Στη Γουατεμάλα, το φως του Ιησού και η σκιά της φτώχειας
Μια χώρα περίπου 17 εκατομμυρίων κατοίκων που μιλούν την ισπανική γλώσσα και πάνω από 20 αυτόχθονες γλώσσες. Σχεδόν όλοι οι κάτοικοι είναι Χριστιανοί, οι περισσότεροι Καθολικοί. Η μέση ηλικία είναι περίπου τα είκοσι έτη και το προσδόκιμο ζωής είναι πάνω από εβδομήντα πέντε. Σχεδόν τρία παιδιά ανά γυναίκα, μόλις πάνω από 4 χιλιάδες δολάρια το κατά κεφαλήν ΑΕΠ. Αυτά τα δεδομένα είναι αρκετά για να κατανοήσουμε τις ιδιαιτερότητες της Γουατεμάλας, μιας από τις λιγότερο πλούσιες χώρες της αμερικανικής ηπείρου, όπου η χρονιά που τελείωσε αποδείχθηκε μια από τις πιο δύσκολες.
Πανδημία και φυσικές καταστροφές
Η πανδημία της νόσου Covid-19 δημιούργησε αρκετά προβλήματα. Δεδομένης της μέσης ηλικίας, όχι τόσο σε ό,τι αφορά τους θανάτους, όσο για τους κοινωνικούς και οικονομικούς περιορισμούς που σχετίζονται με την κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Το λοκντάουν γονάτισε ολόκληρες περιοχές της χώρας, στα μέρη όπου η οικονομία ήταν ήδη εύθραυστη πριν από τον Covid. Επιπλέον, η Γουατεμάλα εξακολουθεί να πλήγεται από τις φυσικές καταστροφές που σημάδευσαν αυτό το 2020, όπως οι τυφώνες Eta και Iota, που έπληξαν την Κεντρική Αμερική τον περασμένο Νοέμβριο. Οι ζημιές εξακολουθούν να καταμετρώνται και τα θύματα είναι πολλά. Τα Χριστούγεννα, ωστόσο, επαναφέρουν την ελπίδα. Η γέννηση του Ιησού δίνει ένα νέο φως για το επόμενο έτος.
Λιγότερο χαρούμενα Χριστούγεννα
Οι άνθρωποι είναι πάντα έτοιμοι να εορτάσουν τη γέννηση του Υιού του Θεού, όπως λέει ο π. Giampiero De Nardi, Σαλεσιανός μοναχός, σε αποστολή στη Γουατεμάλα εδώ και δέκα χρόνια. «Ωστόσο, αυτά είναι διαφορετικά Χριστούγεννα, κάπως λυπηρά, γιατί συνήθως στη Γουατεμάλα αυτή είναι η γιορτή της χαράς και της ευτυχίας, αλλά δεν είναι εύκολο σήμερα να αναπνεύσουμε αυτή την ατμόσφαιρα. Ήταν πολύ δύσκολοι μήνες, το λοκντάουν σταμάτησε τα πάντα για επτά ολόκληρους μήνες, σε μια πραγματικότητα όπου η εργασία είναι κυρίως ημερήσια. Το τελικό χτύπημα ήταν οι δύο τυφώνες αυτό το φθινόπωρο, και ορισμένες περιοχές ουσιαστικά δεν υπάρχουν πια. Ένας ναός όπου εμείς οι Σαλεσιανοί ιερουργούσαμε, τώρα είναι κάτω από είκοσι μέτρα νερού, όπως και πολλά σπίτια και οι καλλιέργειες έχουν χαθεί». Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, η εγγύτητα προς εκείνους που πλήρωσαν βαρύ τίμημα σε αυτές τις τραγωδίες είναι βασική.
Η Εκκλησία δίπλα στους τελευταίους των ανθρώπων
«Η Γουατεμάλα είναι το μόνο έθνος στην Κεντρική Αμερική που έχει σημειώσει αύξηση των επιπέδων φτώχειας, ιδίως της χρόνιας φτώχειας, τα τελευταία δέκα χρόνια. Τα αίτια συνδέονται με τη διαφθορά, γιατί παρόλο που υπάρχουν καλοί οικονομικοί πόροι, ο πληθυσμός σήμερα είναι φτωχότερος από ό,τι την τελευταία δεκαετία. Η φτώχεια στις πόλεις γίνεται αισθητή ακόμη περισσότερο, γιατί στα χωριά υπάρχει ελάχιστο φαγητό, όλοι καλλιεργούν τον δικό τους κήπο και καταφέρνουν έτσι να συνεχίσουν τη ζωή τους. Οι φτωχοί στην πόλη – προσθέτει ο ιεραπόστολος – χάνουν εύκολα την ελπίδα τους». Η Εκκλησία είναι πάντα κοντά στους φτωχούς, όπως στη μικρή πόλη όπου ο Σαλεσιανός ιεραπόστολος συνεχίζει την αποστολή του, το San Benito στο Petén, στα βόρεια της Γουατεμάλας, όπου οι θερμοκρασίες σπάνια πέφτουν κάτω από τους 30 βαθμούς.
