Πρώτη Περισυλλογή της Περιόδου της Παρουσίας
«Δίδαξέ μας πως είναι μετρημένες οι ημέρες μας, και στη σοφία της ζωής θα φτάσουμε» (Ψαλ 90,12). Αυτό είναι το θέμα των κηρυγμάτων της Παρουσίας του π. Ρανιέρο Κανταλαμέσα.
Ο Ιεροκήρυκας του Ποντιφικού Οίκου και πρόσφατα Καρδινάλιος π. Ρανιέρο Κανταλαμέσα, στις 4 Δεκεμβρίου είχε την πρώτη από τις τρεις ομιλίες του, εν είδει πνευματικών περισκέψεων, ενώπιον του Πάπα Φραγκίσκου και των μελών της Ρωμαϊκής Κούριας, φορώντας το ράσο του Καπουκίνου μοναχού και έχοντας τον πίλο του Καρδιναλίου στο κεφάλι του, τον οποίο έλαβε κατά τη διάρκεια του κονσιστορίου στα τέλη Νοεμβρίου.
Η δραματική εξέλιξη της πανδημίας ώθησε τον καρδινάλιο Κανταλαμέσα σε μια σειρά περισκέψεων σχετικά με την παροδικότητα της ζωής. Υπάρχουν δύο χριστιανικές προσεγγίσεις για τον θάνατο, εξήγησε: η πρώτη είναι «κηρυγματική», υπό το φως της Αναστάσεως του Χριστού, ως «γέφυρας προς την αιώνια ζωή».
Μια σοφιολογική θεώρηση του θανάτου
Η δεύτερη προσέγγιση είναι «σοφιολογική», αντλεί ιδιαιτέρως από την Παλαιά Διαθήκη και βασίζεται προπάντων στη σοφία των Πατέρων της Εκκλησίας. Η προσέγγιση αυτή «συλλογίζεται την οδυνηρή πραγματικότητα του θανάτου, έτσι όπως παρουσιάζεται στην ανθρώπινη εμπειρία, με σκοπό όμως να αντλήσει από αυτήν ένα μάθημα για την καλύτερη βίωση της ζωής».
Στο Ευαγγέλιο, επίσης, ο Ιησούς προειδοποιεί: «Προσέχετε, αγρυπνείτε και προσεύχεσθε, διότι δεν ξέρετε πότε θα έλθει ο καιρός» (Μκ 13,33). «Ανόητε. Αυτή τη νύχτα θα παραδώσεις τη ζωή σου» (Λκ 12,20). «Τι θα ωφεληθεί ο άνθρωπος, αν κερδίσει ολόκληρο τον κόσμο αλλά χάσει την ψυχή του;» (Μκ 8,36).
Και συνέχισε ο Ιεροκήρυκας του Ποντιφικού Οίκου: «Οι Πατέρες της ερήμου καλλιεργούσαν τη σκέψη του θανάτου, μέχρι το σημείο να τον κάνουν μια συνεχή πρακτική και να τον κρατούν ζωντανό με κάθε τρόπο. Αργότερα, η Μίμηση του Χριστού προτρέπει: “Το πρωί υπολόγιζε πως δεν θα φτάσεις ως το βράδυ. Όταν πέσει το βράδυ, μην υποσχεθείς στον εαυτό σου πως θα ξανάρθει το πρωί” (Ι, 23). Πολλοί άγιοι, από τον 16ο αιώνα και μετά, απεικονίζονται σε περισυλλογή μπροστά σε ένα κρανίο». Αυτός ο σοφιολογικός τρόπος να μιλάμε για τον θάνατο, επεσήμανε ο καρδινάλιος, «συναντάται σε όλους τους πολιτισμούς, όχι μόνο στη Βίβλο και στον Χριστιανισμό, τόσο πολύ ώστε να είναι παρών, αν και εκκοσμικευμένος, στη σύγχρονη σκέψη».
Η προοπτική του Σαρτρ και του Χάιντεγκερ
Ο Ιεροκήρυκας αναφέρθηκε στον Ζαν-Πωλ Σαρτρ, ο οποίος «ανέτρεψε την κλασική σχέση μεταξύ ουσίας και ύπαρξης, διατυπώνοντας ότι έρχεται πρώτα η ύπαρξη και αυτή είναι πιο σημαντική από την ουσία. Με πιο απλά λόγια, αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει μια κλίμακα αντικειμενικών αξιών που προηγείται των πάντων – ο Θεός, το αγαθό, οι αξίες, ο φυσικός νόμος – στην οποία ο άνθρωπος να πρέπει να συμμορφωθεί, αλλά ότι τα πάντα πρέπει να ξεκινούν από τη δική του ατομική ύπαρξη και από τη δική του ελευθερία. Κάθε άνθρωπος πρέπει να επινοήσει και να εκπληρώσει το πεπρωμένο του, όπως ο ποταμός που προχωρώντας σκάβει από μόνος του τη δική του κοίτη. Η ζωή είναι ένα σχέδιο το οποίο δεν είναι γραμμένο πουθενά, αλλά ο άνθρωπος αποφασίζει για τη ζωή αποκλειστικά επί τη βάση των προσωπικών του ελεύθερων επιλογών». Ωστόσο, η σύλληψη του Σαρτρ έρχεται σε αντίφαση με ένα σημείο: «Τι μπορεί να σχεδιάσει ο άνθρωπος, εφόσον δεν εξαρτάται από αυτόν το αν θα είναι ακόμη ζωντανός αύριο;».
