ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΕΝ ΜΟΡΦΗ ΙΔΙΟΒΟΥΛΟΥ ΤΟΥ ΥΠΑΤΟΥ ΠΟΝΤΙΦΙΚΑ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΥ

SUMMA FAMILIAE CURA

με την οποία εγκαθιδρύεται το Ποντιφικό Θεολογικό Ινστιτούτο Ιωάννης-Παύλος Β' για τις Επιστήμες του Γάμου και της Οικογένειας

Η μέγιστη μέριμνα για την οικογένεια, η οποία διακατείχε τον άγιο Ιωάννη-Παύλο Β', αποδείχθηκε όταν ο ίδιος αυτός Πάπας – μετά τη Σύνοδο των Επισκόπων του έτους 1980 για την οικογένεια, και κατόπιν της μετασυνοδικής αποστολικής Παραίνεσης Familiaris consortio του 1981 – με τo αποστολικό Διάταγμα Magni Matrimonii sacramentum έδωσε σταθερή νομική μορφή στο Ποντιφικό Ινστιτούτο Ιωάννης-Παύλος Β' για τις Μελέτες περί Γάμου και Οικογένειας, το οποίο ήταν ενεργό στους κόλπους του Ποντιφικού Πανεπιστημίου του Λατερανού. Από τότε, αυτό το Ινστιτούτο επιτέλεσε μια ωφέλιμη εργασία θεολογικής εμβάθυνσης και ποιμαντικής επιμόρφωσης, τόσο στην Κεντρική Έδρα του στη Ρώμη όσο και στα Παραρτήματά του εκτός Πόλεως, που πλέον είναι παρόντα σε όλες τις Ηπείρους.

Πιο πρόσφατα, η Εκκλησία έκανε ένα περαιτέρω συνοδικό βήμα θέτοντας εκ νέου στο κέντρο της προσοχής την πραγματικότητα του γάμου και της οικογένειας, εν πρώτοις στην έκτακτη Σύνοδο του 2014, η οποία ήταν αφιερωμένη στις “ποιμαντικές προκλήσεις της οικογένειας στα πλαίσια του ευαγγελισμού”, κι έπειτα στην τακτική Σύνοδο του 2015 για την “κλήση και την αποστολή της οικογένειας μέσα στην Εκκλησία και στον κόσμο”. Ολοκλήρωση αυτής της έντονης πορείας υπήρξε η μετασυνοδική αποστολική Παραίνεση Amoris laetitia, η οποία δημοσιεύθηκε στις 19 Μαρτίου 2016.

Αυτή η συνοδική εποχή οδήγησε την Εκκλησία σε μια ανανεωμένη συνειδητοποίηση του ευαγγελίου της οικογένειας και των νέων ποιμαντικών προκλήσεων, στις οποίες η Χριστιανική κοινότητα καλείται να απαντήσει. Η κεντρικότητα της οικογένειας στις πορείες “ποιμαντικής μεταστροφής” [1] των κοινοτήτων μας καθώς και της “ιεραποστολικής μεταμόρφωσης της Εκκλησίας” [2] απαιτεί ώστε – και σε επίπεδο ακαδημαϊκής μόρφωσης – κατά την περίσκεψη περί γάμου και οικογένειας να μην αποδυναμώνονται η ποιμαντική προοπτική και η εστίαση της προσοχής στις πληγές των ανθρώπων. Αν μια καρποφόρα εμβάθυνση της ποιμαντικής θεολογίας δεν μπορεί να διεξαχθεί παραβλέποντας τον ιδιαίτερο εκκλησιακό χαρακτήρα της οικογένειας, [3] από την άλλη πλευρά, δεν διαφεύγει από την ίδια την ποιμαντική ευαισθησία της Εκκλησίας η πολύτιμη συνεισφορά της σκέψης και της διανόησης, οι οποίες ερευνούν, κατά τον πιο εμπεριστατωμένο και αυστηρό τρόπο, την αλήθεια της αποκάλυψης και τη σοφία της παράδοσης της πίστης, με την προοπτική της καλύτερης κατανόησής της κατά την παρούσα εποχή. «Το αγαθό της οικογένειας είναι αποφασιστικό για το μέλλον του κόσμου και της Εκκλησίας. […] Οφείλουμε να δώσουμε προσοχή στη συγκεκριμένη πραγματικότητα, διότι τα αιτήματα και οι εκκλήσεις του Πνεύματος αντηχούν και μέσα στα ίδια τα γεγονότα της ιστορίας, και μέσα από αυτά η Εκκλησία μπορεί να οδηγηθεί σε μια βαθύτερη κατανόηση του ανεξάντλητου θησαυρού του γάμου και της οικογένειας». [4]

