«Εμβόλιο για όλους – 20 σημεία για έναν πιο δίκαιο και υγιέστερο κόσμο»

Τον τελευταίο καιρό πολλά περίεργα ακούγονται για την παρασκευή των εμβολίων εναντίον του covid 19 που, αυτά που με τη φώτιση του Θεού, παρασκεύασαν οι ειδικοί επιστήμονες της υγείας.
Δυστυχώς άσχετοι, δημοσιογραφούντες, δεν έχασαν και πάλι την ευκαιρία να παραποιήσουν και λόγια του Προκαθημένου της Καθολικής Εκκλησίας.
Για το λόγο αυτό θελήσαμε να μεταφράσουμε έγκυρα το Ειδικό σημείωμα της Βατικανής Επιτροπής Covid-19.
Όσοι στο εξής, θέλουν να συνεχίσουν να εμπλέκονται σ’ ένα τόσο σοβαρό και επιστημονικό θέμα και ταυτόχρονα να εμπλέκουν και να παραποιούν τα λόγια του Αγίου Πατέρα του Πάπα Φραγκίσκου, πριν προχωρήσουν στο επικίνδυνο αυτό έργο τους και ανοίξουν το στόμα τους ή πάρουν τη γραφίδα τους ή τον ηλεκτρονικό υπολογιστή τους για να πουν ή να γράψουν και για να μην πιαστούν αδιάβαστοι, ας διαβάσουν προσεκτικά όσα ακολουθούν:

+Ν

Σημείωμα της Βατικανής Επιτροπής Covid-19 σε συνεργασία με την Ποντιφική Ακαδημία για τη Ζωή: «Εμβόλιο για όλους – 20 σημεία για έναν πιο δίκαιο και υγιέστερο κόσμο»
29.12.2020

Το παρόν σημείωμα αποτελείται από τρία μέρη:
A. Το σημερινό πλαίσιο
Β. Τα εμβόλια κατά της πανδημίας
Γ. Οι κατευθυντήριες γραμμές που ακολουθεί η Βατικανή Επιτροπή Covid-19
* * *
A. Το σημερινό πλαίσιο
Η νόσος Covid-19 κλιμακώνει μια τριπλή απειλή ταυτόχρονων και αλληλοσυνδεόμενων κρίσεων σε υγειονομικό, οικονομικό και οικολογικό – κοινωνικό επίπεδο, με σοβαρές επιπτώσεις στους φτωχότερους και τους πιο ευάλωτους. Καθώς προχωρούμε προς μια δίκαιη ανάκαμψη, πρέπει να διασφαλίσουμε ότι η άμεση επούλωση αυτών των κρίσεων θα γίνει με ουσιαστικά βήματα προς μια πιο δίκαιη κοινωνία με συστήματα που να περικλείουν και να μην αποκλείουν τους ανθρώπους. Η λήψη των άμεσα αναγκαίων ενεργειών για την αντιμετώπιση της πανδημίας, λαμβάνοντας επίσης υπόψη τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της, είναι σημαντική για μια παγκόσμια και αναγεννητική «θεραπεία». Πράγματι, αν οι απαντήσεις περιοριστούν αποκλειστικά στο οργανωτικό και διαχειριστικό σχέδιο, χωρίς να επανεξετάσουμε εκείνα που μας οδήγησαν στις τρέχουσες δύσκολες καταστάσεις καθιστώντας μας όλους πρόθυμους σε μια πραγματική μεταστροφή, δεν θα έχουμε εκείνους τους μετασχηματισμούς της κοινωνίας και του κόσμου που χρειαζόμαστε απολύτως (βλ. Fratelli tutti, 7). Οι διάφορες παρεμβάσεις της Βατικανής Επιτροπής Covid-19 (από εδώ και στο εξής «Επιτροπή»), που δημιουργήθηκε από τον Πάπα Φραγκίσκο ως εξειδικευμένη και ταχεία απάντηση στην πανδημία, καθώς επίσης και το παρόν Σημείωμα, το οποίο ασχολείται ειδικά με το θέμα των εμβολίων κατά της Covid-19, εμπνέονται από αυτή η λογική.

