Ημέρα Mandela: «Γεννηθήκαμε για να είμαστε αδέλφια»
«Το να είσαι ελεύθερος δεν σημαίνει απλά να σπας τις αλυσίδες, αλλά να ζεις με τρόπο που σέβεται και αναδεικνύει την ελευθερία των άλλων». «Κανένας δεν έχει γεννηθεί σκλάβος, ούτε άρχοντας, ούτε για να ζει μέσα στη δυστυχία, αλλά όλοι γεννηθήκαμε για να είμαστε αδέλφια». Αυτά είναι τα λόγια και τα διδάγματα του Nelson Mandela, Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης το 1993, που σηματοδότησε τη σημερινή διεθνή Ημέρας που καθιερώθηκε από την Γενική Συνέλευση του Ο.Η.Ε. το 2009. Μια ευκαιρία για να θυμόμαστε τη συμβολή αυτής της εικόνας της ελευθερίας στον αγώνα για τη δημοκρατία, την ειρήνη και τα ανθρώπινα δικαιώματα παγκοσμίως.
Μια ζωή στο όνομα της ελευθερίας
Γεννημένος στις 18 Ιουλίου του 1918 στο Mvezo, ένα μικρό χωριό στο νοτιοανατολικό τμήμα της Νοτίου Αφρικής, ο Νέλσον Μαντέλα ήταν ένας από τους ιδρυτές, το 1944, της ένωσης νεολαίας του Εθνικού Κογκρέσου της Αφρικής. Ηγήθηκε για χρόνια, του κινήματος κατά των φυλετικών διακρίσεων. Από το 1952 και μετά, φυλακίστηκε επανειλημμένα. Το 1964 καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη. Το 1990 απελευθερώθηκε και τέσσερα χρόνια αργότερα εξελέγη πρόεδρος της Νότιας Αφρικής. Ο πατέρας τής μετά απαρτχάιντ πατρίδας πέθανε το 2013, σε ηλικία 95 ετών. Όμως, η φωνή του «Madiba» όπως τρυφερά τον αποκαλούσαν οι συμπολίτες του, συνεχίζει να είναι διαχρονική.
Υπέρμαχος των πολιτικών δικαιωμάτων
Η σημερινή εποχή χαρακτηρίζεται από την πανδημία η οποία προκαλεί θύματα, επιβραδύνει τις οικονομίες και εξαπλώνει νέους φόβους. Αλλά είναι επίσης μια περίοδος που κατασπαράζεται από τις αυξανόμενες εντάσεις, από τις διαμαρτυρίες που προκλήθηκαν από το θάνατο, στις 25 Μαΐου, του νεαρού Αφροαμερικανού Geroge Floyd κατά τη διάρκεια ενός αστυνομικού ελέγχου. Οι σκέψεις και η ζωή του Μαντέλα, ακόμη και κατά τη διάρκεια αυτής της τόσο περίπλοκης εποχής, αποτελούν ένα ρεύμα που θα πρέπει να ακολουθήσουμε. «Πάλεψα – είχε γράψει ο πρώτος εκλεγμένος πρόεδρος της Νοτίου Αφρικής – ενάντια στην κυριαρχία των λευκών και ενάντια στην κυριαρχία των μαύρων. Καλλιέργησα το ιδανικό για μια δημοκρατική και ελεύθερη κοινωνία στην οποία όλοι θα μπορούσαν να ζήσουν ενωμένοι αρμονικά και έχοντας ίσες ευκαιρίες». Το 2020, η ουσία της «Ημέρας Μαντέλα» – δρούμε, εμπνέουμε την αλλαγή – γίνεται επομένως ακόμη πιο σημαντική.