Οι ανθρωπολογικές και πολιτισμικές μεταβολές, που επηρεάζουν σήμερα όλες τις πλευρές της ζωής και απαιτούν μια αναλυτική και διαφοροποιημένη προσέγγιση, δεν μας επιτρέπουν να περιοριστούμε σε πρακτικές της ποιμαντικής και της αποστολής που αντανακλούν μορφές και πρότυπα του παρελθόντος. Οφείλουμε να είμαστε συνειδητοί και ενθουσιώδεις ερμηνευτές της σοφίας της πίστης, μέσα σε ένα περιβάλλον στο οποίο τα άτομα προστατεύονται λιγότερο απ' όσο στο παρελθόν από τις κοινωνικές δομές στη συναισθηματική και οικογενειακή τους ζωή. Έχοντας τη σαφέστατη πρόθεση να παραμείνουμε πιστοί στη διδασκαλία του Χριστού, οφείλουμε συνεπώς να κοιτάξουμε, με αγαπητική διάθεση και με σοφό ρεαλισμό, την πραγματικότητα της οικογένειας, σήμερα, σε όλη την πολυπλοκότητά της, τόσο στα φωτεινά σημεία της όσο και στις σκιές της. [5]

Γι' αυτούς τους λόγους, θεωρήσαμε πρόσφορο να δώσουμε νέoνομικό καθεστώς στο Ινστιτούτο Ιωάννης-Παύλος Β', ώστε «η οξυδερκής διαίσθηση του αγίου Ιωάννη-Παύλου Β', ο οποίος θέλησε ζωηρά αυτόν τον ακαδημαϊκό θεσμό, σήμερα να μπορεί ακόμη καλύτερα να αναγνωριστεί και να εκτιμηθεί για τη γόνιμη κι επίκαιρη προσφορά του». [6] Ως εκ τούτου, αποφασίζουμε να εγκαθιδρύσουμε ένα Θεολογικό Ινστιτούτο για τις Επιστήμες του Γάμου και της Οικογένειας, διευρύνοντας το πεδίο των ενδιαφερόντων του, τόσο σε ό,τι αφορά στις νέες διαστάσεις της ποιμαντικής δράσης και της εκκλησιακής αποστολής, όσο και αναφορικά με τις εξελίξεις των ανθρώπινων επιστημών και των ανθρωπολογικών γνώσεων σε ένα πεδίο τόσο θεμελιώδες για τον πολιτισμό της ζωής.

Άρθρο 1

Με το παρόν Ιδιόβουλο εγκαθιδρύουμε το Ποντιφικό Θεολογικό Ινστιτούτο Ιωάννης-Παύλος Β' για τις Επιστήμες του Γάμου και της Οικογένειας, το οποίο, συναπτόμενο στο Ποντιφικό Πανεπιστήμιο του Λατερανού, διαδέχεται, αντικαθιστώντας το, το Ποντιφικό Ινστιτούτο Ιωάννης-Παύλος Β' για τις Μελέτες περί Γάμου και Οικογένειας, που θεσπίστηκε από το αποστολικό Διάταγμα Magnum Matrimonii sacramentum, και το οποίο Ινστιτούτο παύει να υφίσταται. Θα είναι πάντως καθήκον, η αρχική έμπνευση που έδωσε ζωή στο παυθέντα Ινστιτούτο για τις Μελέτες περί Γάμου και Οικογένειας να συνεχίσει να γονιμοποιεί το ευρύτερο πεδίο δράσης του νέου Θεολογικού Ινστιτούτου, συνεισφέροντας αποτελεσματικά στο να το καταστήσει πλήρως ανταποκρινόμενο στις σημερινές ανάγκες της ποιμαντικής αποστολής της Εκκλησίας.

Άρθρο 2

Το νέο Ινστιτούτο θα αποτελέσει, στα πλαίσια των ποντιφικών θεσμών, ένα ακαδημαϊκό κέντρο αναφοράς, στην υπηρεσία της αποστολής της καθόλου Εκκλησίας, στο πεδίο των επιστημών που αφορούν τον γάμο και την οικογένεια και γύρω από τα θέματα που συνδέονται με τη θεμελιώδη συμφωνία μεταξύ του άνδρα και της γυναίκας για τη μέριμνα της μετάδοσης της ζωής και για τη φροντίδα της κτίσης.