B. Τα εμβόλια κατά της πανδημίας
Θεμελιώδεις αρχές και αξίες
1. Σε πολλές περιπτώσεις ο Πάπας Φραγκίσκος επιβεβαίωσε την ανάγκη να καταστούν διαθέσιμα και προσβάσιμα σε όλους τα εμβόλια κατά της Covid-19, αποφεύγοντας τη «φαρμακευτική περιθωριοποίηση»: «αν υπάρχει η πιθανότητα αντιμετώπισης μιας ασθένειας με ένα φάρμακο, αυτό θα πρέπει να είναι διαθέσιμο σε όλους, διαφορετικά υπάρχει αδικία». [1] Στο πρόσφατο χριστουγεννιάτικο μήνυμά του Urbi et Orbi, ο Πάπας δήλωσε ότι τα εμβόλια, προκειμένου «να φέρουν μια ακτίνα φωτός και ελπίδας σε ολόκληρο τον κόσμο, πρέπει να είναι διαθέσιμα σε όλους […], ειδικά στους πιο ευάλωτους και άπορους σε όλες τις περιοχές του πλανήτη». [2] Αυτές οι αρχές της δικαιοσύνης, της αλληλεγγύης και της ένταξης, πρέπει να αποτελούν τη βάση κάθε συγκεκριμένης και εξειδικευμένης παρέμβασης για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Ήδη στην Κατήχηση κατά τη Γενική Ακρόαση της 19ης Αυγούστου 2020, ο Πάπας μίλησε για αυτό, προσφέροντας επίσης ορισμένα κριτήρια «για το πώς να επιλεγούν, για παράδειγμα, οι βιομηχανίες που θα πρέπει να βοηθηθούν: εκείνες που συμβάλλουν στην ένταξη των αποκλεισμένων, στην προώθηση των τελευταίων των ανθρώπων, του κοινού καλού και της φροντίδας της πλάσεως». Εδώ έχουμε έναν ευρύ ορίζοντα που υπενθυμίζει τις αρχές της κοινωνικής Διδασκαλίας της Εκκλησίας, [3] όπως την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και την προνομιακή επιλογή για τους φτωχούς, την αλληλεγγύη και την επικουρικότητα, το κοινό καλό και τη φροντίδα του κοινού μας σπιτιού, τη δικαιοσύνη και τον παγκόσμιο προορισμό των αγαθών. [4] Αυτό υπενθυμίζει επίσης τις αξίες που στη γλώσσα της δημόσιας υγείας αποτελούν συμμεριζόμενες αναφορές στις καταστάσεις έκτακτης υγειονομικής ανάγκης: ισότιμος σεβασμός των ανθρώπων (ανθρώπινη αξιοπρέπεια και θεμελιώδη δικαιώματα), μείωση του πόνου (αλληλεγγύη προς εκείνους που πρέπει να βοηθηθούν όταν υπάρχει ανάγκη ή ασθενούν), ορθότητα (fairness: μη διάκριση και ίση κατανομή παροχών και επιβαρύνσεων). [5]

2. Η υπενθύμιση του Πάπα προς τις φαρμακευτικές εταιρείες τονίζει ότι δεν είναι μόνο η τελευταία στιγμή της χορήγησης του εμβολίου που πρέπει να ληφθεί υπόψη για να επιτευχθεί ο καθολικός και δίκαιος προορισμός του, αλλά ολόκληρος ο «κύκλος της ζωής», ευθύς εξαρχής από τη σύλληψή της. Επομένως, θα προχωρήσουμε σε αυτό το κείμενο εξετάζοντας τα διάφορα στάδια της διαδρομής του εμβολίου, που πάνε από την παραγωγή ως την έγκρισή του και τη διανομή του για να φτάσουμε στη χορήγησή του, στα οποία επιμένει και το πρόσφατο Σημείωμα της Ρωμαϊκής Συνόδου για τη Διδασκαλία της Πίστεως (ΣδΔ). [6] Σε κάθε μια από αυτές τις φάσεις μπορούμε να αναγνωρίσουμε τις ηθικές επιπτώσεις που πρέπει να λαμβάνονται δεόντως υπόψη στις απαραίτητες επιλογές της (οικονομικής) πολιτικής, της οργάνωσης και της επικοινωνίας. Θα ολοκληρώσουμε το κείμενο με ορισμένες προτάσεις για συγκεκριμένες δράσεις, οι οποίες μπορούν να κινητοποιήσουν τους θεσμούς, τα δίκτυα των πολιτών και εκείνα του εκκλησιαστικού κόσμου, προκειμένου να συμβάλουν στην ισότιμη και καθολική πρόσβαση στο εμβόλιο.

Έρευνα και παραγωγή
3. Το πρώτο ερώτημα που τίθεται συχνά σχετικά με την παραγωγή των εμβολίων, αφορά τα βιολογικά υλικά που χρησιμοποιούνται για την ανάπτυξή τους. Από τις διαθέσιμες πληροφορίες, φαίνεται ότι ορισμένα από τα εμβόλια που είναι ήδη προς έγκριση χρησιμοποιούν, σε διάφορα στάδια της διαδικασίας, κυτταρικές σειρές από εκούσια πριν από πολλές δεκαετίες αποβληθέντα έμβρυα, ενώ άλλοι κάνουν μια χρήση αυτών που περιορίζεται σε ακριβείς εργαστηριακές φάσεις δοκιμής. [7]

4. Το θέμα εξετάστηκε ήδη στην Οδηγία Dignitas personae [8] της Συνόδου για τη Διδασκαλία της Πίστεως (8 Σεπτεμβρίου 2008). Αφού διευκρινίστηκε ότι ο σκοπός της (δημόσιας) υγείας δεν μπορεί να δικαιολογήσει την εκούσια έκτρωση ώστε να αποκτηθούν κυτταρικές σειρές για την παραγωγή εμβολίων – επομένως η διανομή και η εμπορία τους είναι κατ’ αρχήν ηθικά αθέμιτη – η Οδηγία διευκρινίζει ότι: «σε αυτό το γενικό πλαίσιο υπάρχουν διαφορετικοί βαθμοί ευθύνης. Σοβαροί λόγοι μπορεί να είναι ηθικά αναλογικοί για να δικαιολογήσουν τη χρήση ενός τέτοιου “βιολογικού υλικού”». Το θέμα εξετάζεται με ειδική αναφορά στα εμβόλια εναντίον της Covid-19 επίσης στο πρόσφατο Σημείωμα της ίδιας Συνόδου. [9]

