Ο Ο.Η.Ε. υπενθυμίζει την τραγωδία των παιδιών στρατιωτών

Παρόλο που θα προστατευόταν διεθνώς, το φαινόμενο παραμένει ευρέως διαδεδομένο σε κάθε σύγκρουση στον πλανήτη. Μαρτυρίες της UNICEF και της Intersos

Τα κράτη «στην πράξη λαμβάνουν κάθε δυνατό μέτρο για να εξασφαλίσουν ότι τα μέλη των ενόπλων δυνάμεών τους κάτω από 18 ετών δεν θα συμμετέχουν άμεσα σε εχθροπραξίες», ενώ «οι ένοπλες δυνάμεις, διαφορετικές από τις ένοπλες δυνάμεις ενός κράτους, δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να στρατολογούν ούτε να χρησιμοποιούν σε πραγματικές εχθροπραξίες ηλικίες κάτω των 18 ετών». Το προαιρετικό Πρωτόκολλο για τη συμμετοχή ανήλικων σε ένοπλες συγκρούσεις στη Διακήρυξη των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των παιδιών και των εφήβων, που υπογράφηκε από 153 κράτη το 2000, επιδιώκει να σταματήσει τη μάστιγα των «παιδιών στρατιωτών» και υπενθυμίζεται σήμερα σε διεθνές επίπεδο. Το φαινόμενο χαρακτηρίζεται ως «τραγωδία» και «δουλεία» από τον Πάπα Φραγκίσκο, παραμένει ωστόσο σημαντικό και αφορά το μεγαλύτερο μέρος των πολέμων στον κόσμο.

Συμμετέχουνκαικορίτσια

«Το παιδί στρατιώτης είναι ένας νέος ηλικίας κάτω των 18 ετών που αποτελεί μέλος μιας οποιασδήποτε ένοπλης δύναμης. Είναι μαχητές, μάγειρες, αχθοφόροι και αγγελιοφόροι και αυτό αποτελεί μια διάσταση που περιλαμβάνει ακόμη και κορίτσια που στρατολογούνται για σεξουαλικούς σκοπούς και για καταναγκαστικούς γάμους», εξηγεί ο Andrea Iacomini, εκπρόσωπος της Unicef Italiaσε μια συνέντευξή του στον Andrea De Angelis για το Radio Vaticana Italia.

Παιδιά στρατιώτες στην Αφρική και στη Μέση Ανατολή

Ένας πολύ ευρύς ορισμός που καθιστά ακόμη πιο δύσκολη τον ακριβή καθορισμό του αριθμού των παιδιών που γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης στις συγκρούσεις. «Υπάρχουν παιδιά στρατολογημένα στην Υεμένη», εξηγεί επίσης ο Iacomini, «υπάρχουν παιδιά στρατολογημένα στο Νότιο Σουδάν και στην Κεντρική Αφρική όπου τα στοιχεία είναι εντυπωσιακά: μιλάμε για 15.000 μικρά παιδιά στο Νότιο Σουδάν και 10.000 στην Κεντρική Αφρική τα οποία χρησιμοποιούνται ως στρατιώτες. Έχουν στρατολογηθεί στη βόρεια Νιγηρία, όπου η UNICEF κατάφερε να απελευθερώσει 833 από αυτά. Είναι μικρά παιδιά στρατιώτες που έχουν στρατολογηθεί και που εξακολουθούν να στρατολογούνται στο Αφγανιστάν, στη Συρία και σε όλες εκείνες τις χώρες που όπως γνωρίζουμε βρίσκονται σε πόλεμο. Αλλά υπάρχουν παιδιά στρατιώτες ακόμη και σε χώρες για τις οποίες δεν μιλάμε ποτέ όπως η Ακτή του Ελεφαντοστού, η Λιβερία. Αρκεί να κοιτάξουμε τους αριθμούς που αφορούν σε αυτές τις χώρες για να καταλάβουμε ότι είναι ένα φαινόμενο που ακόμη και για εμάς, τις ανθρωπιστικές οργανώσεις, είναι δύσκολο να αναχαιτίσουμε».

