Οι νεκροί: να θάβονται; να καίγονται;
Η Εκκλησία μας, με κείμενο της 3-7-1963 είχε ορίσει ότι «πρέπει να διατηρηθεί η συνήθεια να ενταφιάζομε τα σώματα των νεκρών πιστών», αλλά πρόσθετε ότι η καύση «δεν είναι καθεαυτού αντίθετη προς τη χριστιανική πίστη. Γι’ αυτό δεν πρέπει να αρνούμαστε τα ιερά Μυστήρια και τη θρησκευτική κηδεία σε όσους έχουν ζητήσει να καούν, υπό τον όρο ότι αυτή η επιλογή τους δεν έγινε «ως άρνηση των χριστιανικών δογμάτων» (AAS56 (1964), 822-823).
Από τότε μέχρι σήμερα, έχουν διαδοθεί ιδέες αντίθετες προς την πίστη της Καθολικής Εκκλησίας. Γι’ αυτό, η Ρωμαϊκή Σύνοδος για τη Διδασκαλία της Πίστεως δημοσιοποίησε στις 25-10-2016 ένα νέο διδακτικό κείμενο, με σκοπό να τονίσει τους λόγους, δογματικούς και ποιμαντικούς, για τους οποίους πρέπει να προτιμούμε τον ενταφιασμό των σωμάτων.
Γιατί λοιπόν η Καθολική Εκκλησία προτιμά να ενταφιάζομε τους νεκρούς πιστούς;
Η ανάσταση του Ιησού είναι η κορυφαία αλήθεια της χριστιανικής πίστεως από την αρχή του χριστιανισμού. Γράφει ο απόστολος Παύλος: «σας παρέδωσα αυτό που και εγώ παρέλαβα, ότι ο Χριστός πέθανε για τις αμαρτίες μας σύμφωνα με τη Γραφές, ότι ενταφιάσθηκε και ότι αναστήθηκε την τρίτη ημέρα, σύμφωνα με τη Γραφές και ότι φανερώθηκε στον Κηφά και έπειτα στους δώδεκα» (Α’Κορ 15,3-5).
Με τον θάνατο και την ανάστασή του ο Χριστός μας ελευθέρωσε από την αμαρτία και μας έδωσε να εισέλθομε σε μια νέα ζωή: «Όπως ο Χριστός αναστήθηκε από τους νεκρούς διά της δόξας του Πατέρα, έτσι και εμείς μπορούμε να πορευθούμε σε μια νέα ζωή» (Ρωμ 6,4). Χάρη στον Χριστό ο χριστιανικός θάνατος έχει ένα θετικό νόημα. Η Εκκλησία προσεύχεται: «Για τους πιστούς σου, Κύριε, η ζωή μεταβάλλεται, δεν αφαιρείται· και όταν διαλυθεί αυτό το επίγειο σκήνωμα, τους παρέχεις στους ουρανούς αιώνια κατοικία». Με τον θάνατο η ψυχή αποχωρίζεται από το σώμα, αλλά με την ανάσταση ο Θεός θα του ξαναδώσει ζωή, και μάλιστα άφθαρτη, ενώνοντάς το με την ψυχή.
Ο ενταφιασμός είναι ο πιο κατάλληλος τρόπος για να εκφράσομε την πίστη και την ελπίδα μας στην ανάσταση των σωμάτων. Με το Βάπτισμα ο άνθρωπος έγινε ναός του Αγίου Πνεύματος, μέσω του οποίου ο πιστός μπόρεσε να κάνει πολλά καλά έργα. Η Εκκλησία παραδίδει στη γη το νεκρό σώμα του πιστού, ελπίζοντας ότι θα αναστηθεί ένδοξο. Γι’ αυτό το νεκροταφείο το ονομάζει κοιμητήριο: ο νεκρός, σαν να κοιμάται, περιμένει την ανάστασή του.
Επί πλέον ο ενταφιασμός στα κοιμητήρια μας διευκολύνει να θυμόμαστε τους νεκρούς και να προσευχόμαστε γι’ αυτούς, αλλά και να τιμούμε τους μάρτυρες και τους αγίους. Έτσι διατηρείται η κοινωνία (ενότητα) μεταξύ ζώντων και νεκρών.
Εκεί όπου λόγοι υγιεινής, οικονομικοί ή κοινωνικοί συνιστούν την επιλογή της καύσης, η Εκκλησία δεν βλέπει λόγους δογματικούς (πίστεως) για να εμποδίσει αυτή την πρακτική, διότι η καύση δεν αγγίζει την ψυχή και δεν εμποδίζει την παντοδυναμία του Θεού να αναστήσει το σώμα και επομένως η καύση δεν απορρίπτει τη χριστιανική διδασκαλία για την αθανασία της ψυχής και την ανάσταση των σωμάτων.
Η Εκκλησία προτιμά τον ενταφιασμό, αλλά δεν απαγορεύει την καύση, «αρκεί αυτή η επιλογή να μη γίνεται για λόγους αντίθετους προς τη χριστιανική διδασκαλία». Σ’ αυτή την περίπτωση η στάχτη του νεκρού πρέπει να διατηρείται σε ιερό χώρο: στο κοιμητήριο ή σε χώρο επιλεγμένο από την Εκκλησία για τον σκοπό αυτό. Αυτό θα βοηθήσει τους συγγενείς και τη χριστιανική κοινότητα να θυμούνται και να προσεύχονται για τους νεκρούς.
Για τους παραπάνω λόγους δεν επιτρέπεται η διατήρηση της στάχτης στην οικογενειακή κατοικία. Επίσης η στάχτη του νεκρού δεν πρέπει να διαμοιράζεται στις διάφορες οικογένειες, ώστε να εξασφαλίζεται ο σεβασμός και κατάλληλες συνθήκες διατήρησης. Δεν επιτρέπεται επίσης να διασκορπίζεται η στάχτη στον αέρα, στη γη ή στο νερό, για να μην υπονοεί αυτή η ενέργεια τάσεις πανθεϊστικές ή φυσιολατρικές ή μηδενιστικές.
Σε περίπτωση που ο νεκρός είχε δηλώσει δημόσια ότι επιθυμεί την καύση του και το διασκορπισμό της στάχτης στη φύση για λόγους αντίθετους προς τη χριστιανική πίστη, δεν επιτρέπεται να γίνει η θρησκευτική κηδεία του, σύμφωνα με τον κανόνα 1184.
†Σεβαστιανός, Αρχιεπίσκοπος