5. Η Ποντιφική Ακαδημία για Ζωή επέστρεψε στο θέμα με δύο Σημειώματα (με ημερομηνία 5 Ιουνίου 2005 και 31 Ιουλίου 2017 αντίστοιχα). Στο δεύτερο Σημείωμα ειδικότερα, αποκλειόταν: «ότι υπάρχει ηθικά υπολογίσιμη συνεργασία μεταξύ εκείνων που χρησιμοποιούν σήμερα αυτά τα εμβόλια και της πρακτικής της εκούσιας άμβλωσης. Συνεπώς, πιστεύουμε ότι όλοι οι κλινικά συνιστώμενοι εμβολιασμοί μπορούν να εφαρμοστούν με ασφαλή συνείδηση ότι η χρήση τέτοιων εμβολίων δεν σημαίνει συνεργασία στην εκούσια άμβλωση. Εκτός από την κοινή δέσμευση να διασφαλιστεί ότι κάθε εμβόλιο δεν θα έχει καμία αναφορά κατά την προετοιμασία του σε οποιοδήποτε υλικό προερχόμενο από άμβλωση, επιβεβαιώνεται η ηθική ευθύνη για τον εμβολιασμό ώστε να μην προκληθούν σοβαροί κίνδυνοι στην υγεία των παιδιών και του γενικού πληθυσμού».

6. Οι διαφορετικοί μηχανισμοί παραγωγής και δράσης του εμβολίου έχουν αντίκτυπο στην επιμελητειακή υποστήριξη της διανομής (προπαντός σε σχέση με τη θερμοκρασία στην οποία πρέπει να αποθηκεύονται) και στην ικανότητά τους να προστατεύουν από τη μόλυνση ή την κλινική εκδήλωση της νόσου. Στην πρώτη περίπτωση, αν το εμβόλιο προστατεύει από τη μόλυνση, συμβάλλει στην «ανοσία της αγέλης». Αντιθέτως, στη δεύτερη περίπτωση, δηλαδή, αν η λοίμωξη συντρέχει αλλά δεν εκδηλωθεί κλινικά, το εμβόλιο δεν μειώνει την κυκλοφορία του ιού (γι’ αυτό είναι απαραίτητο να εμβολιαστούν άμεσα εκείνοι που διατρέχουν τον κίνδυνο να ασθενήσουν). [10]

7. Συνδεδεμένο με το θέμα της παραγωγής είναι επίσης το ζήτημα της ευρεσιτεχνίας. Πράγματι, η χρηματοδότηση της έρευνας έχει ακολουθήσει διαφορετικούς δρόμους, τόσο όσον αφορά την επένδυση δημόσιων πόρων από τα κράτη (απευθείας για έρευνα ή με τη μορφή προηγούμενης αγοράς ορισμένης ποσότητας δόσεων), όσο και δωρεών από ιδιωτικά ιδρύματα. Υπάρχει επομένως το ζήτημα του προσδιορισμού του τρόπου με τον οποίο το εμβόλιο μπορεί πραγματικά να γίνει «κοινό αγαθό» (common), όπως έχει ήδη ειπωθεί από διάφορους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής (π.χ. την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής [11]). Πράγματι, δεδομένου ότι δεν πρόκειται για έναν φυσικό πόρο που έχει ήδη δοθεί (όπως ο αέρας ή οι θάλασσες) ή δεν έχει ανακαλυφθεί (όπως το γονιδίωμα ή άλλες βιολογικές δομές), αλλά πρόκειται για μια επινόηση που είναι προϊόν της ανθρώπινης εφευρετικότητας, είναι δυνατόν να υπαχθεί στην οικονομική πειθαρχία που επιτρέπει την αντιστάθμιση του κόστους της έρευνας και του κινδύνου που έχουν αναλάβει οι εταιρείες. Δεδομένης της λειτουργίας του, ωστόσο, αρμόζει να ερμηνεύσουμε το εμβόλιο ως αγαθό στο οποίο ο καθένας έχει πρόσβαση, χωρίς διακρίσεις, σύμφωνα με την αρχή του καθολικού προορισμού των αγαθών, όπως αναφέρει επίσης ο Πάπας Φραγκίσκος (βλ. αριθμ. 1). «Δεν μπορούμε να αφήσουμε τον ιό του ριζοσπαστικού ατομικισμού να μας νικήσει και να μας κάνει να είμαστε αδιάφοροι στα βάσανα των άλλων αδελφών μας, ανδρών και γυναικών […] θέτοντας τους νόμους της αγοράς και τις ευρεσιτεχνίες υπεράνω των νόμων της αγάπης και της υγείας της ανθρωπότητας». [12]

