O Επίσκοπος που δολοφονήθηκε στην Τουρκία

Πριν λίγες μέρες, στις 3 Ιουνίου, συμπληρώθηκαν 10 χρόνια από τη δολοφονία του Επισκόπου Luigi Padovese στην Τουρκία. Mιλά ο διάδοχός του Επίσκοπος Paolo Bizzeti, Αποστολικός Βικάριος Ανατολίας. «Η παρακαταθήκη του; Ότι ο φόβος και το κακό δεν έχουν ποτέ τον τελευταίο λόγο».

Ο Επίσκοπος Luigi Padovese γνώριζε καλά εκείνο τον κήπο. Βρίσκεται στο Επισκοπείο του Iskenderun (Αλεξανδρέττας), μια πόλης της νότιο-ανατολικής Τουρκίας, και στεγάζει την έδρα του Αποστολικού Βικαριάτου Ανατολίας. Εδώ ο Καπουκίνος ιερομόναχος, με καταγωγή από το Μιλάνο, ήταν Επίσκοπος για σχεδόν έξι χρόνια. Και εδώ δολοφονήθηκε στις 3 Ιουνίου 2010 από τον οδηγό του υπό την κραυγή Allahu Akbar (“Ο Αλλάχ είναι μεγάλος”). Ένα έγκλημα που δεν έχει ακόμη διαλευκανθεί πλήρως. Σε μια μικρή θήκη στο παρεκκλήσιο του Επισκοπείου διατηρούνται το επιτραχήλιο, το Λειτουργικό, ένα στυλό και ένα ζευγάρι γυαλιά που ανήκαν στον μάρτυρα Επίσκοπο.
Ο μικρός κήπος που αγαπούσε ο Επίσκοπος Padovese ήταν ο χώρος όπου τελέστηκε μια επιμνημόσυνη Θεία Λειτουργία την περασμένη Τετάρτη στα δέκα χρόνια από τον θάνατό του. «Ήταν μια τελετή για μερικούς στενούς φίλους, λαμβάνοντας όλα τα απαραίτητα μέτρα κατά του Covid-19. Στην πραγματικότητα, στην Τουρκία οι εκκλησίες θα ανοίξουν επισήμως στις 14 Ιουνίου», λέει ο Επίσκοπος Paolo Bizzeti, 72 ετών, ιερομόναχος Ιησουίτης από τη Φλωρεντία, που είναι ο διάδοχος του δολοφονηθέντος Επισκόπου, από το 2015, με εντολή του Πάπα Φραγκίσκου, επειδή η θέση παρέμενε κενή για πέντε χρόνια, μετά τη δολοφονία του χαμογελαστού ποιμένα.
«Η κατάσταση έκτακτης υγειονομικής ανάγκης – λέει ο Αποστολικός Βικάριος – μας ανάγκασε να αναβάλλουμε το μεγάλο συμπόσιο στη μνήμη του Επισκόπου Padovese που είχαμε προγραμματίσει για σήμερα, καθώς και τους εορτασμούς προς τιμήν του που είχαν προγραμματιστεί για αύριο. Αλλά δεν έχουν ακυρωθεί: τους έχουμε αναβάλει, και θα διοργανωθούν μόλις το επιτρέψει η κατάσταση». Ο Επίσκοπος Bizzeti υπογράφει επίσης τον πρόλογο του βιβλίου “Μάρτυρας του Καλού Ποιμένα” με αδημοσίευτα κείμενα του Padovese, υπό την επιμέλεια της Maria Grazia Zambon.

Σεβασμιότατε, ποια είναι η κληρονομιά του προκατόχου σας;
Εδώ οι δικοί μας άνθρωποι έχουν μια όμορφη ανάμνηση από εκείνον. Ήταν ένας ευγενής άνθρωπος που μαρτυρούσε με τη ζωή του την αγάπη του για το Ευαγγέλιο και για τους Πατέρες της Εκκλησίας, πολλοί εκ των οποίων κατάγονταν από αυτή τη γωνιά της Τουρκίας, όπου η πρώιμη Εκκλησία έχει τις ρίζες της.
Ο Επίσκοπος Padovese δεν θέλησε ποτέ να εγκαταλείψει μια τόσο περίπλοκη χώρα.
Είναι αλήθεια. Παρότι είχε επίγνωση ότι διατρέχει σοβαρούς κινδύνους, παρέμεινε εν μέσω του λαού του. Ειδικά μετά τη δολοφονία του ιερέα fidei donum π. Andrea Santoro το 2006 στην Τραπεζούντα του Πόντου, ήταν σαφές ότι όποιος κατείχε μια θέση σαν τη δική του διέτρεχε συγκεκριμένους κινδύνους. Το γνώριζε αυτό. Το είχε πει επίσης κατά τη διάρκεια της κηδείας του π. Andrea και το είχε επαναλάβει σε άλλες περιπτώσεις. Ο Επίσκοπος Padovese μας λέει και τώρα ότι δεν μπορούμε να αφήσουμε τον εαυτό μας να ηττηθεί από τον φόβο, και ότι το κακό δεν θα έχει ποτέ την τελευταία λέξη.

