Μήνυμα των Προέδρων των Συνόδων των Επισκόπων της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς τους Ευρωπαϊκούς Θεσμούς και τα Κράτη Μέλη
«Να ξαναβρούμε την ελπίδα και την αλληλεγγύη»
Η Καθολική Εκκλησία στην Ευρωπαϊκή Ένωση, εκπροσωπούμενη από τους Προέδρους των Συνόδων των Επισκόπων των κρατών μελών, επιθυμεί να απευθύνει ένα μήνυμα ελπίδας και μια έκκληση για αλληλεγγύη προς τα θεσμικά όργανα και προς τα κράτη μέλη κατ’ αυτή την κρίση που μας έχει κατακλύσει. Ένα μήνυμα με το οποίο επιβεβαιώνουμε τη δέσμευσή μας για την οικοδόμηση της Ευρώπης που έφερε την ειρήνη και την ευημερία στην ήπειρό μας, και για τις θεμελιώδεις αξίες για αλληλεγγύη, ελευθερία, για το απαραβίαστο της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, για τη δημοκρατία, για το κράτος δικαίου, για ισότητα, και για την υπεράσπιση και την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι Πατέρες που ίδρυσαν την Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν πεπεισμένοι ότι η Ευρώπη θα διαμορφωθεί από τις κρίσεις της. Μέσα από την χριστιανική πίστη μας στον αναστημένο Κύριο, έχουμε την ελπίδα ότι ο Θεός μπορεί να μετατρέψει ό,τι συμβαίνει σε καλό, ακόμη και αυτό που δεν καταλαβαίνουμε και που μπορεί να φαίνεται άσχημο, και αυτή η πίστη είναι το απόλυτο θεμέλιο της ελπίδας μας και της παγκόσμιας αδελφοσύνης. Ως Καθολική Εκκλησία στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μαζί με άλλες αδελφές Εκκλησίες και εκκλησιαστικές κοινότητες, ανακοινώνουμε και μαρτυρούμε αυτή την πίστη και μαζί με μέλη άλλων θρησκευτικών παραδόσεων και ατόμων καλής θέλησης προσπαθούμε να οικοδομήσουμε μια παγκόσμια αδελφοσύνη που δεν θα απορρίπτει κανένα. Η πίστη μάς καλεί να βγούμε από τον εαυτό μας και να δούμε μέσα στον άλλο, ειδικά σε εκείνους που υποφέρουν και που ζουν στο περιθώριο, έναν αδελφό και μια αδελφή και να είμαστε πρόθυμοι να δώσουμε τη ζωή μας γι αυτούς.
Η πανδημία που μας μαστίζει τους τελευταίους μήνες, έχει κλονίσει ότι θεωρούσαμε σίγουρο και αποκάλυψε την ευπάθεια και την αλληλεξάρτησή μας. Οι ηλικιωμένοι και οι φτωχοί σε όλο τον κόσμο υποφέρουν περισσότερο απ’ όλους. Σε αυτή την κρίση που μας εξέπληξε και μας έπιασε απροετοίμαστους, οι ευρωπαϊκές χώρες αντέδρασαν αρχικά με φόβο, κλείνοντας εσωτερικά και εξωτερικά σύνορα, μερικές μάλιστα αρνήθηκαν ακόμη και να μοιραστούν τις πλέον απαραίτητες ιατρικές προμήθειες με τις άλλες χώρες. Πολλοί από εμάς ανησυχούσαμε ότι ακόμη και η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση, ως οικονομικό, πολιτικό, κοινωνικό και πολιτιστικό έργο κινδύνευε. Στη συνέχεια, συνειδητοποιήσαμε, όπως είπε ο Πάπας Φραγκίσκος, ότι βρισκόμαστε μέσα στην ίδια βάρκα και ότι μπορούμε να σωθούμε μόνο παραμένοντας όλοι μαζί. Με ανανεωμένη αποφασιστικότητα, η Ευρωπαϊκή Ένωση άρχισε να ανταποκρίνεται με ενότητα σε αυτή τη δραματική κατάσταση. Επέδειξε την ικανότητά της να ανακαλύψει εκ νέου, το πνεύμα των Πατέρων που την ίδρυσαν. Ευχόμαστε ότι το εργαλείο ανάκαμψης από τον COVID-19 και ο ενισχυμένος προϋπολογισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την περίοδο 2021 – 2027, που συμφωνήθηκαν στη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τον Ιούλιο και επί του παρόντος διαπραγματεύονται μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, θα μπορέσουν να αντικατοπτρίσουν αυτό το πνεύμα. Το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν εξαρτάται μόνο από την οικονομία και από τα χρηματοοικονομικά, αλλά και από ένα κοινό πνεύμα και από μια νέα νοοτροπία.