8. Ο μόνος σκοπός της εμπορικής εκμετάλλευσης δεν είναι ηθικά αποδεκτός στον τομέα της ιατρικής και της υγειονομικής περίθαλψης. Οι επενδύσεις στον ιατρικό τομέα πρέπει να βρουν το βαθύτερο νόημά τους στην ανθρώπινη αλληλεγγύη. Για να είναι αυτό εφικτό, χρειάζεται να προσδιοριστούν τα κατάλληλα συστήματα, τα οποία να ευνοούν τη διαφάνεια και τη συνεργασία, παρά τον ανταγωνισμό και την αντιπαράθεση. Πρέπει επομένως να ξεπεραστεί η λογική του «εμβολιαστικού εθνικισμού», [13] εννοουμένου ως απόπειρα των διαφόρων κρατών να έχουν το δικό τους εμβόλιο το ταχύτερο δυνατόν ως μορφή κύρους και πλεονεκτήματος, προμηθευόμενοι οπωσδήποτε πρώτοι την απαραίτητη ποσότητα για τους κατοίκους τους. Οι διεθνείς συμφωνίες για τη διαχείριση των πιστοποιητικών ευρεσιτεχνίας είναι ιδιαίτερα επιθυμητές και πρέπει να υποστηριχθούν, προκειμένου να διευκολυνθεί η πρόσβαση όλων στο προϊόν και να αποφευχθούν πιθανά εμπορικά βραχυκυκλώματα, καθώς και για να διατηρηθεί η τιμή υπό έλεγχο στο μέλλον.

9. Η βιομηχανική παραγωγή του εμβολίου θα μπορούσε να γίνει μια επιχείρηση συνεργασίας μεταξύ κρατών, φαρμακευτικών εταιρειών και άλλων οργανισμών, έτσι ώστε να μπορεί να επιτευχθεί ταυτόχρονα σε διάφορα μέρη του κόσμου. Όπως κατέστη δυνατόν – τουλάχιστον εν μέρει – για την έρευνα, έτσι και σε αυτόν τον τομέα είναι επιθυμητή μια θετική συνέργεια: έτσι θα μπορούσαν να ενισχυθούν οι εγκαταστάσεις παραγωγής και διανομής που διατίθενται στις διάφορες περιοχές όπου θα χορηγηθούν τα εμβόλια, με βάση την αρχή της επικουρικότητας.

Έγκριση, διανομή και χορήγηση
10. Αφού ολοκληρωθούν οι διάφορες φάσεις των πειραματικών μελετών, τίθεται το ερώτημα πώς να ρυθμιστεί σε συνθήκες έκτακτης ανάγκης η έγκριση του προϊόντος από τις αρμόδιες αρχές, οι οποίες επιτρέπουν να διατεθεί στην αγορά και να χρησιμοποιηθεί στις διάφορες χώρες. Δεδομένης της ποικιλομορφίας των φορέων που αναγνωρίζονται ως αρμόδιοι για αυτήν την έγκριση και της διεθνούς δυναμικής της πανδημίας, χρειάζεται να υπάρξει συντονισμός των διαδικασιών που είναι απαραίτητες για την επίτευξη αυτού του στόχου και να προωθηθεί η συνεργασία μεταξύ των ρυθμιστικών αρχών.

11. Σχετικά με τα κριτήρια χορήγησης και πρόσβασης στο εμβόλιο, υπάρχουν διαφορετικές θέσεις που έρχονται αντιμέτωπες στη δημόσια συζήτηση. Παρά τις διαφορές, υπάρχουν ωστόσο ορισμένες γραμμές σύγκλισης που σκοπεύουμε να υποστηρίξουμε. Πράγματι, υπάρχει μια συμφωνία σχετικά με την προτεραιότητα που πρέπει να επιφυλάσσεται προς τις επαγγελματικές κατηγορίες που απασχολούνται στις υπηρεσίες κοινού ενδιαφέροντος, ιδιαιτέρως για το προσωπικό υγείας, αλλά και για άλλες δραστηριότητες που απαιτούν μια επαφή με το κοινό για τις βασικές υπηρεσίες (όπως το σχολείο, η δημόσια ασφάλεια), για τις ομάδες πιο ευάλωτων ατόμων (όπως οι ηλικιωμένοι και οι ασθενείς με συγκεκριμένες παθολογίες). Φυσικά, ένα τέτοιο κριτήριο δεν επιλύει όλες τις καταστάσεις. Παραμένει, για παράδειγμα, η γκρίζα περιοχή των προτεραιοτήτων που πρέπει να καθοριστούν εντός της ίδιας ομάδας κινδύνου. Μια πιο προσεκτική διαστρωμάτωση του πληθυσμού θα μπορούσε να βοηθήσει στην επίλυση αυτών των διλημμάτων (π.χ. ο εμβολιασμός σε πυκνοκατοικημένες περιοχές μεγιστοποιεί τα οφέλη). Επιπλέον, και άλλες αξιοσημείωτες πτυχές εκτός της υγείας (όπως η διαφορετική δυνατότητα εφαρμογής περιοριστικών μέτρων) πρέπει επίσης να ληφθούν υπόψη για μια ίση κατανομή.

