Ο ΑΓΙΟΣ ΒΑΛΕΝΤΙΝΟΣ … ΤΗΣ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ
Ας ξαναθυμηθούμε έναν Άγιο τα λείψανα του οποίου αναπαύονται εντός της Καθολικής μας Μητρόπολης…
Πριν 31 χρόνια, η ΚΑΘΟΛΙΚΗ της 8-2-1994, δημοσίευσε σημείωμα του αείμνηστου Δημήτρη Παπαδάκη – Περαθωράκη (κρητικού ιστοριοδίφη, ο οποίος έγραφε, στη “Χανιώτικη Ελευθεροτυπία”, άρθρα εκκλησιαστικής ιστορίας, με ιδιαίτερη αναφορά στη παρουσία της Καθολικής Εκκλησίας στον ελληνικό χώρο) για την «ανακάλυψη» των τιμίων λειψάνων του μάρτυρα Αγίου Βαλεντίνου στη χώρα μας.
Η είδηση αναμεταδόθηκε γρήγορα στα ΜΜΕ και, από τότε, κάθε 14 / 2 η πληροφορία ότι στην Ελλάδα (στην Αθήνα τότε, και στη Μυτιλήνη, πλέον) είναι τα λείψανα ενός από του 18 Αγίους Βαλεντίνους, που μαρτύρησαν για την πίστη, τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες, επανέρχεται!
Ο Δημήτρης Παπαδάκης – Περαθωράκης περιέγραψε τότε, σε ένα μικρό βιβλιαράκι, που εξέδωσε Ο ΚΑΛΟΣ ΤΥΠΟΣ, την ιστορία του συγκεκριμένου Αγίου και το λόγο για τον οποίο τα λείψανα, από την Ιταλία βρέθηκαν στην Ελλάδα, απ` όπου και τα στοιχεία του παρόντος άρθρου.
Οι Άγιοι Βαλεντίνοι που τιμά η Εκκλησία μας μαρτύρησαν στον ευρωπαϊκό χώρο: Γένοβα, Ραβέννα, Ρώμη, Βιτέρμπο, Στρασβούργο…
Ίσως κάποιοι ήταν Έλληνες, με το δεδομένο ότι οι Έλληνες ήταν από τα πιο δραστήρια και αποφασισμένα μέλη της Εκκλησίας των πρώτων αιώνων.
Το όνομα ήταν διαδεδομένο στη ρωμαϊκή εποχή, συναντάται και στην Ανατολική Ευρώπη και σημαίνει (από την λατινική λέξη valens) σθεναρός, ισχυρός.
Τα επίσημα συνοδευτικά έγγραφα των λειψάνων του «δικού μας» Αγίου Βαλεντίνου αποδεικνύουν ότι ο τόπος προέλευσης είναι οι κατακόμβες της Αγίας Πρίσκιλλας στη οδό Salaria Nuova της Ρώμης.
Την 22 Σεπτεμβρίου 1815 ο τότε βικάριος του Πάπα Πίου 7ου, καρδινάλιος Ιούλιος ντι Σομάλια, κατόπιν εντολής του Ποντίφικα, επέτρεψε την αφαίρεση των λειψάνων, για να δοθούν στον ευγενή ιερέα Ιωάννη – Βαπτιστή Longarini di San Constanzo, από το δουκάτο του Ουρμπίνο, ο οποίος ήταν υπεύθυνος στο παρεκκλήσι του καθεδρικού ναού του Ispali στη Σεβίλλη της Ισπανίας.
Στη λειψανοθήκη, είχε τοποθετηθεί και φιαλίδιο, στο οποίο οι σύντροφοι του Μάρτυρα είχαν συλλέξει το αίμα που χύθηκε από τον αποκεφαλισμό του… Επίσης περγαμηνή αυθεντικότητας και συνοδευτικά έγγραφα ότι «στο νέο κάτοχο παραχωρείται το δικαίωμα φύλαξης… μετακομιδής έξω από τη Ρώμη … τοποθέτησης σε οποιαδήποτε εκκλησία, ευκτήριο οίκο ή παρεκκλήσι».
Το 1907 τα λείψανα βρέθηκαν στη Μυτιλήνη, όπου υπήρχε καθολική κοινότητα, την οποία αποτελούσαν κυρίως Ευρωπαίοι, στην καταγωγή, πιστοί.
Ο “φραγκομαχαλάς” της πόλης είχε επίκεντρο τον, ως σήμερα, λειτουργούντα, ιερό καθολικό ναό της Θεοτόκου («Μεταστάσεως της Παναγίας”»), την ευθύνη του οποίου είχε το Φραγκισκανικό Τάγμα των Ελασσόνων Πατέρων.
Πιθανολογείται ότι μετά το θάνατο του προαναφερθέντος ιερέα, τα λείψανα κληροδοτήθηκαν σε κάποιον οικείο του και στη συνέχεια σε κάποιον απόγονο, ο οποίος μετανάστευσε στη Μυτιλήνη στα τέλη του 19ου αιώνα. Το νησί, υπό οθωμανικό ζυγό, υπαγόταν στην Αρχιεπισκοπή Σμύρνης.
