Η χαρά της Ανάστασης
Εκτός του ότι είναι η σπουδαιότερη γιορτή για όλους τους χριστιανούς, κέντρο όλου του λειτουργικού έτους, το Αναστάσιμο Πάσχα αποτελεί επίσης την αποκορύφωση της Μεγάλης Εβδομάδας και την έναρξη ενός νέου χρόνου που ξεκινά με το οκταήμερο του Πάσχα και ολοκληρώνεται μετά από 50 ημέρες με την Πεντηκοστή
«Βγήκε τότε ο Σίμωνας Πέτρος μαζί με τον άλλο μαθητή, και έτρεξαν στο μνήμα. Έτρεχαν και οι δύο μαζί, αλλά ο άλλος ο μαθητής έτρεχε πιο γρήγορα από τον Πέτρο και έφτασε πρώτος στο μνήμα. Γονάτισε, είδε τους επιδέσμους στο πάτωμα, αλλά δεν μπήκε. Εν τω μεταξύ ήλθε και ο Σίμωνας Πέτρος που τον ακολουθούσε και εισήλθε στο μνήμα και είδε τους επιδέσμους στο έδαφος, και το κάλυμμα που είχε τοποθετηθεί στο κεφάλι του, δεν ήταν στο έδαφος με τους επιδέσμους, αλλά διπλωμένο σε ξεχωριστό μέρος. Τότε εισήλθε και ο άλλος μαθητής, ο οποίος είχε φτάσει πρώτος στο μνήμα, και είδε και πίστεψε». (Ιω. 21, 3-8).
Στο κείμενο του Ευαγγελίου, όπως ένας άγγελος ανήγγειλε τη γέννηση του Ιησού στους ποιμένες, έτσι και ένας άγγελος ανακοίνωσε στις γυναίκες την Ανάσταση, τη νίκη του Χριστού επί του θανάτου. Δύο άγγελοι που δρουν ως αποστολείς και στις δύο φορές δύο «απλοί» άνθρωποι είναι οι παραλήπτες. Αργότερα, ο Πέτρος και ο Ιωάννης πήγαν στο μνήμα: ο Ιωάννης ήταν νεότερος και πιο γρήγορος, αλλά σταμάτησε και αφήνει τον Πέτρο να εισέλθει πρώτος ως ένδειξη σεβασμού. Τότε είναι που «βλέπουν και πιστεύουν». Τότε είναι που ο φόβος εξαφανίζεται: ο Ιησούς τήρησε την υπόσχεσή του.
Η εβραϊκή προέλευση: το Πάσχα της «απελευθέρωσης»
Υπάρχουν πολλές ομοιότητες ανάμεσα στο Εβραϊκό και το Χριστιανικό Πάσχα. Ο αρχαίος αραμαϊκός όρος Pesahυποδηλώνει το «πέρασμα» και πράγματι το εβραϊκό Πάσχα εορτάζει τη φυγή του εκλεκτού λαού μέσω της Ερυθράς Θάλασσας και την απελευθέρωσή του από την δουλεία της Αιγύπτου, αλλά και το σημάδι επάνω στην πόρτα των σπιτιών των Ισραηλιτών έτσι ώστε ο άγγελος του θανάτου να τα «προσπεράσει». Ακόμη και ο Ιησούς που είναι ο Μεσσίας, με το Πάσχα της Ανάστασής του μας απελευθερώνει από μια βαθύτερη σκλαβιά: αυτή της αμαρτίας και του θανάτου, μας δείχνει τη νέα μας ζωή και μας υποδεικνύει συγκεκριμένα ποιο είναι το πεπρωμένο του ανθρώπου, τηρεί, δηλαδή, την υπόσχεσή του για σωτηρία.