Ένα έγκλημα πολέμου

Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο θεωρεί ότι η στρατολόγηση παιδιών κάτω των 15 ετών αποτελεί έγκλημα πολέμου, ενώ η Εθνική Οργάνωση Εργασίας χαρακτηρίζει την στρατολόγηση μια από τις χειρότερες μορφές παιδικής εργασίας. Επομένως τα διεθνή μέσα υπάρχουν αλλά συχνά η κατάσταση στην πράξη είναι πιο πολύπλοκη. «Πρώτα απ’ όλα πρέπει να αναλύσουμε τους κοινωνικούς λόγους που σε αυτές τις χώρες οδηγούν στην στρατολόγηση μικρών παιδιών: αν στρατολογούνται με τη βία, αν εντάσσονται οικειοθελώς σε ένοπλες ομάδες, αν πρέπει να διαφύγουν από καταστάσεις φτώχειας, πείνας ή  για κάποια άλλης αιτία», λέει ο Iacomini. Μόνο τότε μπορούμε να προχωρήσουμε σε δραστηριότητες πρόληψης και ανάκαμψης που για πολλές χώρες είναι πολύπλοκες. Συνεπώς υπάρχει ανάγκη υποστήριξης από τη διεθνή κοινότητα, με έργα αποστράτευσης – που συχνά είναι αναποτελεσματικά ή επιφανειακά – και με παρακολούθηση των καταστάσεων».

Ένα τραύμα δύσκολο να ξεπεραστεί

«Η αποκατάσταση ενός παιδιού στρατιώτη είναι μια διαδικασία εξαιρετικά περίπλοκη αλλά εφικτή», λέει στη συνέχεια στο Radio Vaticana Italia ο Giovanni Visone, υπεύθυνος επικοινωνίας της Intersos.  «Προφανώς είναι μεγάλη η χαρά όταν ένα πρώην παιδί στρατιώτης καταφέρνει να επανενταχθεί στην κοινότητα και όταν τον βοηθάμε να ξεκινήσει μια φυσιολογική ζωή», εξηγεί, «σίγουρα δεν θα σβήσει άμεσα, πλήρως το τραύμα, γιατί ίσως αυτό να είναι αδύνατον, αλλά σίγουρα το παιδί μπορεί να επιστρέψει σε μια φυσιολογική ζωή καθώς και να συνεχίσει τη ζωή του».

Η περίπτωση της Σομαλίας

Η ιταλική ΜΚΟ Inersos εργάζεται εδώ και χρόνια στη Σομαλία, όπου σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία που δημοσιεύθηκαν από τα Ηνωμένα Έθνη το 2017, περίπου δύο χιλιάδες ανήλικα παιδιά απασχολούνται στον πόλεμο. Σύμφωνα με τη Διακήρυξη για τα δικαιώματα των παιδιών κάθε μικρό παιδί που βρίσκεται σε μάχη πρέπει να παραδοθεί εντός τριών ημερών στα Ηνωμένα Έθνη ή στις καθορισμένες μη κυβερνητικές οργανώσεις. Σύμφωνα με αυτό το πρωτόκολλο το 2018 η Intersos επανένταξε στην πολιτική ζωή 108 πρώην παιδιά στρατιώτες.

Η διαδρομή επανεκπαίδευσης

«Καθένα είχε μια προσωπική πορεία ψυχολογικής υποστήριξης και στη συνέχεια δημιουργίας προϋποθέσεων για να επιστρέψει στη ζωή», εξήγησε ο Giovanni Visone, «που σημαίνει οικογενειακή επανένωση, όταν είναι δυνατόν να προσδιοριστεί η οικογένεια ή να ανατεθεί σε μια οικογένεια που παίζει το ρόλο του κηδεμόνα για το παιδί. Προφανώς, εάν ο ανήλικος είναι κάτω των 15 ετών ξεκινά επίσης και μια πορεία επανένταξης στο σχολείο». «Αν αντιθέτως, είναι πάνω των 15 ετών και δεν σκοπεύει να συνεχίσει τις σπουδές του», συνεχίζει ο Visone «βοηθάμε τον ανήλικο να παρακολουθήσει μαθήματα κατάρτισης κατά τη διάρκεια των οποίων μαζί με την εκμάθηση βασικών γνώσεων μαθαίνει ένα επάγγελμα. Επομένως, πολλά παιδιά πρώην στρατιώτες τα οποία έχουμε απελευθερώσει τώρα, είναι ηλεκτρολόγοι ή ξυλουργοί ή έχουν μια μικρή δουλειά».