Ένας φιλόσοφος που ξεκινά από «ανάλογες ιδέες» είναι ο Μάρτιν Χάιντεγκερ ο οποίος, ορίζοντας τον άνθρωπο ως «ον που προορίζεται να πεθάνει», κάνει τον θάνατο «όχι ένα ατύχημα που θέτει τέλος στη ζωή» αλλά καθιστά αυτόν ως «την ίδια την ουσία της ζωής». «Κάθε λεπτό που περνά, αφαιρείται από τη ζωή και παραδίνεται στον θάνατο», επομένως «ο θάνατος δεν είναι μόνο το τέλος αλλά και ο τελικός σκοπός της ζωής». Κινητήριος μοχλός του ανθρώπου, λοιπόν, είναι «το προσωπικό του τίποτα», όλες οι δυνατότητες, στην πραγματικότητα, είναι «αδυνατότητες». Το μόνο που μένει, είναι να «παραιτηθεί και να αγαπήσει το πεπρωμένο του»: μια «σύγχρονη εκδοχή του “amor Fati”, δηλαδή, ενός έρωτα του πεπρωμένου, των Στοϊκών φιλοσόφων», σχολίασε ο Καρδινάλιος Κανταλαμέσα.
Άγιος Αυγουστίνος: όχι μηδενισμός, αλλά πίστη στην αιώνια ζωή
Αυτός που είχε προβλέψει τη σύγχρονη σκέψη για τον θάνατο ήταν ο Άγιος Αυγουστίνος, καταλήγοντας όμως σε ένα «εντελώς διαφορετικό συμπέρασμα», όχι υπό τη σημαία του «μηδενισμού», αλλά της «πίστεως στην αιώνια ζωή». Όσον αφορά το πεπρωμένο του ανθρώπου, επιχειρηματολογούσε ο Αυγουστίνος, μπορούμε να κάνουμε πολλές υποθέσεις και να εγείρουμε κάθε δυνατή αμφιβολία, αλλά κανείς δεν θα μπορέσει ποτέ να πει: «ίσως θα πεθάνει, ίσως δεν θα πεθάνει…». Ο θάνατος, συνεπώς, είναι το μόνο «πραγματικά βέβαιο στη ζωή». Ο θάνατος είναι επομένως «η θανατηφόρος ασθένεια η οποία μας προσβάλλει εκ γενετής».
Με την πρόοδο της τεχνολογίας, συνέχισε ο Ιεροκήρυκας, ο σύγχρονος άνθρωπος αρχίζει να συμπεριφέρεται σαν τον πρωταγωνιστή εκείνης της παραβολής του Ευαγγελίου (Λκ 12,16-21) ο οποίος, έχοντας πολλά αγαθά, αρχίζει να απολαμβάνει τη ζωή και να μην σκέφτεται το αύριο. «Η παρούσα οδυνηρή πραγματικότητα ήρθε να μας υπενθυμίσει πόσο λίγο εξαρτάται από τον άνθρωπο να σχεδιάζει και να αποφασίζει το μέλλον του εκτός της πίστεως», δήλωσε ο Καρδινάλιος Κανταλαμέσα.
Ο θάνατος μάς διδάσκει να ζούμε
Ο θάνατος παραμένει «το μόνο βέβαιο», αλλά μετά ακολουθεί πάντοτε «μια κρίση» και, από αυτή την οπτική, «όλα αποκτούν τη σωστή τους αξία». Όπως έλεγε ο ηθοποιός Αντόνιο Ντε Κούρτις, ο θάνατος «ισοπεδώνει τα πάντα, εξαλείφει όλα τα προνόμια. Πόσες λιγότερες αγριότητες θα διαπράττονταν στη γη, αν σκεφτόμασταν ότι όλοι πρέπει να πεθάνουμε;», αναρωτήθηκε ο Καρδινάλιος.
«Η σκέψη του θανάτου – συνέχισε ο Ιεροκήρυκας – μας εμποδίζει να προσκολληθούμε στα πράγματα». Ο θάνατος είναι σαν «ένας καλός παιδαγωγός, μας διδάσκει πολλά πράγματα, αν μόνο ξέρουμε να τον ακούμε με προσοχή». Το να σκεφτόμαστε τον θάνατο «είναι το μόνο όπλο που μας έχει απομείνει για να ξυπνήσουμε από τον λήθαργο μιας υπερκορεσμένης κοινωνίας». Επομένως, είναι σωστό «να επιστρέψουμε και να κηρύττουμε ως Χριστιανοί για τον θάνατο», να τον σκεφτόμαστε όπως Άγιος Φραγκίσκος, ο οποίος «στο Άσμα των Πλασμάτων έχει γι’ αυτόν ταυτόχρονα λέξεις γλυκύτατες και τρομερές».
Στη Θεία Ευχαριστία «εμείς κάνουμε διαθήκη, αποφασίζουμε σε ποιον θα αφήσουμε τη ζωή», διότι «ο θάνατος δεν είναι μόνο το τέλος, αλλά και ο προορισμός της ζωής». Μόνο έτσι θα είμαστε «προετοιμασμένοι να δεχτούμε το ελπιδοφόρο μήνυμα», ότι «η ζωή δεν αίρεται, αλλά μεταβάλλεται», ολοκλήρωσε ο Ιεροκήρυκας.
—————————
Πηγή: lalucedimaria.it
Μετάφραση: π.Λ