Αυτή η κρίση είναι μια ευκαιρία για πνευματική μεταστροφή. Δεν θα πρέπει απλά να αφιερώσουμε όλες τις προσπάθειές μας για να επιστρέψουμε στην «παλιά κανονικότητα», αλλά για να επωφεληθούμε από αυτή την κρίση πραγματοποιώντας μια ριζική αλλαγή προς το καλύτερο. Αυτή τη στιγμή, μας αναγκάζει να επανεξετάσουμε και να αναδιαρθρώσουμε το τρέχον μοντέλο της παγκοσμιοποίησης για να διασφαλίσουμε το σεβασμό του περιβάλλοντος, το άνοιγμα στη ζωή, την προσοχή για την οικογένεια, την κοινωνική ισότητα, την αξιοπρέπεια των εργαζόμενων και τα δικαιώματα των μελλοντικών γενεών. Ο Πάπας Φραγκίσκος με την εγκύκλιο επιστολή Laudato si΄ μας έδωσε έναν προσανατολισμό σχεδιασμού ενός νέου πολιτισμού. Με την νέα Εγκύκλιό του Fratelli tutti, την οποία υπέγραψε πριν από λίγες εβδομάδες στον τάφο του Αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης, καλεί όλη την ανθρωπότητα σε μια παγκόσμια αδελφοσύνη και κοινωνική φιλία, χωρίς να ξεχνάμε εκείνους που ζουν στο περιθώριο, που είναι πληγωμένοι και βασανισμένοι. Οι αρχές της Καθολικής Κοινωνικής Διιδασκαλίας, συμπεριλαμβανομένης της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της αλληλεγγύης, καθώς και της προνομιακής οπτικής για τους φτωχούς και τη βιωσιμότητα, μπορούν να αποτελέσουν οδηγό για την οικοδόμηση ενός διαφορετικού μοντέλου οικονομίας και κοινωνίας μετά την πανδημία.
Η αλληλεγγύη αποτελεί θεμελιώδη αρχή της Κοινωνικής Διδασκαλίας της Εκκλησίας και βρίσκεται στο επίκεντρο της διαδικασίας της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Πέρα από τις εσωτερικές μεταβιβάσεις πόρων για πολιτικές συνοχής, η αλληλεγγύη πρέπει να νοείται ως «πράττουμε μαζί» και ως «είμαστε ανοιχτοί στην ένταξη όλων», ειδικά εκείνων που βρίσκονται στο περιθώριο. Σε αυτό το πλαίσιο, θα πρέπει να σημειωθεί ότι το εμβόλιο για τον COVID-19, όταν θα είναι διαθέσιμο, θα πρέπει να είναι προσβάσιμο από όλους, κυρίως τους φτωχότερους. Ο Robert Schuman εξήγησε ότι τα έθνη, εκτός από το να είναι αυτάρκη, θα πρέπει να αλληλοϋποστηρίζονται και ότι η αλληλεγγύη είναι η απόδειξη ότι το αληθινό ενδιαφέρον για τον καθένα είναι να αναγνωρίζουμε και να αποδεχόμαστε έμπρακτα την αλληλεξάρτηση όλων. Γι αυτόν, μια ενωμένη Ευρώπη θα πρέπει να προκρίνει την παγκόσμια αλληλεγγύη όλου του κόσμου χωρίς διακρίσεις ή αποκλεισμούς. Γι αυτό το λόγο, η Διακήρυξη Schuman υπογράμμισε την ιδιαίτερη ευθύνη της Ευρώπης για την ανάπτυξη της Αφρικής. Σύμφωνα με αυτές τις προθέσεις, ζητούμε περισσότερη ανθρωπιστική βοήθεια και αναπτυξιακή συνεργασία και ανακατεύθυνση των στρατιωτικών δαπανών προς τις υπηρεσίες υγείας και κοινωνικών υπηρεσιών. Η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη θα πρέπει να επεκταθεί επειγόντως στους πρόσφυγες που ζουν σε απάνθρωπες συνθήκες σε στρατόπεδα υποδοχής και που απειλούνται από τον ιό. Αλληλεγγύη προς τους πρόσφυγες δεν σημαίνει μόνο χρηματοδοτήσεις, αλλά και άνοιγμα των συνόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης με αναλογικό τρόπο από μέρους κάθε κράτους μέλους.
