Λατρεύω το Θεό σημαίνει τον ανακαλύπτω στις απλές καταστάσεις όπου κρύβεται
«Η ζωή δεν αποτελεί μια επίδειξη δεξιοτήτων, αλλά ένα ταξίδι προς Εκείνον που μας αγαπά»: με αυτά τα λόγια ο Πάπας Φραγκίσκος μας προσκαλεί, μέσα από την ομιλία του κατά την Θεία Λειτουργία των Θεοφανίων, να ανακαλύψουμε την έννοια της λατρείας.
Και ο Πάπας Φραγκίσκος εκτός κειμένου, προσθέτει ότι δεν χρειάζεται σε κάθε στάδιο της ζωής μας να επιδεικνύουμε κάποια ταυτότητα αρετών. Όπως και οι Μάγοι, μπορούμε να κατανοήσουμε ότι «ο Θεός αποφεύγει κάθε επίδειξη» και τον συναντάμε «συχνά κρυμμένο σε απλές καταστάσεις, σε ταπεινούς και περιθωριακούς ανθρώπους».
Η ανάγκη λατρείας και οι κίνδυνοι
Για τον άνθρωπο η ανάγκη λατρείας είναι φυσική – εξηγεί ο Πάπας – αλλά διατρέχει τον κίνδυνο πολύ εύκολα να θέσουμε λάθος στόχο. «Η στάση να λατρεύουμε το Θεό δεν είναι αυθόρμητη σε εμάς». Ο άνθρωπος χρειάζεται, ναι, να λατρεύει, αλλά κινδυνεύει να θέσει λάθος στόχο. Πράγματι, αν δεν λατρεύει το Θεό, θα λατρέψει είδωλα και αντί για πιστός θα γίνει ειδωλολάτρης». Και ο Πάπας εκτός κειμένου, υπενθυμίζει την έκφραση ενός Γάλλου συγγραφέα ο οποίος προειδοποιεί: «Όποιος δεν λατρεύει το Θεό, λατρεύει το διάβολο», και προσθέτει: έτσι είναι, είτε μας αρέσει είτε όχι. Ως εκ τούτου, ο Πάπας μας καλεί να προβληματιστούμε αναφορικά με το γεγονός ότι «το να λατρεύουμε τον Κύριο δεν είναι κάτι εύκολο, δεν αποτελεί ένα άμεσο γεγονός: απαιτεί κάποια πνευματική ωριμότητα, που είναι το σημείο άφιξης ενός εσωτερικού ταξιδιού, μερικές φορές μεγάλης διάρκειας».
Στη σχολή των Μάγων
Με την πεποίθηση ότι «στην εποχή μας είναι ιδιαίτερα απαραίτητο, τόσο ατομικά όσο και ως κοινότητα, να αφιερώνουμε περισσότερο χρόνο στη λατρεία, μαθαίνοντας όλο και καλύτερα να μελετούμε τον Κύριο», ο Πάπας συνοψίζει τις διδασκαλίες των Μάγων με τρεις εκφράσεις. Το κάνει αφού υπογράμμισε ότι «η έννοια της προσευχής της λατρείας έχει λίγο χαθεί» και προσθέτοντας ότι «οφείλουμε να την ξαναβρούμε, τόσο μέσα στην κοινότητα όσο και στην πνευματική μας ζωή» και στη συνέχεια προειδοποίησε: «Να τον λατρεύουμε σοβαρά όχι όπως έλεγε ο Ηρώδης: «Αλλά κάντε έτσι… πού είναι το μέρος αυτό… και θα πάω και εγώ να τον λατρέψω». Όχι, αυτή η λατρεία δεν είναι σωστή. Να το κάνουμε με σοβαρότητα!». Ο Ευαγγελιστής Ματθαίος υπογραμμίζει ότι οι Μάγοι όταν έφτασαν στη Βηθλεέμ, «είδαν το παιδί με τη Μαρία τη μητέρα Του, τον προσκύνησαν και τον λάτρεψαν». «Ας πάμε στη σχολή των Μάγων – είπε ο Φραγκίσκος – για να αντλήσουμε ορισμένα χρήσιμα μαθήματα: όπως εκείνοι, επιθυμούμε να προσκυνήσουμε και να λατρέψουμε τον Κύριο». Ο Πάπας καθοδηγεί τον προβληματισμό αυτό ξεκινώντας από τις εκφράσεις που προέρχονται – όπως εξηγεί – από τη Λειτουργία του Λόγου της Εορτής των Θεοφανίων. Αυτές οι εκφράσεις είναι οι εξής «σηκώνω τα μάτια», «ξεκινώ το ταξίδι» και «βλέπω».
