«Ο Ιησούς ζητά να αντιδράσουμε στο κακό κάνοντας καλό»
Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές, καλημέρα!
Στο Ευαγγέλιο αυτής της Κυριακής (Μτ. 5,38-48) – μια από αυτές τις σελίδες που εκφράζουν καλύτερα τη χριστιανική «επανάσταση» – ο Ιησούς δείχνει το δρόμο της αληθινής δικαιοσύνης μέσω του νόμου της αγάπης που ξεπερνά εκείνον των αντιποίνων, δηλαδή «οφθαλμός αντί οφθαλμού και οδόντα αντί οδόντος». Αυτός ο αρχαίος κανόνας που απαιτούσε την επιβολή κυρώσεων στους παραβάτες, ισοδύναμων με τη ζημιά που προκλήθηκε: Τον θάνατο σε εκείνον που είχε σκοτώσει, τον ακρωτηριασμό σε όποιον είχε τραυματίσει κάποιον, και ούτω καθεξής. Ο Ιησούς δεν ζητά από τους μαθητές του να υποστούν το κακό, τους ζητά να αντιδράσουν, αλλά όχι με ένα κακό ακόμη, αλλά με ένα καλό. Μόνο έτσι θα σπάσει η αλυσίδα του κακού: Ένα κακό φέρνει ένα άλλο κακό, ένα άλλο φέρνει ένα άλλο κακό… Σπάσε αυτή την αλυσίδα του κακού και αλλάζουν πραγματικά τα πράγματα.
Το κακό πράγματι είναι ένα «κενό», ένα κενό καλό, και ένα κενό δεν μπορεί να γεμίσει από ένα άλλο κενό, αλλά μόνο με ένα «γεμάτο», δηλαδή με το καλό. Τα αντίποινα δεν οδηγούν ποτέ στη επίλυση των συγκρούσεων. «Εσύ μου έκανες αυτό, εγώ θα σου κάνω εκείνο»: αυτό ποτέ δεν λύνει μια σύγκρουση, και δεν είναι χριστιανικό. Για τον Ιησού η απόρριψη της βίας μπορεί να περιλαμβάνει ακόμη και την άρνηση σε ένα νόμιμο δικαίωμα, και δίνει μερικά παραδείγματα: Γύρισε και το άλλο μάγουλο, δώσε το ένδυμά σου ή τα χρήματά σου, δέξου άλλες θυσίες (βλ. vv. 39-42). Αλλά αυτή η παραίτηση δεν σημαίνει ότι οι απαιτήσεις της δικαιοσύνης θα αγνοούνται ή θα διαψεύδονται, όχι, αντιθέτως, η χριστιανική αγάπη, που εκδηλώνεται με ιδιαίτερο τρόπο στην ευσπλαχνία, αντιπροσωπεύει μια ανώτερη πραγματοποίηση της δικαιοσύνης.
Αυτό που ο Ιησούς επιθυμεί να μας διδάξει είναι η σαφής διάκριση που θα πρέπει να κάνουμε μεταξύ δικαιοσύνης και εκδίκησης. Να ξεχωρίζουμε τη δικαιοσύνη από την εκδίκησης. Η εκδίκηση ποτέ δεν είναι σωστή. Μας επιτρέπεται να προσφεύγουμε στη δικαιοσύνη, είναι καθήκον μας να ασκούμε τη δικαιοσύνη. Ωστόσο μας απαγορεύεται να εκδικούμαστε ή να υποθάλπουμε με οποιοδήποτε τρόπο την εκδίκηση, ως έκφραση μίσους και βίας.
Ο Ιησούς δεν επιθυμεί να προτείνει μια νέα αστική τάξη, αλλά την εντολή της αγάπης προς τον πλησίον, η οποία περιλαμβάνει και την αγάπη για τους εχθρούς μας: «Να αγαπάτε τους εχθρούς σας και να προσεύχεστε για εκείνους που σας καταδιώκουν» (v. 44). Και αυτό δεν είναι εύκολο. Αυτή η φράση δεν πρέπει να εκληφθεί ως επιδοκιμασία του κακού που διαπράττεται από τον εχθρό, αλλά ως πρόσκληση σε μια υψηλότερη προοπτική, σε μια μεγαλόψυχη προοπτική, παρόμοια με εκείνη του ουράνιου Πατέρα, ο οποίος – λέει ο Ιησούς – «κάνει να ανατέλλει ο ήλιος του και πάνω στους κακούς και πάνω στους καλούς, και στέλνει βροχή πάνω στους δίκαιους και στους άδικους» (v. 45).
Ακόμη και ο εχθρός στην πραγματικότητα, είναι ένα ανθρώπινο πρόσωπο, που δημιουργήθηκε κατ’ εικόνα και ομοίωση του Θεού, αν και προς το παρόν αυτή η εικόνα έχει αμαυρωθεί από μια ανάξια συμπεριφορά. Όταν μιλάμε για «εχθρούς» δεν πρέπει να σκεφτόμαστε ποιος ξέρει ποια άτομα διαφορετικά, που δεν έχουν σχέση με εμάς, μιλάμε και για εμάς τους ίδιους, οι οποίοι μπορούμε να έρθουμε σε σύγκρουση με τον πλησίον μας, πολλές φορές ακόμη και με τους οικείους μας. Πόσες εχθρότητες μέσα στις οικογένειες, πόσες! Ας το σκεφτούμε αυτό. Εχθροί είναι επίσης εκείνοι που μιλούν άσχημα για εμάς, που μας συκοφαντούν και μας αδικούν. Και δεν είναι εύκολο να το χωνέψουμε αυτό. Σε όλους αυτούς καλούμαστε να ανταποκριθούμε με το καλό, το οποίο έχει και αυτό τις στρατηγικές του, που είναι εμπνευσμένες από την αγάπη.
Είθε η Παρθένος Μαρία να μας βοηθά να ακολουθούμε τον Ιησού σε αυτή την απαιτητική πορεία, η οποία πραγματικά ενισχύει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και μας κάνει να ζούμε ως παιδιά του Πατέρα μας που βρίσκεται στους ουρανούς. Μας βοηθά να ασκούμε την υπομονή, το διάλογο, τη συγχώρεση, και να είμαστε έτσι τεχνίτες κοινωνίας, τεχνίτες αδελφοσύνης κατά την καθημερινή μας ζωή, ιδιαίτερα μέσα στην οικογένειά μας.
Μετάφραση ρφ