Το Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για την μετανάστευση και το άσυλο που παρουσιάστηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μπορεί να θεωρηθεί ως ένα βήμα το οποίο θα πρέπει να αξιολογηθεί προσεκτικά, για να θεσπιστεί μια κοινή ευρωπαϊκή πολιτική για τη μετανάστευση και το άσυλο. Η Εκκλησία έχει ήδη αποφανθεί σχετικά με την υποδοχή, διακρίνοντας μεταξύ διαφορετικών τύπων μετανάστευσης (είτε τακτικής είτε παράτυπης), μεταξύ εκείνων που φεύγουν από τους πολέμους και τους διωγμούς και εκείνων που μεταναστεύουν για οικονομικούς ή περιβαλλοντικούς λόγους, και σχετικά με την ανάγκη να ληφθούν υπόψη τα σχετικά με την ασφάλεια θέματα. Ωστόσο, πιστεύουμε ότι υπάρχουν ορισμένες διεθνείς νομικές αρχές, αξίες και υποχρεώσεις που πρέπει πάντα να τηρούνται, ανεξάρτητα από τις συνθήκες των εμπλεκόμενων ατόμων. Αυτές οι αρχές δράσης και αξιών αποτελούν τη βάση της ταυτότητας της Ευρώπης και προέρχονται από τις χριστιανικές ρίζες της. Συνιστούμε επίσης, τη διευκόλυνση ασφαλών και νομικών οδών για τους μετανάστες και ανθρωπιστικούς διαδρόμους για τους πρόσφυγες, που θα τους επιτρέπουν να φτάσουν στην Ευρώπη με ασφάλεια ώστε να τους υποδεχτούμε, να τους υποστηρίξουμε και να ενσωματωθούν. Υπό αυτή την έννοια, είναι σκόπιμο να συνεργαστούμε με θεσμούς της Εκκλησίας και ιδιωτικές οργανώσεις που ήδη εργάζονται σε αυτό τον τομέα. Η Ευρώπη δεν μπορεί και δεν πρέπει να γυρίσει την πλάτη της σε όσους προέρχονται από πολεμικές ζώνες ή από μέρη όπου υφίστανται διακρίσεις ή όπου δεν μπορούν να διάγουν μια αξιοπρεπή ζωή.