Το έγκλημα εξακολουθεί να έχει ακόμη ασαφείς πτυχές. Ο Επίσκοπος Padovese αναλώθηκε στον διάλογο με το Ισλάμ. Πόσο δύσκολο είναι να είσαι Χριστιανός σε μια κατά πλειοψηφία μουσουλμανική χώρα;
Στην Τουρκία, το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού έχει καλές σχέσεις με τις θρησκευτικές μειονότητες. Το ίδιο ισχύει και για την κυβέρνηση. Το πραγματικό πρόβλημα έγκειται στις μικρές ομάδες ανίδεων και φονταμενταλιστών που δεν τους αρέσει η χριστιανική παρουσία. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού, είναι οι συνεχείς εκκλήσεις να ξαναγίνει τζαμί ο ναός της Αγίας Σόφιας. Και την περασμένη εβδομάδα συνέβη ένας άγνωστος άνδρας να εισέλθει σε έναν Αρμενικό ναό της Κωνσταντινούπολης, καταστρέφοντας τον Σταυρό της εισόδου. Οι άνθρωποι αυτοί είναι αιχμάλωτοι μιας εξτρεμιστικής νοοτροπίας και τα βάζουν επίσης με τους άλλους Μουσουλμάνους κατηγορώντας τους για συνεργασία με τους Χριστιανούς. Και δεν χώνεψαν καθόλου το Έγγραφο “Για την Ανθρώπινη Αδελφοσύνη” του Αμπού Ντάμπι. Από τέτοια αδιάλλακτα και εκτός ελέγχου άτομα δεν ξέρουμε ποτέ τι να περιμένουμε.
Ο Επίσκοπος Padovese υπήρξε άνθρωπος κοινωνίας και ενότητας, διαποτισμένος από ένα οικουμενικό πνεύμα. Ήταν έντονες οι σχέσεις που είχε καλλιεργήσει με την Ορθόδοξη Εκκλησία, όπως αποδεικνύει η φιλία του με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο. Σήμερα ποια είναι η κατάσταση;
Εδώ αγγίζουμε έμπρακτα τον οικουμενισμό της βάσης, αυτόν που γίνεται πράξη καθημερινά στις οικογένειες ή μέσω κοινών δραστηριοτήτων. Επιπλέον, υπάρχουν υπέροχα παραδείγματα θεσμικής συνεργασίας: στην Αντιόχεια, για να αναφέρουμε μια περίπτωση, ενοποιήσαμε την ημερομηνία του Πάσχα. Σημεία που θα αποκαλούσα πρωτοποριακά.

Πώς άλλαξε το πρόσωπο της Εκκλησίας στην Τουρκία αυτά τα δέκα χρόνια μετά τη δολοφονία του Επισκόπου Padovese;
Δύο παράγοντες υπεισήλθαν. Ο πρώτος είναι η εξάπλωση του Διαδικτύου που πυροδότησε την περιέργεια για τον Χριστιανισμό. Υπάρχουν, λοιπόν, πολλοί άνθρωποι που έρχονται στις ενορίες μας για να ζητήσουν πληροφορίες. Δεν υπάρχει προσηλυτιστική δράση. Όμως, το Διαδίκτυο κατέστησε δυνατή την ύπαρξη μη διαστρεβλωμένων πληροφοριών σχετικά με την πίστη μας, όπως αντιθέτως διαβάζουμε σε ορισμένα σχολικά βιβλία γεμάτα προκαταλήψεις. Μεταξύ εκείνων που έρχονται στις πόρτες των εκκλησιών μας, κάποιοι ξεκινούν μια κατηχητική πορεία. Το δεύτερο στοιχείο συνδέεται με την άφιξη προσφύγων από το Ιράκ, τη Συρία, το Ιράν, το Αφγανιστάν ή την Αφρική: είναι οι νέοι Χριστιανοί των κοινοτήτων μας που ενώνονται με τους τοπικούς πιστούς. Χάρη στους μετανάστες, η Εκκλησία στην Τουρκία είδε τους πιστούς να διπλασιάζονται. Οι περισσότεροι εξέρχονται από πολέμους και διωγμούς.
Και θεωρούν την Τουρκία έναν τόπο διέλευσης για να φτάσουν στη Δύση, η οποία ωστόσο έχει κλείσει εντελώς τα σύνορά της. Είμαστε, λοιπόν, μια ζωντανή Εκκλησία, γεμάτη από νέα μέλη, αλλά δεν έχουμε ποιμαντικές δομές και ανθρώπους να εργαστούν ποιμαντικά: δεν είναι δυνατό να ανοίξουμε ναούς, παρεκκλήσια ή πολιτιστικά κέντρα, και το άθροισμα των ιερέων, των μοναχών και των μοναζουσών μειώθηκε στο ήμισυ κατά την τελευταία δεκαετία, επειδή από τις χώρες που μας έδιναν ιεραποστόλους σχεδόν κανείς δεν έρχεται πλέον. Ωστόσο, από κοινωνικοπολιτική άποψη, το κλίμα είναι πιο ήρεμο σε σχέση με δέκα χρόνια πριν.