12. Αυτή η σειρά χορήγησης, σε διεθνές επίπεδο, υπονοεί ότι «η προτεραιότητα πρέπει να είναι ο εμβολιασμός ορισμένων ατόμων σε όλες τις χώρες και όχι όλων των ανθρώπων σε ορισμένες χώρες» (Γενικές Οδηγίες του ΠΟΥ). [14] Επομένως, πρέπει να αποφευχθεί ορισμένες χώρες να λάβουν το εμβόλιο πολύ αργά λόγω μείωσης της διαθεσιμότητας, επειδή προηγουμένως αγοράστηκαν μεγάλες ποσότητες από τις πλουσιότερες χώρες. Είναι απαραίτητο να υπάρξει συμφωνία για τα συγκεκριμένα ποσοστά, επί τη βάση της οποίας να προχωρήσουμε με συγκεκριμένο τρόπο. Η διανομή του εμβολίου απαιτεί μια σειρά εργαλείων που πρέπει να καθοριστούν και να εφαρμοστούν για την επίτευξη των συμφωνημένων στόχων όσον αφορά την καθολική προσβασιμότητα. Η Σύνοδος για τη Διδασκαλία της Πίστεως υπενθυμίζει την ύπαρξη «μιας ηθικής επιταγής, για τη φαρμακευτική βιομηχανία, για τις κυβερνήσεις και τους διεθνείς οργανισμούς, ώστε να διασφαλιστεί ότι τα εμβόλια, αποτελεσματικά και ασφαλή από υγειονομικής άποψης, καθώς και ηθικά αποδεκτά, θα είναι προσβάσιμα ακόμη και στις φτωχότερες χώρες και με τρόπο που δεν θα είναι επαχθής για αυτές». [15] Συγκεκριμένα, είναι απαραίτητο να αναπτυχθεί ένα πρόγραμμα διανομής που θα λαμβάνει υπόψη την απαραίτητη συνεργασία για την αντιμετώπιση διοικητικών – οργανωτικών εμποδίων σε απρόσιτες περιοχές (ψυχρή αλυσίδα, μεταφορές, εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας, χρήση νέων τεχνολογιών κ.λπ.). Τα χαρακτηριστικά του εμβολίου επηρεάζουν επίσης αυτήν την πτυχή (π.χ. η θερμοκρασία αποθήκευσης). Εδώ φαίνεται η ανάγκη ενός διεθνούς Οργανισμού που να έχει την εντολή, το ηθικό κύρος και τους μοχλούς λειτουργίας που να του επιτρέπουν, καθώς και για τις άλλες φάσεις που εξετάζονται, να συντονίζει τις διάφορες συνιστώσες της διαδικασίας. Επί του παρόντος, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας παραμένει ένα σημαντικό σημείο αναφοράς που πρέπει να ενισχυθεί και να βελτιωθεί όσον αφορά τις πτυχές που αποδεικνύονται ανεπαρκείς και προβληματικές.

13. Όσον αφορά την ηθική ευθύνη του εμβολιασμού (επίσης βάσει των όσων ειπώθηκαν στον αριθμ. 3), είναι απαραίτητο να επαναλάβουμε ότι αυτό το ζήτημα συνεπιφέρει και μια σχέση μεταξύ της προσωπικής υγείας και της δημόσιας υγείας, δείχνοντας τη στενή τους αλληλεξάρτηση. Υπό το πρίσμα αυτού του συνδέσμου, πιστεύουμε ότι είναι σημαντικό να εξεταστεί η λήψη μιας υπεύθυνης απόφασης ως προς αυτό, δεδομένου ότι η άρνηση του εμβολίου μπορεί να αποτελέσει κίνδυνο για τους άλλους. Αυτό ισχύει επίσης ακόμη και αν, ελλείψει εναλλακτικής λύσης, το κίνητρο ήταν να αποφευχθεί η αποκόμιση οφελών από τα αποτελέσματα μιας εκούσιας άμβλωσης. Πράγματι, σε αυτές τις περιπτώσεις, όπως διευκρινίζει η Σύνοδος για τη Διδασκαλία της Πίστεως, μπορεί να θεωρηθεί, υπό συγκεκριμένες συνθήκες, «ότι είναι ηθικά αποδεκτό να χρησιμοποιηθούν εμβόλια κατά της Covid-19 που έχουν χρησιμοποιήσει κυτταρικές σειρές από αποβληθέντα έμβρυα στη διαδικασία έρευνας και παραγωγής τους». [16] Πρόκειται εδώ για παθητική (και όχι συνειδητή) υλική συμμετοχή, επειδή είναι έμμεση και απομακρυσμένη, [17] δεδομένων της πρόθεσης από την οποία εξαρτάται η επιλογή, του ενδεχομένου σε σχέση με το κατηγορούμενο ανήθικο γεγονός και των συνθηκών στις οποίες σήμερα βρισκόμαστε: επομένως, τα κριτήρια που θα καθιστούσαν ηθικά αθέμιτη την απόφαση εμβολιασμού δεν είναι δεσμευτικά. Συνεπώς, μια τέτοια άρνηση θα μπορούσε να αυξήσει σοβαρά τους κινδύνους για τη δημόσια υγεία. [18] Πράγματι, αφενός θα ήταν πιο εκτεθειμένες σε λοιμώξεις εκείνες οι κατηγορίες ατόμων που δεν μπορούν να εμβολιαστούν (π.χ. οι ανοσοκατασταλμένοι) και οι οποίοι, επομένως, για να αποφευχθεί ο κίνδυνος να μολυνθούν, μπορούν να βασίζονται μόνο στην εμβολιαστική κάλυψη των άλλων (και στην ανοσία της αγέλης). Εφετέρου, η ασθένεια προκαλεί αύξηση των αριθμών νοσηλείας με επακόλουθη την υπερφόρτωση των συστημάτων υγείας, ως την πιθανή κατάρρευσή τους, όπως συμβαίνει σε διάφορες χώρες κατά τη διάρκεια αυτής της πανδημίας, εμποδίζοντας την πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη, για άλλη μια φορά εις βάρος αυτών που έχουν λιγότερους οικονομικούς πόρους. Οι Επίσκοποι της Αγγλίας και της Ουαλίας επανέλαβαν πρόσφατα ότι είναι απαραίτητο να υποδεχτούμε το εμβόλιο όχι μόνο για τη δική μας υγεία, αλλά και εν ονόματι της αλληλεγγύης με τους άλλους, ειδικά με τους πιο ευάλωτους. [19]