Ένα κρίσιμο στοιχείο για την Εκκλησία σε πολλά κράτη μέλη κατά τη διάρκεια της πανδημίας, αποτελεί ο σεβασμός για την θρησκευτική ελευθερία των πιστών, ιδίως η ελευθερία να συγκεντρώνονται για να ασκήσουν ελεύθερα την θρησκεία τους, με πλήρη σεβασμό των απαιτούμενων υγειονομικών μέτρων προστασίας. Αυτό γίνεται ακόμη πιο εμφανές αν θεωρήσουμε ότι τα φιλανθρωπικά έργα γεννιούνται και έχουν τις ρίζες τους σε μια ζωντανή πίστη. Δηλώνουμε την καλή θέλησή μας να διατηρήσουμε τον διάλογο μεταξύ των κρατικών και εκκλησιαστικών αρχών για την εξεύρεση του καλύτερου τρόπου για να συμβιβάσουμε τη συμμόρφωση με τα απαραίτητα μέτρα και την θρησκευτική ελευθερία και τη λατρεία. Συχνά, έχει ειπωθεί ότι ο κόσμος θα είναι διαφορετικός μετά από αυτή την κρίση. Ωστόσο, από εμάς εξαρτάται εάν ο κόσμος θα είναι καλύτερος ή χειρότερος, για το εάν βγούμε από αυτή την κρίση με τη δύναμη της αλληλεγγύης ή όχι. Κατά τη διάρκεια αυτών των μηνών της πανδημίας έχουμε γίνει μάρτυρες πολλών σημαδιών που μας κάνουν να ελπίζουμε, από το έργο του προσωπικού υγείας, έως εκείνο όσων είναι υπεύθυνοι για τη φροντίδα των ηλικιωμένων, αλλά και μέσα από τις κινήσεις συμπόνιας και δημιουργικότητας που πραγματοποιούνται από ενορίες και από εκκλησιαστικές κοινότητες. Πολλοί κατά τη διάρκεια αυτών των δύσκολων μηνών, έπρεπε να κάνουν σημαντικές θυσίες, με το να μην συναντούν τα αγαπημένα τους πρόσωπα και να μην βρίσκονται κοντά τους κατά τις στιγμές που ήταν μόνοι και υπέφεραν και μερικές φορές ακόμη κατά τη στιγμή του θανάτου τους.
Στο μήνυμά του Urbi et Orbi την Κυριακή του Πάσχα, ο Πάπας Φραγκίσκος απευθύνθηκε ιδιαίτερα προς την Ευρώπη, υπενθυμίζοντας ότι «μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η ήπειρος μπόρεσε να αναστηθεί και να ξεπεράσει τις αντιπαλότητες του παρελθόντος χάρη σε ένα συγκεκριμένο σχέδιο αλληλεγγύης». Για τον Πάπα περισσότερο από ποτέ είναι επείγον «τέτοιου είδους αντιπαλότητες να μην ανακτήσουν ισχύ, αλλά όλοι να αναγνωρίσουν τον εαυτό τους ως μέρος μιας ενιαίας οικογένειας και να αλληλοϋποστηρίζονται. Σήμερα, η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται αντιμέτωπη με μια πρόκληση της εποχής μας, από την οποία εξαρτάται όχι μόνο το μέλλον της, αλλά και εκείνο ολόκληρου του κόσμου.» Διαβεβαιώνουμε όλους εκείνους που ηγούνται των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων και των κρατών μελών και συμβάλλουν με το έργο τους, ότι η Εκκλησία βρίσκεται στο πλευρό σας μέσα από την κοινή δέσμευση μας για την οικοδόμηση ενός καλύτερου μέλλοντος για την ήπειρό μας και για τον κόσμο. Θα υποστηρίξουμε όλες τις πρωτοβουλίες που προάγουν τις αυθεντικές αξίες της Ευρώπης.
Ελπίζουμε ότι θα μπορέσουμε να βγούμε από αυτή την κρίση πιο δυνατοί, πιο σοφοί, περισσότερο ενωμένοι, περισσότερο αλληλέγγυοι, πιο προσεκτικοί για το κοινό μας σπίτι, για να αποτελέσουμε μια ήπειρο που ωθεί ολόκληρο τον κόσμο προς μια μεγαλύτερη αδελφοσύνη, δικαιοσύνη, ειρήνη και ισότητα. Προσφέρουμε τις προσευχές μας για όλους εσάς και σας δίνουμε από καρδιάς την ευλογία μας. Είθε ο Κύριος να μας συνοδεύει στο προσκύνημά μας για έναν καλύτερο κόσμο!
Μετάφραση: ρφ
