Η ταυτότητα χρησιμεύει για έναν πολιτισμό διαλόγου

Δεν μπορούμε να κάνουμε έναν πολιτισμό διαλόγου «αν δεν έχουμε ταυτότητα», χωρίς να γνωρίζουμε ότι ανήκουμε σε έναν λαό, αλλά αφενός θα πρέπει να προσέξουμε μην πέσουμε στον πειρασμό «ενός πολιτισμού των τειχών» και αφετέρου σε έναν πολιτισμό της αδιαφορίας. Αυτός είναι ο πυρήνας της απάντησης του Πάπα στην δεύτερη ερώτηση, μιας καθηγήτριας, της Silvia η οποία ρώτησε πώς μπορεί να μεταδώσει καλύτερα, στους φοιτητές, αξίες που έχουν τη ρίζα τους στην χριστιανική κουλτούρα και ταυτόχρονα, να τις συμφιλιώσει με την εκπαίδευση σε μια συνάντηση με άλλους πολιτισμούς.

Η πρώτη λέξη – κλειδί είναι ότι πρέπει να έχει ρίζες. Ο Πάπας υπενθυμίζει ότι, σύμφωνα με τη σχολή του Bauman, του οποίου το τελευταίο βιβλίο είναι το “Nati liquidi”, το κακό του σήμερα είναι η ρευστότητα, αλλά – σημειώνει – η γερμανική μετάφραση χρησιμοποιεί τη λέξη «sradicati» «ξεριζωμένοι». Η ρευστότητα συνίσταται ακριβώς στο να μην είσαι σε θέση να βρεις την ταυτότητά σου, ερχόμενος αντιμέτωπος με την ιστορία σου, με εκείνη του δικού σου λαού, με εκείνη του χριστιανισμού: «αυτές είναι οι αξίες», θυμίζει επίσης ο Φραγκίσκος που παροτρύνει τους νέους να τραφούν από τις ρίζες τους, να τις ποτίσουν, και γι αυτό τους συμβουλεύει να μιλούν συχνά με τους ηλικιωμένους που «αποτελούν τη μνήμη του λαού». Η ενδιάμεση γενιά, που ήταν αυτή της αλλαγής, «δεν είναι και τόσο ικανή» σήμερα να μεταδώσει τις αξίες όπως κάνουν οι ηλικιωμένοι. Από αυτή την άποψη, ο Πάπας θυμίζει μια εμπειρία του που ήδη αναφέρθηκε και άλλες φορές: όταν στο Μπουένος Άιρες παρότρυνε τους νέους να πάνε να βρουν τους ηλικιωμένους στα γηροκομεία. Έπαιζαν κιθάρα και σιγά – σιγά οι ηλικιωμένοι ζωντάνευαν και οι νέοι δεν ήθελαν να φύγουν: η γοητεία των ηλικιωμένων ήταν οι ρίζες. Το δεύτερο ουσιαστικό πράγμα είναι η ταυτότητα, χωρίς την οποία δεν μπορεί να υπάρξει πολιτισμός διαλόγου. «Υπάρχει κόσμος – σημειώνει – που δεν ξέρει ποια είναι η ταυτότητά του και ζει με τη μόδα», με πυροτεχνήματα που μετά από πέντε λεπτά εξαφανίζονται.

Δεν είμαστε μανιτάρια που φύτρωσαν, όχι: είμαστε άνθρωποι γεννημένοι σε οικογένεια, σε έναν λαό και πολλές φορές αυτός ο ρευστός πολιτισμός μάς κάνει να ξεχνάμε ότι ανήκουμε σε έναν λαό. Η κριτική που θα κάνω, που είναι επικίνδυνη, είναι η έλλειψη πατριωτισμού… Πατριωτισμός δεν σημαίνει πάω να τραγουδήσω τον εθνικό ύμνο ή να τιμήσω τη σημαία: πατριωτισμός σημαίνει ότι ανήκω σε μια γη, σε μια ιστορία, σε έναν πολιτισμό… και αυτό είναι η ταυτότητα. Ταυτότητα σημαίνει ότι ανήκω κάπου. Δεν μπορεί κάποιος να έχει ταυτότητα χωρίς να ανήκει κάπου. Αν θέλω να μάθω ποιος είμαι, θα πρέπει να αναρωτηθώ: «Σε ποιον ανήκω».

Μετάφραση: ρφ