Πώς μπορούν οι Χριστιανοί της Δύσης να είναι κοντά στα αδλφούς τους της Μέσης Ανατολής;
Πρώτα απ’ όλα, γνωρίζοντας καλύτερα τον Χριστιανισμό σε αυτές τις περιοχές. Όπως είχε πει ο Επίσκοπος Padovese, «αν δεν γνωρίσουμε ο ένας τον άλλον, δεν μπορούμε να αγαπήσουμε ο ένας τον άλλον». Για παράδειγμα, υπάρχει ο ιστότοπος «Φίλοι της Μέσης Ανατολής» (www.amo-fme.org) που προτείνει δραστηριότητες όπως ένα μάθημα εισαγωγής στην εικονογραφία, το οποίο θα πραγματοποιηθεί στα τέλη Αυγούστου. Έπειτα είναι ουσιαστική η προσευχή η οποία μας ενώνει. Και δεν μπορεί να λείψει η συγκεκριμένη βοήθεια. Η υποστήριξη μιας φτωχής αδελφής Εκκλησίας είναι το μάθημα που μας έρχεται από τον πρώιμο Χριστιανισμό.

* * *
Ο δολοφόνος οδηγός καταδικάστηκε. Αλλά το κίνητρο της δολοφονίας του Επισκόπου Padovese παραμένει ένα μυστήριο.
Ο Σεβασμιότατος Luigi Padovese ήταν «ένας αληθινός οικοδόμος συμφιλίωσης και ειρήνης, ξεκινώντας από τον αμοιβαίο σεβασμό και την αδελφική αποδοχή». Τα λόγια του Καρδιναλίου Διονυσίου Tettamanzi αντηχούσαν στον Καθεδρικό Ναό του Μιλάνου, όπου τελέστηκε η κηδεία του Καπουκίνου ιερομονάχου και Επισκόπου στις 14 Ιουνίου 2010. Είχε δολοφονηθεί λίγες μέρες νωρίτερα, στις 3 Ιουνίου 2010, στο Iskenderun της Τουρκίας. Διότι, όπως ανέφερε ο τουρκικός Τύπος, ήταν μια από τις πιο εξέχουσες και αξιόλογες προσωπικότητες της χώρας. Πράγματι, από το 2004, με βούληση του Πάπα Ιωάννη-Παύλου Β΄, ήταν Αποστολικός Βικάριος Ανατολίας. «Η αγάπη είναι ισχυρότερη από τον θάνατο», είχε πει ο Επίσκοπος Padovese αναφερόμενος στην τραγωδία του π. Andrea Santoro, του ιερέα fidei donum που δολοφονήθηκε το 2006 στην Τραπεζούντα, ενώ προσευχόταν μέσα στον ναό.
Γεννημένος το 1947 στο Μιλάνο, ο Luigi Padοvese επιλέγει να εισέλθει στο Τάγμα των Ελασσόνων Αδελφών Καπουκίνων. Καθηγητής Πατρολογίας διεθνούς φήμης, διδάσκει στο Ποντιφικό Πανεπιστήμιο Antonianum της Ρώμης και κατέχει τη θέση του διευθυντή του Φραγκισκανικού Ινστιτούτου Πνευματικότητας για δεκαεπτά χρόνια. Άνθρωπος κοινωνίας και ενότητας, κάνει πράξη αυτό που ο Πάπας Φραγκίσκος θα αποκαλέσει «πολιτισμό της συνάντησης». Στην αρχή, με τη συμμετοχή στις ακαδημαϊκές του παραδόσεις ατόμων διαφορετικών θρησκειών και μη πιστευόντων. Έπειτα, προωθώντας τον οικουμενικό διάλογο ιδίως με την Ορθόδοξη Εκκλησία: σημαντική, υπό αυτήν την έννοια, είναι η φιλία με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο. Και στη συνέχεια, καλλιεργώντας τις διαθρησκειακές σχέσεις, προπάντων με τον ισλαμικό κόσμο.
Γνωρίζει, ωστόσο, ότι είναι στόχος. Γράφει το 2005: «Από όλες τις χώρες αρχαίας χριστιανικής παράδοσης, καμία δεν είχε τόσους μάρτυρες όσο η Τουρκία». Δολοφονήθηκε σε ηλικία 63 ετών στη θερινή κατοικία του Αποστολικού Βικαριάτου από τον οδηγό του Murat Altun. Πολλές πτυχές της ιστορίας παραμένουν ακόμη ασαφείς, ξεκινώντας από το κίνητρο, δεδομένου ότι για χρόνια ο Επίσκοπος βοηθούσε τόσο τον Altun όσο και την οικογένειά του. Αμέσως μετά το έγκλημα, ο οδηγός ομολογεί ότι ο Padovese εκπροσωπούσε τον διάβολο, ενώ στη συνέχεια ανακαλεί και λέει ότι είναι μετανοημένος επικαλούμενος ψυχική ασθένεια. Θα καταδικαστεί σε δεκαπέντε χρόνια φυλάκισης.
———————
Πηγή: avvenire.it
Μετάφραση: π.Λ