Συμφωνία Αγίας Έδρας – Κίνας, σημάδι ελπίδας και ειρήνης
Ο διευθυντής του γνωστού περιοδικού των Ιησουιτών «Civilta Cattolica», ο πατέρας Antonio Spadaro, λίγες μέρες μετά την επίσκεψη του Πάπα στις χώρες της Βαλτικής, σχολιάζει στο μικρόφωνο του ανταποκριτή μας Alessandro De Carolis, την υπογραφή της προσωρινής συμφωνίας του Πεκίνου μεταξύ της Αγίας Έδρας και της Κίνας σχετικά με τον διορισμό των επισκόπων.
«Δεν υπάρχουν άλλοι στόχοι σε αυτή την Συμφωνία – εξηγεί ο πατέρας Spadaro– οι θεμελιώδεις προκλήσεις είναι προκλήσεις ποιμαντικού χαρακτήρα. Σήμερα υπάρχει ανάγκη να διακηρύξουμε το Ευαγγέλιο και ίσως, αν το επιθυμούμε, αυτή η συμφωνία θα αποτελέσει επίσης ένα σημάδι, ένα σημάδι ελπίδας, ένα σημάδι ειρήνης σε έναν κόσμο όπου συνεχίζονται να χτίζονται τοίχοι, ειδικά μεταξύ Δύσης και Ανατολής».
Πατέρα, Antonio Spadaro, τι είναι αυτό που αλλάζει για την Εκκλησία της Κίνας με την υπογραφή της Συμφωνίας μεταξύ της Αγίας Έδρας και της κυβερνήσεως του Πεκίνου;
Απ. – Με αυτή τη συμφωνία δεν υπάρχουν πλέον εκείνες οι δυσκολίες που κρατούσαν την Εκκλησία διαιρεμένη μεταξύ δύο κοινοτήτων. Σε αυτό το σημείο, δεν υπάρχουν εμπόδια στην κοινωνία της Εκκλησίας στο σύνολό της στην Κίνα καθώς και με τη σχέση της με τον Άγιο Πατέρα. Αυτός είναι ο στόχος που επιτυγχάνεται με αυτή την προσωρινή Συμφωνία. Την ίδια στιγμή όμως, ολοκληρώνεται μια μακρόχρονη διαδικασία νομιμοποίησης, η οποία είχε ξεκινήσει με τον Ιωάννη Παύλο Β΄, δηλαδή την επαναφορά στην κοινωνία με τον Πάπα επισκόπων οι οποίοι είχαν χειροτονηθεί παράνομα, αυθαίρετα, δηλαδή που είχαν εκλεγεί από την κυβέρνηση χωρίς την εντολή του Ποντίφικα. Ήδη από το 2000 μέχρι σήμερα, περίπου 40 επίσκοποι έχουν νομιμοποιηθεί. Ο Φραγκίσκος ολοκλήρωσε αυτό το έργο. Αναμφισβήτητα, θα αποτελέσει μια σημαντική μεταβατική περίοδο και για την αποστολή του Ευαγγελίου. Η Εκκλησία που δεν είναι πια διαιρεμένη, θα μπορέσει πλέον περισσότερο ελεύθερη, βιώνοντας μια διαδικασία συμφιλίωσης, να διακηρύξει το Ευαγγέλιο το οποίο είναι το σημαντικότερο πράγμα.
Τι είναι αυτό που μπορούμε να πούμε ότι αποτελεί, σε αυτή την προσωρινή Συμφωνία, τη ρίζα της Επιστολής του Βενέδικτου ΙΣΤ΄ την οποία έγγραψε για τους Κινέζους Καθολικούς;
Απ. – Ο Βενέδικτος ΙΣΤ΄ είχε μια πολύ ξεκάθαρη ιδέα, δηλαδή: έπρεπε να βρεθεί ένας τρόπος να εδραιωθεί η εμπιστοσύνη μεταξύ της κινεζικής κυβέρνησης, των κινεζικών αρχών και της Αγίας Έδρας. Και η εμπιστοσύνη θα άνοιγε χώρο για τον διάλογο και σιγά – σιγά θα φτάναμε στο σημείο που φτάσαμε σήμερα. Επομένως, θα έλεγα ότι ο Φραγκίσκος εκπλήρωσε τις βαθιές επιθυμίες που είχε γράψει ο Βενέδικτος ΙΣΤ΄ σε εκείνο το τόσο σημαντικό έγγραφο.