Γ. Οι κατευθυντήριες γραμμές που ακολουθεί η Βατικανή Επιτροπή Covid-19
14. Για μεγαλύτερη σαφήνεια σχετικά με το έργο της Επιτροπής, αναφέρονται στη συνέχεια ορισμένες κατευθυντήριες γραμμές που ακολουθούνται στο έργο της σε σχέση με το εμβόλιο. Η γενική πρόθεση είναι να εξασφαλιστεί ένα ασφαλές και αποτελεσματικό εμβόλιο για την Covid-19, εις τρόπον ώστε η θεραπεία να είναι διαθέσιμη για όλους, με μια ιδιαίτερη μέριμνα για τους πιο ευάλωτους, σεβόμενοι την ισότητα καθ’ όλη τη διαδικασία ανάπτυξης και διανομής του εμβολίου (έρευνα, ανάπτυξη, παραγωγή, οικονομική υποστήριξη, διανομή, σχέδια χορήγησης).
Η διαφάνεια και η σωστή επικοινωνία είναι απαραίτητες για την ενίσχυση της εμπιστοσύνης και της συμμετοχής σε ολόκληρη τη διαδικασία των εμβολιασμών. [20]

15. Στόχος 1. Ηθική – επιστημονική αξιολόγηση.
Με βάση τις διαθέσιμες επιστημονικές γνώσεις, η Επιτροπή είναι σε θέση να εκφράσει αξιολογήσεις σχετικά με την ποιότητα, τη μεθοδολογία και την τιμή που να επιτρέπει τη ίση διανομή του εμβολίου.

Απαιτούμενες ενέργειες: Να συνεργάζεται στενά με τους κύριους οργανισμούς που αναπτύσσουν, αξιολογούν, παραδίδουν και χορηγούν τα εμβόλια με τη δυνατότητα, αν είναι απαραίτητο, να εκφράζει απόψεις για τις δημόσιες τοποθετήσεις σχετικά με την ποιότητα / ισότητα των προτάσεων για τη διανομή και τη χρήση τους. Για τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή σκοπεύει να έχει πρόσβαση σε ακριβείς επιστημονικές πληροφορίες και να χρησιμοποιεί διάφορες δυνατότητες για την επαλήθευση των στρατηγικών διανομής και διάδοσης του εμβολίου, ιδίως όσον αφορά τον αντίκτυπό του στους πιο ευάλωτους.
Όπως επισημαίνει ο Άγιος Πατέρας Φραγκίσκος: «Δεν μπορούμε να αφήσουμε τους εσωστρεφείς εθνικισμούς να μας εμποδίσουν να ζήσουμε ως αληθινή ανθρώπινη οικογένεια την οποία και αποτελούμε». Οφείλουμε να παρέχουμε «εμβόλια για όλους […] βάζοντας στην πρώτη θέση τους πιο ευάλωτους και ενδεείς!» [21]

16. Στόχος 2. Παγκόσμια φροντίδα με «τοπική γεύση». [22]
Μια παγκόσμια φροντίδα που να λαμβάνει υπόψη και να εκτιμά τις τοπικές καταστάσεις: σκοπός είναι να αναπτυχθούν πόροι για να βοηθηθούν οι τοπικές Εκκλησίες στην προετοιμασία αυτής της πρωτοβουλίας και των πρωτοκόλλων θεραπείας για τις συγκεκριμένες κοινότητες.