Σύμβολο συμφιλίωσης
Η δέσμευση για συμφιλίωση είναι ο μοχλός της ζωής του Νέλσον Μαντέλα. Ο Άγιος Ιωάννης Παύλος Β΄ το τονίζει αυτό κατά τη συνάντησή του με τον αφρικανό ηγέτη το 1995, κατά τη διάρκεια ενός αποστολικού ταξιδιού στην Νότια Αφρική. Αυτό, είπε ο Πάπας Wojtyla με εκείνη την ευκαιρία, είναι «ένα έθνος που έχει σταθερά τοποθετηθεί στο δρόμο της συμφιλίωσης και της αρμονίας μεταξύ όλων των κατοίκων του. Στην αρχή της επίσκεψής μου, θα επιθυμούσα να αποτίσω φόρο τιμής σε εσάς, κύριε Πρόεδρε που, αφού υπήρξατε ένας σιωπηλός «μάρτυρας» και συμμέτοχος στη λαχτάρα του λαού σας για πραγματική απελευθέρωση, τώρα έχετε αναλάβει την ευθύνη να εμπνεύσετε και να προκαλέσετε τον καθένα να πετύχει στο έργο της εθνικής συμφιλίωσης και ανοικοδόμησης.
Πηγή έμπνευσης
Η κληρονομιά του Νέλσον Μαντέλα ο οποίος πέθανε στις 5 Δεκεμβρίου πριν από επτά χρόνια, εξακολουθεί να αποτελεί ένα ισχυρό μήνυμα, που πρωταγωνιστεί, για τους νέους της πατρίδας του. Στο συλλυπητήριο τηλεγράφημά για τον θάνατό αυτού του εξαίρετου πρωταγωνιστή του εικοστού αιώνα, ο Πάπας Φραγκίσκος έγραψε: «Αποτίνοντας φόρο τιμής στη σταθερή δέσμευση που επέδειξε ο Νέλσον Μαντέλα στην προαγωγή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας όλων των πολιτών του έθνους και στη δημιουργία μιας νέας Νότιας Αφρικής που βασίζεται στα σταθερά θεμέλια την μη βίας, της συμφιλίωσης και της αλήθειας, προσεύχομαι ώστε το παράδειγμα του αποθανόντος προέδρου να εμπνεύσει τις γενιές Νοτιοαφρικανών ώστε να θέσουν τη δικαιοσύνη και το κοινό καλό στην πρώτη γραμμή των πολιτικών τους φιλοδοξιών». Αυτοί οι σπόροι που σπάρθηκαν και άνθισαν στην Νότιο Αφρική και σε άλλες περιοχές του πλανήτη, σήμερα περιμένουν να βρουν σε άλλες χώρες του κόσμου, ειδικά εκεί όπου τα ανθρώπινα δικαιώματα καταπατούνται, ένα γόνιμο έδαφος για να ριζώσουν στους χώρους της πολιτικής, στην κινητήρια δύναμη της οικονομίας, στον κοινωνικό ιστό και, κυρίως, στην καρδιά του κάθε ανθρώπου.
Δεν μπορούμε να σωθούμε από μόνοι μας
Ποιες απαντήσεις θα μπορούσαμε να αντλήσουμε σήμερα, μέσα από τα διδάγματα του Νέλσον Μαντέλα σκεπτόμενοι αυτή τη φορά, τον κλονισμό εξαιτίας της πανδημίας; Απαντά ο αφρικανός πατέρας Giulio Albanese:
Απ. – Για να βγούμε από αυτή την κατάσταση έκτακτης ανάγκης, οφείλουμε να επιβεβαιώσουμε την αλληλεγγύη μας. Δεν μπορούμε να σωθούμε από μόνοι μας. Δεν μπορούμε να επιβεβαιώσουμε εκείνες τις δυναμικές που είναι χαρακτηριστικές του ατομικισμού της μεταμοντέρνας σκέψης. Αναφορικά με το ιστορικό πλαίσιο που βίωσε ο Μαντέλα το οποίο χαρακτηρίζεται από βαθιές ρήξεις και από τη βία, θα πρέπει να τονιστεί ότι βασικά, επιβεβαίωσε ένα μήνυμα συμφιλίωσης. Ουσιαστικά, όσον αφορά στην πανδημία και σχετικά με τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η σύγχρονη κοινωνία, ιδίως από οικονομική και κοινωνική άποψη, δεν μπορούμε να οξύνουμε το χάσμα μεταξύ των άκρων. Θα πρέπει να καταλάβουμε ότι μαζί οφείλουμε να φτιάξουμε ένα σύστημα. Η σκέψη του ήταν πραγματικά οικουμενική.