Ποιες συνέπειες θα μπορούσε να έχει η υπογραφή αυτής της προσωρινής Συμφωνίας για τις Ασιατικές Εκκλησίες, όπου οι Καθολικοί αποτελούν σχεδόν πάντα μια μειονότητα;
Απ. – Μα, η Ασία είναι η ήπειρος του μέλλοντος. Υπάρχουν πολλοί Καθολικοί στην Ασία: μερικές φορές είναι μικρές κοινότητες, σε ορισμένες χώρες είναι εξαιρετικά δυναμικές. Οι κοινότητες που θα μπορούσαμε να ορίσουμε ως «μηδέν, κόμμα»: μικρές αλλά εξαιρετικά ισχυρές, σπόροι ενός μέλλοντος. Η Κίνα έχει τεράστια πνευματική ανάγκη: το εκφράζει. Οι μεταστροφές στον χριστιανισμό φθάνουν σε πολύ υψηλά ποσοστά. Γενικά είναι μεταστροφές προς τον προτεσταντισμό, επειδή οι προτεσταντικές κοινότητες δεν έχουν ιδιαίτερους δεσμούς, δυσκολίες με την κυβέρνηση και συνεπώς έχουν προχωρήσει περισσότερο. Η Καθολική Εκκλησία, σήμερα, καλείται να ανταποκριθεί σε αυτή τη μεγάλη επιθυμία για το Ευαγγέλιο.
Μιλήσαμε για ένα μακρινό παρελθόν, γεμάτο βάσανα – μιλάμε για ένα νέο παρόν το οποίο ξεκινά με τους καλύτερους οιωνούς, προσπαθώντας να φανταστούμε το μέλλον, τι μπορείτε να μας πείτε σχετικά;
Απ. – Το μέλλον συνίσταται στη διακήρυξη του Ευαγγελίου. Δεν υπάρχουν άλλοι στόχοι στην παρούσα Συμφωνία. Υπάρχει μια ποιμαντική διάσταση η οποία όμως, προφανώς, φέρει τους σπόρους του μέλλοντος. Επομένως, οφείλουμε επίσης να κατανοήσουμε τι σημαίνει αυτό για την καθολική Εκκλησία. Για παράδειγμα, ο Βενέδικτος ΙΣΤ΄ στην εισαγωγή του στο βιβλίο «Laluce del mondo» («Το φως του κόσμου»), το οποίο εκδόθηκε στα κινεζικά, ήλπιζε σε έναν κινεζικό χριστιανισμό, δηλαδή πλήρως χριστιανικό και πλήρως κινεζικό. Τι σημαίνει αυτό από την άποψη της θεολογίας, του προβληματισμού, λαμβάνοντας υπόψη το μεγάλο πολιτισμό αυτής της χώρας, στην οποία ο Πάπας Φραγκίσκος έχει επανειλημμένα αναφερθεί, χαρακτηρίζοντας τον εαυτό του «θαυμαστή» αυτής της σοφίας; Επαναλαμβάνω, οι θεμελιώδεις προκλήσεις είναι προκλήσεις ποιμαντικού χαρακτήρα, σήμερα, υπάρχει ανάγκη να διακηρύξουμε το Ευαγγέλιο και ίσως, αν το επιθυμούμε, αυτή η συμφωνία να αποτελεί ένα σημάδι, ένα σημάδι ελπίδας, ένα σημάδι ειρήνης σε έναν κόσμο όπου συνεχίζουν να χτίζουν τοίχους, ιδιαίτερα μεταξύ της Δύσης και της Ανατολής.