Απαιτούμενες ενέργειες: Να συνεργάζεται στενά με τις Επισκοπές και τις χριστιανικές κοινότητες σε όλο τον κόσμο για να κατανοήσει τις διάφορες ανάγκες και να χρησιμοποιήσει αυτές τις πληροφορίες για την ανάπτυξη σταθερών θέσεων, προτάσεων και εργαλείων, κατάλληλων για τις διάφορες ανάγκες. Αυτό θα ξεκινήσει ακούγοντας προσεκτικά τις τοπικές Εκκλησίες για να μπορέσει να τις βοηθήσει να υποστηρίξουν δομές και δράσεις που προτείνονται από τις κυβερνήσεις και από άλλους οργανισμούς.

17. Στόχος 3. Σύμπραξη και συμμετοχή.
Να έχει μια στενή συνεργασία με τους διάφορους οργανισμούς, για να μπορέσει να συμβάλει στον σχεδιασμό, την εκτέλεση και την αξιολόγηση των προτάσεων για τη χορήγηση των εμβολίων σε παγκόσμιο επίπεδο.

Απαιτούμενες ενέργειες: Να συνεργάζεται με τους εκπροσώπους των κυριοτέρων εμπλεκομένων ιδρυμάτων και οργανισμών, καθώς και με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, τις ΜΚΟ και τους οργανισμούς δωρητών, βοηθώντας στην ανάπτυξη, την αξιολόγηση, και συμμετέχοντας στις λύσεις.

18. Στόχος 4. Ένωση των δυνάμεων.
Να συνεργάζεται εποικοδομητικά με τις διάφορες ομάδες εργασίας της Αγίας Έδρας και με άλλες εκκλησιαστικές ομάδες, παρουσιάζοντας τις καλύτερες δυνατές προτάσεις για τους πληθυσμούς.

Απαιτούμενες ενέργειες: Να έχει συνεργασία με τις υποομάδες της Επιτροπής στο πλαίσιο των Εγκυκλίων Επιστολών «Δοξασμένος να ᾽σαι» και «Fratelli tutti», λαμβάνοντας υπόψη τις συστάσεις τους για τις τελικές προτάσεις που θα υποβάλλονται ως Επιτροπή.

19. Στόχος 5. Καθοδήγηση.
Να εμβαθύνει την ικανότητα και την κατανόηση της Εκκλησίας στη δέσμευσή της να προστατεύει και να προάγει την αξιοπρέπεια που έδωσε ο Θεός σε όλους.

Απαιτούμενες ενέργειες: Να βοηθήσει την παγκόσμια Εκκλησία και τον κόσμο να διατυπώσουν τους βαθύτερους λόγους για την αντιμετώπιση αυτής της πρόκλησης ως παγκόσμιας ανθρώπινης οικογένειας. Η Εκκλησία μπορεί να διαδραματίσει καταλυτικό ρόλο στην αντιμετώπιση αυτής της πρόκλησης, με έναν τρόπο που να αντικατοπτρίζει την ευαισθητοποίηση και τον σεβασμό της αξιοπρέπειας όλων.

20. Στόχος 6. Η Εκκλησία στην υπηρεσία της «θεραπείας του κόσμου». [23]
Να δίνει σαφή και ευανάγνωστα παραδείγματα, συμβάλλοντας, μεταξύ άλλων, στην επίτευξη του στόχου της ίσης κατανομής εμβολίων και θεραπειών.

Απαιτούμενες ενέργειες: Να χρησιμοποιήσει δημιουργικά τις φωνές της Εκκλησίας σε όλο τον κόσμο για να μιλήσει, να προτρέψει και να συμβάλει στη διασφάλιση ότι τα εμβόλια και η ποιοτική φροντίδα θα είναι διαθέσιμα στην παγκόσμια οικογένειά μας, ειδικά στα ευάλωτα άτομα. Η Εκκλησία μπορεί να βοηθήσει με πολλούς τρόπους, μέσα από τις κατά τόπους Ιερές Συνόδους, τα δίκτυα υγείας και εκπαίδευσης (σχολεία και πανεπιστήμια), τις πολλές εκκλησιαστικές οργανώσεις που εξυπηρετούν τους φτωχούς, τις μοναστικές κοινότητες, κ.λπ. Να αξιολογήσει τη δυνατότητα δωρεών σε ομάδες που εργάζονται για να εξασφαλίσουν θεραπείες και εμβόλια για τους πιο απόρους.

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1] Φραγκίσκος, 2020. «Λόγος προς εθελοντές και φίλους της Φαρμακευτικής Τράπεζας», 19 Σεπτεμβρίου 2020.

[2] Φραγκίσκος, 2020. «Urbi et Orbi – Χριστούγεννα 2020». 25 Δεκεμβρίου 2020.

[3] Βλ. Σύνοψη της Κοινωνικής Διδασκαλίας της Καθολικής Εκκλησίας, αρ. 105-208.

[4] Φραγκίσκος, 2020. Guarire il Mondo – La catechesi sulla pandemia. Εισαγωγή. Βατικανό: LEV, σελ. 15-20.

[5] Βλ. Nuffield Council for Bioethics, 2020. Fair and equitable access to Covid-19 treatments and vaccines. Λονδίνο: NCB, σελ. 3.