Αυτή είναι μια περίοδος που ακόμη κατασπαράζεται από τις αυξανόμενες εντάσεις. Ας σκεφτούμε τις διαμαρτυρίες που προκλήθηκαν από τον θάνατο, στις 25 Μαΐου, του νεαρού Αφροαμερικανού George Floyd. Υπό αυτήν την έννοια, ποιο είναι το δίδαγμα που θα μπορούσαμε να αντλήσουμε από τη ζωή του Νέλσον Μαντέλα;
Απ. – Γνωρίζουμε ότι ο Νέλσον Μαντέλα μιλούσε με βεβαιότητα για ένα μήνυμα αδελφοσύνης. Ο Μαντέλα, σε τελική ανάλυση, μας δίδαξε ότι αν θέλουμε πραγματικά να αλλάξουμε τον κόσμο και να αλλάξουμε τους κανόνες του παιχνιδιού, θα πρέπει σύμφωνα με το Ευαγγέλιο, να γυρίσουμε και το άλλο μάγουλο. Τι σημαίνει όμως αυτό; Σημαίνει επιβεβαίωση της λογικής της μη βίας και κατανόηση ότι η αντιδικία, όταν υποστηρίζεται, δημιουργεί σύγχυση και δυσανάλογες καταστροφές. Επομένως, αν από την μια πλευρά επιβεβαιωθεί η δικαιοσύνη στην οποία ο Μαντέλα πίστευε πάντα και της οποίας υπήρξε αυθεντικός υποστηρικτής, θα πρέπει πάντα να υιοθετούμε μια φιλόξενη στάση απέναντι σε εκείνους που έχουν κάνει λάθη.
Αντίο στην Zindzi Mandela
Της σημερινής μέρας, προηγήθηκε το πένθος που έπληξε την οικογένεια Μαντέλα: στις 12 Ιουλίου πέθανε στο Γιοχάνεσμπουργκ σε ηλικία 59 ετών, η Zindzi Mandela, κόρη του ηγέτη που ήταν κατά του απαρτχάιντ. Γεννημένη στις 23 Δεκεμβρίου του 1960 στο Soweto, η Zindzi ήταν μόλις 18 μηνών όταν ο πατέρας της, ο μελλοντικός πρόεδρος της Νότιας Αφρικής, φυλακίστηκε. Το 1985, η κυβέρνηση υποσχέθηκε να απελευθερώσει τον Νέλσον Μαντέλα από τη φυλακή με την προϋπόθεση να καταγγείλει τη βία που διαπράχθηκε από το κίνημά του, το Εθνικό Κογκρέσο της Αφρικής. Η Zindzi Mandela διάβασε την επιστολή με την οποία ο πατέρας της αρνήθηκε την προσφορά σε μια πολυπληθή δημόσια συνάντηση η οποία μεταδόθηκε σε όλο τον κόσμο. Με ένα τηλεγράφημα συλλυπητηρίων, το Συμβούλιο των χριστιανικών Εκκλησιών της Νοτίου Αφρικής υπενθυμίζει ότι η Zindzi Mandela «έζησε τη ζωή της ως άτομο με μεγάλη ανθεκτικότητα, όπως και η μητέρα της και ο πατέρας της». Στο κείμενο υπογραμμίζεται επίσης ότι η τρέχουσα είναι μια «δύσκολη περίοδος» για τη χώρα και για τον κόσμο. «Υπάρχουν στιγμές όπως αυτή που μας θυμίζουν την ανάγκη να ενωθούμε σε ένα πνεύμα που οδηγεί στην από κοινού εργασία, ώστε όλοι μαζί να μπορέσουμε να ξεπεράσουμε τις δυσκολίες».
Μετάφραση: ρφ