Άρθρο 3

Η ιδιαίτερη σχέση του νέου Θεολογικού Ινστιτούτου με τη διακονία και το διδακτικό έργο της Αγίας Έδρας θα ενισχυθεί περαιτέρω από τον προνομιούχο δεσμό που αυτό θα συνάψει, στις μορφές που αμοιβαία θα συμφωνηθούν, με την Ιερά Σύνοδο για την Καθολική Παιδεία, το Ποντιφικό Συμβούλιο για τους Λαϊκούς, την Οικογένεια και τη Ζωή, και με την Ποντιφική Ακαδημία υπέρ της Ζωής.

Άρθρο 4

& 1. Το Ποντιφικό Θεολογικό Ινστιτούτο, έτσι ανανεωμένο, θα προσαρμόσει τις δομές του και θα διαθέσει τα απαραίτητα όργανα – έδρες, καθηγητές, προγράμματα, διοικητικό προσωπικό – για να επιτελέσει την επιστημονική και εκκλησιακή αποστολή η οποία του ανατίθεται.

& 2. Οι ακαδημαϊκές αρχές του Θεολογικού Ινστιτούτου είναι ο Μέγας Καγκελάριος, ο Πρόεδρος και το Συμβούλιο του Ινστιτούτου.

& 3. Το Θεολογικό Ινστιτούτο έχει τη δυνατότητα να χορηγεί iureproprioστους φοιτητές του τους ακόλουθους ακαδημαϊκούς τίτλους: Διδακτορικό στις Επιστήμες περί Γάμου και Οικογένειας, Πτυχίο στις Επιστήμες περί Γάμου και Οικογένειας, Δίπλωμα στις Επιστήμες περί Γάμου και Οικογένειας.

Άρθρο 5

Ό,τι καθορίστηκε από το παρόν Iιδιόβουλο θα εμβαθυνθεί και θα οριστικοποιηθεί στο ιδιαίτερο Καταστατικό, το οποίο θα εγκριθεί από την Αγία Έδρα. Ιδιαιτέρως, θα προνοηθεί να προσδιοριστούν οι καταλληλότεροι τρόποι που θα ευνοήσουν τη συνεργασία και την ευγενή άμιλλα, στα πλαίσια της διδακτικής και της έρευνας, ανάμεσα στις αρχές του Θεολογικού Ινστιτούτου κι εκείνες του Ποντιφικού Πανεπιστημίου του Λατερανού.

Άρθρο 6

Ως την έγκριση του νέου Καταστατικού, το Θεολογικό Ινστιτούτο θα διευθύνεται προσωρινά από τους καταστατικούς κανόνες που ίσχυαν ως τώρα στο Ινστιτούτο Ιωάννης-Παύλος Β' για τις Μελέτες περί Γάμου και Οικογένειας, συμπεριλαμβανομένων του διαχωρισμού σε Τμήματα και τους σχετικούς κανόνες, στο μέτρο κατά το οποίο δεν αντιτίθενται στο παρόν Ιδιόβουλο.

Όλα όσα αποφασίσαμε με αυτή την αποστολική Επιστολή, η οποία δίδεται εν μορφή Ιδιόβουλου, διατάσσουμε να τηρηθούν σε όλα τα μέρη της, χωρίς να υπάρχει κάτι ενάντιο, ακόμα και αν χρήζει ιδιαιτέρας μνείας, και καθορίζουμε να κοινοποιηθούν δια της δημοσίευσης στην εφημερίδα Ρωμαίος Παρατηρητής, εισερχόμενα σε ισχύ την ημέρα της δημοσίευσης, και προσεχώς να καταχωρηθούν στα Acta Apostolicae Sedis.

Δόθηκε στη Ρώμη, πλησίον του Αγίου Πέτρου, την 8η μηνός Σεπτεμβρίου, Εορτή του Γενεσίου της Μακαρίας Αειπαρθένου Μαρίας, έτους 2017, πέμπτου της Ποντιφικής Αποστολής Μας.

Φραγκίσκος

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

[1] Βλ. Αποστ. Παραίν. Evangelii gaudium, 26-32.

[2] Βλ. αυτόθι, κεφ. Α.

[3] Βλ. Β' Οικουμεν. Σύν. Βατικ., δογματ. Όρος Lumen gentium, 11.

[4] Μετασυν. Αποστ. Παραίν. Amoris laetitia, 31. Βλ. Ιωάννης-Παύλος Β', Μετασυν. Αποστ. Παραίν. Familiaris consortio, 4.

[5] Βλ. Μετασυν. Αποστ. Παραίν. Amoris laetitia, 32.

[6] Λόγος προς την ακαδημαϊκή κοινότητα του Ποντιφικού Ινστιτούτου για τις Μελέτες περί Γάμου και Οικογένειας (26 Οκτωβρίου 2016): Ρωμαίος Παρατηρητής, 27 Οκτωβρίου 2016, σελ. 8.

Μετάφραση: π.Λ.Κ.