Στις 26 Απριλίου 1907 ο τότε καθολικός Αρχιεπίσκοπος Δομήνικος Μαρέγκος προέβη σε αυτοψία και αυθεντικοποίηση των τιμίων λειψάνων, που είχαν τοποθετηθεί κάτω από το κεντρικό βήμα του ναού της Μυτιλήνης, πιθανότατα για φύλαξη. Εκτός του επίσημου αρχιεπισκοπικού ντοκουμέντου, διασώζεται και ιδιόχειρο σημείωμα του εφημερίου π. Βίτου – Ροβέρτου (1-5-1907), που επιβεβαιώνει την αυτοψία.
Η Καθολική κοινότητα παράκμασε τα επόμενα χρόνια. Τελευταίος κάτοχος των λειψάνων η Λουκία Θεοφανοπούλου – Bongigli, η οποία τα είχε δωρίσει στον Καθολικό ναό της Μυτιλήνης. Ο τότε εφημέριος, ο π. Τορκουάτο Μορίνι, το 1990, ήδη μεγάλης ηλικίας και μόνιμος κάτοικος της Αθήνας, φρόντισε την μετακομιδή των λειψάνων στο ναό των Αγίων Φραγκίσκου και Κλάρας (οδός Γκυϊλφόρδου, στην πλατεία Βικτωρίας, γνωστή ως εκκλησία των Ιταλών της Αθήνας), ο οποίος είναι υπό την ποιμαντική ευθύνη των π.π Καππουκίνων. Ούτε ο π. Μορίνι ούτε ο τότε προϊστάμενος του ναού π. Ουρβανός δημοσιοποίησαν το γεγονός. Πιθανότατα φοβήθηκαν ότι η δημοσιότητα, λόγω της ταύτισης του Αγίου με τους ερωτευμένους, θα δημιουργούσε θόρυβο που δεν ταιριάζει σε ένα Άγιο της Εκκλησίας μας.
Αρχές 1994, ο Δ. Παπαδάκης – Περαθωράκης απευθύνθηκε στον π. Ουρβανό με σκοπό να διασταυρώσει στοιχεία μελέτης του για την παρουσία των Ιταλών στον ελληνικό χώρο. Εκείνος πρόθυμα τον εξυπηρέτησε.
Ανάμεσα στα έγγραφα υπήρχε ένας κιτρινισμένος φάκελος με λατινική ένδειξη «αποδεικτικά στοιχεία αυθεντικότητας των λειψάνων του Αγίου Βαλεντίνου», Το «μυστικό» είχε πλέον αποκαλυφθεί.
Στον, αδικοχαμένο, το 1996, Δημήτρη Παπαδάκη – Περαθωράκη οφείλουμε τη δημοσιοποίηση ύπαρξης των λειψάνων του Αγίου Βαλεντίνου και στον άξιο Ιεράρχη, πρώην Καθολικό Αρχιεπίσκοπο Νάξου – Τήνου κλπ. και Τοποτηρητή της Επισκοπής Χίου Σεβασμιότατο Νικόλαο Πρίντεζη, την αναδιοργάνωση της Επισκοπής Χίου, την ανακαίνιση του ναού της Μυτιλήνης και την επιστροφή των λειψάνων του Αγίου στο νησί.
Οι τοπικές αρχές και οι κάτοικοι αγκάλιασαν την “επιστροφή” των λειψάνων στη Μυτιλήνη με ανοιχτό πνεύμα.
Λίγα ακόμα στοιχεία από το βιβλιαράκι του Δημήτρη Παπαδάκη – Περαθωράκη: Ο ίδιος πιθανολογεί ότι τα λείψανα ανήκουν στον Άγιο Βαλεντίνο, γνωστό ως πρεσβύτερο (ιερέα) στη Ρώμη, επί Πάπα Διονυσίου και Αυτοκράτορα Κλαύδιου Β΄ του Γότθου. Αυτός είχε φυλακισθεί για προσβολή της αρχαίας θρησκείας. Όμως θεράπευσε την τυφλή κόρη του δικαστή Αστέριου, ο οποίος μεταστράφηκε στο χριστιανισμό. Ο Αυτοκράτορας, εκτέλεσε τον Αστέριο και την οικογένειά του και αποκεφάλισε την 14 Φεβρουαρίου του έτους 268 τον πρεσβύτερο Βαλεντίνο.
Η ταύτιση του Αγίου με τους ερωτευμένους έχει αρκετές ερμηνείες: άλλη αναφέρει ότι έδινε τριαντάφυλλα, απ` τον κήπο του και ευλογούσε τα νέα ζευγάρια – άλλη ότι ο μήνας του μαρτυρίου του είναι την εποχή που η φύση ετοιμάζεται να ξυπνήσει από το χειμερινό λήθαργο και τα πουλιά να ξαναφτιάξουν τις φωλιές τους.
Ανεξάρτητα από θρύλους, στο νησί της Λέσβου είναι τα λείψανα ενός πραγματικού Αγίου της Εκκλησίας μας.
Ας προσευχόμαστε να φέρνει ΕΙΡΗΝΗ ΚΑΙ ΑΓΑΠΗ στις καρδιές μας
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΛΕΒΑΝΤΗΣ
