, τον αγιασμένο άρτο των Καθολικών για να θανατώσουν εκ νέου τον Χριστό”, είναι μερικά από τα αφόρητα ψέματα που έχουν κυκλοφορήσει. Στην Κέρκυρα, όταν ήμασταν παιδιά, ψιθυριζόταν ότι κάτω από την κεντρική είσοδο της Συναγωγής της πόλης, είχε τοποθετηθεί εικόνα του Χριστού για να την πατούν οι εισερχόμενοι. Ο Μητροπολίτης Μεθόδιος, κληρικός με αξία, θεωρούσε αλόγιστες τέτοιες φήμες και για να στηρίξει την ενότητα της τοπικής κοινωνίας, δεν δίσταζε να επισκέπτεται πολλές φορές Σάββατο την Συναγωγή για να παρακολουθήσει το λατρευτικό πρόγραμμα των Εβραίων, το οποίο, όπως έλεγε, περιέχει ενδιαφέροντα στοιχεία. Το 1969 και ενώ η ανθρωπότητα πανηγύριζε για την προσσελήνωση των Αμερικανών, τα fake news παρουσίασαν το γεγονός ως ψευδές, ότι αναδύθηκε μέσα από την αμερικανική προπαγάνδα. Η ιστορία επαναλαμβάνεται αργότερα με το τρομοκρατικό χτύπημα στους δίδυμους πύργους (11.2.2001), όπου παρά τις μακάβριες εικόνες που διαχέονταν από τα ερείπια, κάποιοι το εμφάνισαν ως γέννημα φαντασίας. Τι δείχνουν αυτά; Ότι το ψέμα διαμορφώνει τους δικούς του μηχανισμούς πληροφόρησης!

Fake News δεν παράγουν μόνο απλοϊκοί άνθρωποι, αλλά και διπλωμάτες και υψηλόβαθμοι ρασοφόροι σύμφωνα με την εφημερίδα Konradsblatt της Αρχιεπισκοπής Freiburg (Nr 20, 17.5. 2020). Ακόμη και βασιλείς είχαν ασχοληθεί με το ευγενές αυτό σπορ με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το κύρος της μοναρχίας. Από κατηγορητήρια αναφορά του έτους 1308 προκύπτει ότι ο Γάλλος Βασιλιάς Philippe IV είχε στήσει ψευδές σενάριο που μάλιστα έγινε “πρώτη είδηση”, κατηγορώντας τους Ναΐτες Ιππότες ως σατανιστές. Ο πραγματικός όμως λόγος αυτού του συκοφαντικού ψεύδους ήταν ότι οι Ναΐτες είχαν την ευθύνη φύλαξης των κρατικών θησαυρών τους οποίους ο μονάρχης εποφθαλμιούσε.

Στην παρούσα δύσκολη φάση της πανδημίας, μια άλλη νόσος έχει διασπαρεί, εκείνη των fake news. Η επινόηση εργαλείων αντιμετώπισης του κορωνοϊού προέχει βεβαίως. Όμως παράλληλα ας ληφθούν μέτρα προστασίας και από fake news που είναι δυνατό όχι μόνο να θέσουν εν αμφιβόλω την ανάγκη πειθαρχίας στην εφαρμογή των επιβαλλόμενων μέτρων της Πολιτείας, αλλά και να κάνουν πολλούς ψυχολογικά να καταρρεύσουν.

Μαγικές συνταγές για προστασία από fake news δεν υπάρχουν.

Ο καθένας ας βάλει σε κίνηση την λογική του ώστε να μη επηρεάζεται από όσα λέγονται, γράφονται και κυκλοφορούν, πολλά από τα οποία είναι ανεύθυνα και αποσκοπούν στο να ελέγξουν την θέλησή μας. Το επιδημικό κύμα των fake news δεν θα μας επηρεάσει, αν όλοι εγκαίρως κάνουμε “εμβόλιο λογικής”, ώστε να μπορούμε να αξιολογούμε όσα οι διάφοροι μάς σερβίρουν. Γνωρίζουμε ότι υπάρχει τέτοιο “εμβόλιο”;

ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ!

Τάσος Μιχαλάς Δημοσιογράφος (Με περισσότερο ιδιοφυή – ευγενή χαρακτηριστικά)