[6] ΣδΠ, 2020, «Σημείωμα σχετικά με την ηθική της χρήσης ορισμένων εμβολίων Covid-19», 21 Δεκεμβρίου 2020. σελ. 6.

[7] Βλ. Charlotte Lozier Institute, Covid-19 Vaccine Candidates and Abortion-Derived Cell Lines, 3 Δεκεμβρίου 2020, in undefined

[8] ΣδΠ, 2008. Οδηγία Dignitas Personae: Για ορισμένα ζητήματα βιοηθικής, αρ. 35.

[9] Βλ. ΣδΠ, 2020, «Σημείωμα σχετικά με την ηθική της χρήσης ορισμένων εμβολίων Covid-19», 21 Δεκεμβρίου 2020. σελ. 6.1-3.

[10] «Allocation guidelines must balance the obligation to assist individuals most likely to benefit against the obligation to secure the greatest aggregate benefit across the population». Σε: Wu, J.H., John, S.D, and Adashi E.Y., 2020, “Allocating Vaccines in a Pandemic: The Ethical Dimension”, The American Journal of Medicine, Νοέμβριος 2020, Τόμος 133 (11).

[11] Η Πρόεδρος Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έχει επανειλημμένα εκφράσει ότι το εμβόλιο Covid-19 πρέπει να θεωρείται δημόσιο αγαθό, καθώς όλες οι προσπάθειες για την αντιμετώπιση της πανδημίας μπορούν να είναι επιτυχημένες μόνο αν συνεργαστούμε για το κοινό καλό. Βλ., πχ., τον λόγο της: undefined

[12] Φραγκίσκος, 2020. «Urbi et Orbi – Χριστούγεννα 2020». 25 Δεκεμβρίου 2020.

[13] Ghebreyesus, Tedros, 2020. «Ομιλία του γενικού διευθυντή του ΠΟΥ στη συνέντευξη τύπου για την Covid-19», 4 Σεπτεμβρίου 2020.

[14] Ghebreyesus, Tedros, 18 Αυγούστου 2020.

[15] Βλ. ΣδΠ, 2020, «Σημείωμα σχετικά με την ηθική της χρήσης ορισμένων εμβολίων Covid-19», 21 Δεκεμβρίου 2020. σελ. 6.

[16] Βλ. ΣδΠ, 2020, «Σημείωμα σχετικά με την ηθική της χρήσης ορισμένων εμβολίων Covid-19», 21 Δεκεμβρίου 2020.

[17] Σύμφωνα με την Ιερά Σύνοδο της Ιεραρχίας των ΗΠΑ (USCCB), «Δεδομένης της επείγουσας ανάγκης αυτής της κρίσης, της έλλειψης διαθέσιμων εναλλακτικών λύσεων και του γεγονότος ότι η σχέση μεταξύ μιας άμβλωσης που πραγματοποιήθηκε πριν από δεκαετίες και ενός εμβολίου που παράγεται σήμερα είναι απομακρυσμένη, ο εμβολιασμός με τα νέα εμβόλια κατά της Covid-19 μπορεί υπό αυτές τις συνθήκες να είναι ηθικά δικαιολογημένος», USCCB, 2020, .Moral Considerations Regarding the New Covid-19 Vaccines

[18] Όπως υπογραμμίζει ένα σημείωμα στην ιστοσελίδα του Συμβουλίου των Επισκόπων της Λατινικής Αμερικής (CELAM), εφόσον δεν υπάρχει άλλη επιλογή από το να ληφθούν τα διαθέσιμα εμβόλια για την προστασία κάθε ανθρώπου και της υγείας όλων, ο εμβολιασμός δεν μπορεί να θεωρηθεί ως συνεργασία με το κακό (π.χ. την άμβλωση), αλλά μια άμεση πράξη φροντίδας της ζωής. Βλ. CELAM, 2020, “Vacunas con Fetos Abortados”.

[19] Βλ. Ιερά Σύνοδος Ιεραρχίας Αγγλίας και Ουαλίας, Συνοδική Επιτροπή για την Κοινωνική Δικαιωσύνη, 2020. «Covid-19 and Vaccination».

[20] “The imbalanced and opaque sequence that characterized the early distribution of the limited supplies of the drug remdesivir should serve as a cautionary tale. The same mistakes must not be repeated. Only transparent and consistently applied allocation procedures will ensure public trust, especially in the case of vaccines. Ensuring that the allocation of vaccines is effective, fair, and justifiable to all is a priority that must not be compromised.” In: Wu, J.H., John, S.D, and Adashi E.Y., 2020, op. cit.

[21] Φραγκίσκος, 2020. «Urbi et Orbi – Χριστούγεννα 2020». 25 Δεκεμβρίου 2020.

[22] Φραγκίσκος, 2020. Fratelli tutti. Για την αδελφοσύνη και την κοινωνική φιλία, αρ. 143.

[23] Βλ. Φραγκίσκος, 2020. Guarire il Mondo – La catechesi sulla pandemia. Βατικανό: LEV.

———————————-

Μετάφραση: π. Λέων Κισκίνης