Σηκώνω τα μάτια
Ο Φραγκίσκος επιβεβαιώνει ότι για να λατρέψουμε τον Κύριο πρέπει πρώτα απ’ όλα να «σηκώσουμε τα μάτια» εξηγώντας αυτό που συνεπάγεται, «δηλαδή μην αφεθείτε στη φυλακή των εσωτερικών φαντασμάτων που σβήνουν την ελπίδα, και δεν θέτουν προβλήματα και δυσκολίες στο κέντρο της ύπαρξής μας». Αυτό δεν σημαίνει άρνηση της πραγματικότητας, προσποίηση ή παραπλάνηση ότι όλα πηγαίνουν καλά, τονίζει. Αντίθετα, η πρόσκληση είναι να «κοιτάμε τα προβλήματα και τις ανησυχίες με έναν νέο τρόπο, γνωρίζοντας ότι ο Κύριος ξέρει τη δύσκολη κατάστασή μας, ακούει προσεκτικά τις επικλήσεις μας και ότι δεν είναι αδιάφορος για τα δάκρυα που χύνουμε». Όταν συμβεί αυτό – διδάσκει ο Φραγκίσκος – η καρδιά ανοίγει στη λατρεία. Αντίθετα, όταν εστιάζουμε την προσοχή μας αποκλειστικά στα προβλήματα, αρνούμενοι να σηκώσουμε το βλέμμα μας προς τον Θεό, ο φόβος εισβάλλει στην καρδιά και την αποπροσανατολίζει, προκαλώντας θυμό, σύγχυση, κατάθλιψη. Υπό αυτές τις συνθήκες είναι δύσκολο να λατρεύουμε τον Κύριο. Εάν συμβεί αυτό, «θα πρέπει να έχουμε το θάρρος να σπάσουμε τον κύκλο των ξεχασμένων συμπερασμάτων μας, γνωρίζοντας ότι η πραγματικότητα είναι πιο σημαντική από τις σκέψεις μας». Τελικά, λάβετε υπόψη σας, αναφέρει ο Πάπας, ότι ο Κύριος μας προσκαλεί καταρχάς να τον εμπιστευτούμε, γιατί αυτός νοιάζεται πραγματικά για όλους. Από αυτό, υπογραμμίζει, γεννιέται «η λατρεία του μαθητή που ανακάλυψε στον Θεό μια νέα χαρά, διαφορετική, και που αντί να βασίζεται στην κατοχή αγαθών, στην επιτυχία ή σε άλλα παρόμοια πράγματα, βασίζεται στην πιστότητα του Θεού, του οποίου οι υποσχέσεις δεν αποτυγχάνουν ποτέ, παρά τις κρίσιμες καταστάσεις στις οποίες μπορεί να βρεθούμε».
Η εμπιστοσύνη δεν αποτυγχάνει όταν έχουμε επίγνωση των αμαρτιών μας. Ο Πάπας πράγματι προσθέτει: «Ακόμη και οι αμαρτίες, ακόμη και η συνειδητοποίηση ότι είμαστε αμαρτωλοί, ότι έχουμε τόσα άσχημα πράγματα. «Αλλά εγώ έκανα αυτό… έκανα..»: εάν το κάνεις με πίστη και με μετάνοια, με συντριβή, θα σε βοηθήσει να αναπτυχθείς. Όλα, όλα βοηθούν, λέει ο Πάπας – λίγο πολύ -, στην πνευματική ανάπτυξη, στη συνάντηση με τον Ιησού, ακόμη και οι αμαρτίες. Και ο άγιος Θωμάς προσθέτει: «etiam mortali», ακόμη και οι πιο κακές αμαρτίες, οι χειρότερες. Αλλά εάν το κάνεις με μετάνοια, θα βοηθηθείς σε αυτό το ταξίδι συνάντησης με τον Κύριο και θα τον λατρέψεις καλύτερα».
Ξεκινήστε το ταξίδι
Προτού μπορέσουν να λατρέψουν το Βρέφος που γεννήθηκε στη Βηθλεέμ, οι Μάγοι έπρεπε να αντιμετωπίσουν ένα μακρύ ταξίδι. Ο Πάπας Φραγκίσκος μας καλεί να σκεφτούμε την μεταστροφή, την αλλαγή που συνεπάγεται ένα ταξίδι. «Υπάρχει πάντα κάτι νέο για εκείνους που πραγματοποιούν ένα ταξίδι: οι γνώσεις του διευρύνονται, βλέπει νέους ανθρώπους και νέα πράγματα, βιώνει την ενδυνάμωση της επιθυμίας του να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες και τους κινδύνους της διαδρομής». Επομένως, μας προσκαλεί να αναλογιστούμε: «Δεν πάμε να λατρέψουμε τον Κύριο χωρίς να περάσουμε πρώτα από την εσωτερική ωρίμανση που μας δίνει το ταξίδι που θα κάνουμε». Το θέμα είναι «να αφεθούμε στη διαμόρφωση της δικαιοσύνης» και ο Φραγκίσκος παραθέτει τα λόγια του αγίου Παύλου: «ο εξωτερικός άνθρωπος γερνά – λέει στη δεύτερη επιστολή προς Κορινθίους -, ενώ ο εσωτερικός άνθρωπος ανανεώνεται μέρα με τη μέρα». Οι αποτυχίες, οι κρίσεις, τα λάθη – παρατηρεί ο Φραγκίσκος – μπορούν να γίνουν εκπαιδευτικές εμπειρίες, αλλά το σημαντικό είναι ότι μας καθιστούν γνώστες ότι «μόνο ο Κύριος είναι άξιος να λατρεύεται, επειδή μόνο Εκείνος εκπληρώνει την επιθυμία για ζωή και αιωνιότητα που υπάρχει μέσα σε κάθε άτομο». Επιπλέον, με την πάροδο του χρόνου, οι δοκιμασίες και οι δυσκολίες της ζωής – που βιώνουμε με πίστη – συμβάλλουν στην κάθαρση της καρδιάς, καθιστώντας την πιο ταπεινή και επομένως περισσότερο διαθέσιμη να ανοιχθεί στο Θεό. Εξ ου και η πρόσκληση και η προσευχή του Φραγκίσκου: «Ας μην επιτρέψουμε η κούραση, οι πτώσεις και οι αποτυχίες να μας αποθαρρύνουν». Κοιτάζοντας τον Κύριο, επαναλαμβάνει, θα βρούμε τη δύναμη να συνεχίσουμε με ανανεωμένη χαρά, ενθυμούμενοι ωστόσο ότι «η ζωή δεν είναι μια επίδειξη δεξιοτήτων, αλλά ένα ταξίδι προς Εκείνον που μας αγαπά».