Το σπίτι δηλώνει την ελπίδα
Έτσι γενήθηκε ένα πρόγραμμα, που υλοποιήθηκε χάρη στην οικονομική συμβολή μιας Επισκοπής των ΗΠΑ, και σχεδιάστηκε από τον π. Giampiero πριν από μερικά χρόνια. Πρόκειται για τη δωρεά σπιτιών, σε εκείνες τις οικογένειες που δεν ζουν σε συνθήκες ασφαλείας. «Η ενορία μας προσπάθησε να καλύψει τις ανάγκες των φτωχότερων, έχουμε χτίσει σπίτια για τις οικογένειες που ζούσαν σε παράγκες. Χάρη σε αυτό το έργο, σε συνεργασία με τις Ηνωμένες Πολιτείες, καταφέραμε να χτίσουμε 21 σπίτια φέτος». Σπίτια που εγγυήθηκαν προστασία στους τυφώνες του περασμένου Νοεμβρίου.
Η παράδοση της “posada”
Κάθε χώρα έχει τις δικές της Χριστουγεννιάτικες παραδόσεις. Αλλά ποιες είναι της Γουατεμάλας; Ρωτήσαμε τον π. Giampiero, ο οποίος μας μίλησε για ένα συγκεκριμένο. «Η posada είναι μια από τις ομορφότερες παραδόσεις. Οι άνθρωποι ακολουθούν την εμπειρία του Ιωσήφ και της Μαρίας, που αναζητούσαν ένα μέρος για να κοιμηθούν, αλλά δεν έβρισκαν κάποιον που τους το δίνει εύκολα. Έτσι, οι άνθρωποι πηγαίνουν από σπίτι σε σπίτι, και σε αυτόν που τους φιλοξενεί τελικά ο άντρας, που εκπροσωπεί τον Ιωσήφ, ζητά να εισέλθει, στην αρχή με ένα τραγούδι αλλά του λένε όχι οι ιδιοκτήτες του σπιτιού. Όταν επαναλαμβάνει ότι είναι ο σύζυγος της Μαρίας και ο πατέρας του Ιησού, τότε τον αφήνουν. Η οικογένεια ανοίγει την πόρτα, προσεύχονται και υπάρχει μια στιγμή κοινής γιορτής με φαγητό». Μια παράδοση που δεν τηρήθηκε φέτος λόγω της πανδημίας, αλλά που θα ξαναγίνει τον επόμενο χρόνο.
«Τα Χριστούγεννα οι άνθρωποι ήρθαν στην εκκλησία μας. Ο Ιησούς έρχεται για τους φτωχότερους ανθρώπους της Γουατεμάλας».
Οι φτωχοί βρίσκονται στο κέντρο του Ευαγγελίου
Όποιος δεν αγαπά θα παραμείνει φτωχός, και στο Ευαγγέλιο δεν υπάρχει πιστότητα χωρίς ρίσκο. Οι φτωχοί βρίσκονται στο κέντρο του Ευαγγελίου. Ο Πάπας Φραγκίσκος το υπενθύμισε αυτό στην ομιλία του κατά τη Θεία Λειτουργία που τελέστηκε τον περασμένο Νοέμβριο στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου με την ευκαιρία της 4ης Παγκόσμιας Ημέρας των Φτωχών.
Και ο Πάπας ανέφερε:
Στο Ευαγγέλιο, καλοί υπηρέτες είναι αυτοί που ρισκάρουν. Δεν είναι προσεκτικοί και επιφυλακτικοί, δεν κρατούν αυτό που έχουν λάβει, αλλά το χρησιμοποιούν. Επειδή το καλό, αν δεν το επενδύουμε, χάνεται· διότι το μεγαλείο της ζωής μας δεν εξαρτάται από το πόσο αφήνουμε στην άκρη, αλλά από το πόσους καρπούς φέρουμε. Πόσοι άνθρωποι περνούν τη ζωή τους μόνο μαζεύοντας, με τη σκέψη να είναι αυτοί καλά παρά να κάνουν το καλό. Αλλά πόσο κενή είναι μια ζωή που κυνηγά τις ανάγκες, χωρίς να κοιτάζει αυτόν που έχει ανάγκη!».
Μετάφραση: π. Λ