Η υπογραφή αυτής της προσωρινής Συμφωνίας συνέπεσε με την πρώτη στάση του Πάπα Φραγκίσκου στις χώρες της Βαλτικής, στη Λιθουανία. Μιλώντας με τις αρχές και τους νέους, ο Πάπας είπε ότι είναι σημαντικό να διαφυλάττουμε την ψυχή και να ανακαλύπτουμε εκ νέου τις ρίζες ενός λαού. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι αυτό το μήνυμα μπορεί να ισχύει και για τους καθολικούς της Κίνας;
Απ. – Το μήνυμα του Φραγκίσκου εδώ, στη Λιθουανία, ισχύει σίγουρα για όλους τους Καθολικούς ακόμη και για τους Κινέζους Καθολικούς. Όταν ο Πάπας εδώ, στο Βίλνιους, μίλησε για τις ρίζες μίλησε επίσης και για αποδοχή και ανοιχτή στάση. Δηλαδή, τελικά πρέπει να ανακτήσουμε τις ρίζες όχι τόσο για να παραμείνουμε προσκολλημένοι στις ρίζες χωρίς αυτές να αποδίδουν καρπούς: οι ρίζες είναι ρίζες δέντρων που δίνουν καρπούς. Και ο Πάπας είπε ξεκάθαρα, μόλις προσγειώθηκε στο Βίλνιους, ότι αυτή η χώρα είναι μια χώρα η οποία χάρη στις ρίζες της, μπόρεσε να υποδεχτεί ανθρώπους διαφορετικών εθνικοτήτων, διαφορετικών γλωσσών, διαφορετικών θρησκειών. Αυτό είναι το μέλλον.
Το μοναχικό τάγμα των Ιησουιτών, στην Κίνα έχει μια πολύ μακρά ιστορία η οποία αρχίζει μερικούς αιώνες πριν – πριν από 500 χρόνια – με τον πατέρα Matteo Ricci. Η υπογραφή αυτής της προσωρινής Συμφωνίας τι σημαίνει για τους Ιησουίτες;
Απ. – Για εμάς τους Ιησουίτες αυτή τη συμφωνία σημαίνει πολλά, επειδή εμείς λέμε ότι στην καρδιά κάθε Ιησουίτη υπάρχει η Κίνα. Ο Matteo Ricci είναι ένας άνθρωπος που εκπαιδεύτηκε σύμφωνα με τον πολιτισμό της αναγέννησης και απορροφώντας τον ευρωπαϊκό πολιτισμό, αποφάσισε να πάει στην Κίνα και αυτό – η εκπαίδευσή του – του επέτρεψε να κάνει διάλογο με τον πολιτισμό αυτής της μεγάλης χώρας: την ερωτεύτηκε, την απορρόφησε. Και οι Ιησουίτες μετά από αυτόν επεξεργάστηκαν, έμαθαν αυτόν τον πολιτισμό και τον μετέδωσαν στην Ευρώπη. Επομένως, με αυτό τον τρόπο προσηλύτισαν την Ευρώπη. Είναι πολύ εντυπωσιακό πώς ο ευαγγελισμός, γι αυτούς τους πρώτους Ιησουίτες, περνά από την βαθιά αγάπη για τον πολιτισμό ενός λαού. Επομένως, δεν υπάρχει καμιά επιθυμία για ολοκληρωτικό ευαγγελισμό ή για πολιτισμική αποστολή, αλλά υπάρχει η επιθυμία να συναντήσουμε έναν λαό και τις ιδέες του. Μεγάλη εντύπωση μου έκανε επίσης το γεγονός ότι η Global Times, που είναι μια επίσημη κινεζική εφημερίδα, την ημέρα της συμφωνίας η οποία υπεγράφη μεταξύ της Κίνας και της Αγίας Έδρας, χαρακτήρισε τον Πάπα Φραγκίσκο ως «τον πρώτο Ιησουίτη Πάπα» και τον συνέδεσε άμεσα με τον Matteo Ricci, αναφέροντας ότι αυτός ο άντρας, όπως και ο προκάτοχός του, είχε και έχει σχέση πολύ ευέλικτη και δυναμική για τον ευαγγελισμό, ικανή να αγαπήσει τον λαό του. Αυτό με εντυπωσίασε επειδή ακριβώς αυτό είναι το νόημα της Συμφωνίας: οικοδομούμε εμπιστοσύνη, αγαπάμε έναν λαό.
Μετάφραση: ρφ