Βλέπω
Η λατρεία – θυμίζει ο Φραγκίσκος – ήταν η πράξη σεβασμού προς τους κυρίαρχους, προς τους σπουδαίους αξιωματούχους και οι Μάγοι, πράγματι, λάτρευαν Εκείνον που γνώριζαν ότι ήταν ο βασιλιάς των Εβραίων, αλλά στην πραγματικότητα, είδαν ένα φτωχό Βρέφος με τη μητέρα του. Αυτό που κάνει τη χειρονομία λατρείας τους ξεχωριστή είναι ότι «αυτοί οι σοφοί που ήρθαν από μακρινές χώρες, ήξεραν πώς να ξεπεράσουν αυτή την τόσο ταπεινή σκηνή σχεδόν καρτερική, αναγνωρίζοντας σε αυτό το Βρέφος την παρουσία ενός κυρίαρχου. Δηλαδή κατάφεραν να «δουν» πέρα από αυτό που έβλεπαν». Και ο Πάπας Φραγκίσκος ξεκαθαρίζει σε όλους ότι «για να λατρέψουμε τον Κύριο θα πρέπει «να δούμε» πέρα από το πέπλο του ορατού, που συχνά αποδεικνύεται παραπλανητικό».
Θεολογικός ρεαλισμός
Ο Φραγκίσκος θυμίζει ότι ο Ηρώδης και οι ευγενείς της Ιερουσαλήμ αντιπροσωπεύουν την κοσμικότητα, «διαρκώς υποδουλωμένη σε αυτό που φαίνεται και σε αναζήτηση θέλγητρων»: αυτή δίνει αξία μόνο σε πράγματα που έχουν σχέση με τις αισθήσεις, σε πράγματα που προσελκύουν την προσοχή των περισσοτέρων. Και μετά περιγράφει τη διαφορετική στάση των Μάγων χρησιμοποιώντας την έκφραση «θεολογικός ρεαλισμός». Το εξηγεί ως ακολούθως: «Αντιλαμβάνεται την αντικειμενικότητα των πραγμάτων, επιτυγχάνοντας επιτέλους την κατανόηση ότι ο Θεός αρνείται κάθε επίδειξη. Αυτός ο τρόπος να «βλέπουμε» τα πράγματα που υπερβαίνει το ορατό, μας κάνει να λατρεύουμε τον Κύριο που συχνά κρύβεται σε απλές καταστάσεις, σε ταπεινούς και περιθωριακούς ανθρώπους. Πρόκειται επομένως για μια όψη των πραγμάτων που δεν μας αφήνει να θαμπωθούμε από τα πυροτεχνήματα μιας τάσης προς επίδειξη, που αναζητά σε κάθε περίσταση αυτό που δεν φαίνεται».
Στόχος για όλους
Ο Πάπας επομένως, μετά την πρόσκληση να ανακαλύψουμε εκ νέου, την αξία και την έννοια της λατρείας, προσεύχεται κατά την ημέρα των Θεοφανίων: «Είθε ο Κύριος Ιησούς να μας καταστήσει αληθινούς λάτρεις Του, να είμαστε σε θέση να εκδηλώνουμε με τη ζωή μας το σχέδιο της αγάπης Του που αγκαλιάζει ολόκληρη την ανθρωπότητα». Και καταλήγει με τα εξής λόγια εκτός κειμένου: «Ας ζητήσουμε τη χάρη για τον καθένα από εμάς και για όλη την Εκκλησία, να μάθουμε να λατρεύουμε, να συνεχίσουμε να λατρεύουμε, να ασκούμε αυτή την προσευχή της λατρείας γιατί μόνο ο Θεός πρέπει να λατρεύεται».
Μετάφραση: ρφ