Γεγονός και μυστήριο Πασχαλινό
Η Κυριακή του Πάσχα είναι η ημέρα της χαράς, η ημέρα της απόδειξης ότι ο Αναστημένος Ιησούς είναι πράγματι ο Υιός του Θεού, ο Λυτρωτής όλων όσων υπάρχουν και μπορούν να σωθούν. Όμως ενώ το Πάσχα ως ιστορικό γεγονός που συνέβη πριν από χιλιάδες χρόνια, είναι από μόνο του καταληκτικό και μη αναστρέψιμο, δεν συμβαίνει το ίδιο με το μυστήριο που αυτή η επίσημη γιορτή φέρει: δηλαδή το γεγονός ότι δεν είναι πλέον ιστορικό, αλλά σωτήριο και ανανεώνεται σε κάθε τέλεση της ιεροτελεστίας. Είναι μια νέα ημέρα, κατά την οποία ο Θεός επιβεβαιώνει τη διαθήκη με τον άνθρωπο μέσω του Ιησού, του αγαπητού Υιού ο οποίος με την υπακοή του, πραγματοποίησε το αρχικό σχέδιο του Θεού το οποίο προϋπήρχε ήδη από τη στιγμή της Δημιουργίας.
Φως, Λόγος, νερό, δείπνο: οι λέξεις κλειδιά της Αγρυπνίας
Η Πασχαλινή Αγρυπνία, ή «Αγρυπνία όλων των αγρυπνιών» η οποία τελείται το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου, σπάει τη σιωπή και είναι ήδη ένα τελετουργικό που ανήκει στη στιγμή της Ανάστασης. Η Αγρυπνία είναι μια μόνιμη στάση της Εκκλησίας, αλλά αυτή τη νύχτα υπάρχει κάτι παραπάνω: υπάρχουν τα σύμβολα που εναλλάσσονται στις λειτουργίες του φωτός, του Λόγου, της Βάπτισης και της Ευχαριστίας. Αρχίζει στο σκοτάδι με το άναμμα της Πασχαλινής λαμπάδας – η οποία θα παραμείνει αναμμένη μέχρι την Πεντηκοστή – και το φως μεταφέρεται σε πομπή, σύμβολο του Αναστημένου Χριστού που φωτίζει το πεπρωμένο του ανθρώπου, και συνεχίζει με επτά αναγνώσματα από την Παλαιά Διαθήκη τα οποία κυμαίνονται από τη Δημιουργία του κόσμου έως τις προφητείες. Στην πράξη είναι μια επιτομή της ιστορίας της σωτηρίας, της οποίας γιορτάζεται η κορύφωση, διότι με την Ανάσταση του Χριστού όλα συνοψίζονται και ανακεφαλαιώνονται, επομένως και η προηγούμενη ιστορία πρέπει να ξαναδιαβαστεί, ακριβώς, με το νέο φως. Έτσι, οι καμπάνες χτυπούν και ψάλλεται το Δόξα. Σε αυτό το σημείο ο λαός του Θεού πρέπει να περάσει διαμέσου του νερού που καθαρίζει τα πάντα: εδώ η λειτουργία του βαπτίσματος. Εάν δεν υπάρχει κανείς για να βαπτιστεί, ανανεώνονται οι υποσχέσεις του βαπτίσματος και αγιαζόμαστε με αγιασμό. Οι πιστοί, καθάριοι, μπορούν λοιπόν να γίνουν δεκτοί στο πασχαλινό δείπνο, να συμμετάσχουν στο συμπόσιο με το σώμα και το αίμα του Χριστού.
Οι αποφάσεις του Συμβουλίου της Νίκαιας
Η η Οικουμενική Σύνοδος της Νίκαιας το 325 θεσμοθετήθηκε ότι το Πάσχα θα εορτάζεται την ίδια ημέρα για όλους τους χριστιανούς, υιοθετώντας τον υπολογισμό της Δύσης, που το καθορίζει την Κυριακή μετά την πρώτη πανσέληνο της εαρινής ισημερίας, η οποία για την εποχή εκείνη είχε συμβεί στις 21 Μαρτίου. Συνεπώς, η Κυριακή του Πάσχα κάθε χρόνο μπορεί να κυλήσει από τις 22 Μαρτίου (ονομάζεται κοντινό Πάσχα) έως τις 25 Απριλίου (μακρινό Πάσχα), όπως είχε ήδη υπολογίσει ο Διονύσιος ο Μικρός ήδη από τον 5ο αιώνα. Στις Εκκλησίες της Ανατολής, όμως, ο υπολογισμός γίνεται σύμφωνα με το ιουλιανό ημερολόγιο, εξ ου και το Πάσχα μπορεί να πέσει μεταξύ της 4ης Απριλίου και τις 8ης Μαΐου.
Μετάφραση: ρφ
