Από ναρκοπέδιο σε πεδίο ειρήνης: η πρώτη Θεία Λειτουργία στον Ιορδάνη
Μετά από περισσότερα από πενήντα χρόνια, η εορτή της Βαπτίσεως του Ιησού εορτάστηκε στον ιερό ναό στις όχθες του ποταμού Ιορδάνη. Το πρωί, ο Κουστωδός των Αγίων Τόπων, π. Φραγκίσκος Πατόν, τέλεσε για πρώτη φορά τη Θεία Λειτουργία έξω από τον μικρό ναό που είναι αφιερωμένος στον Άγιο Ιωάννη τον Βαπτιστή, λίγα μέτρα από τις όχθες του ποταμού, όπου σύμφωνα με το Ευαγγέλιο, ο Ιησούς έλαβε το Βάπτισμα.
Η περιοχή, που βρίσκεται ανατολικά της Ιεριχούς και στη δυτική όχθη του Ιορδάνη, είχε καταστεί απροσπέλαστη μετά τον πόλεμο του 1967, όταν έγινε ναρκοπέδιο και στρατιωτική ζώνη. Σε αυτήν την περιοχή είναι οκτώ οι χριστιανικές Εκκλησίες που έχουν δικαιώματα ιδιοκτησίας γης: η Καθολική Εκκλησία, που εκπροσωπείται από την Κουστωδία των Αγίων Τόπων, η Ελληνορθόδοξη, Αρμενική, Κοπτική, Αιθιοπική, Ρουμανική, Συριακή και Ρωσική.
Μια ανακαινισμένη περιοχή
Ο τόπος, γνωστός με το όνομα Κασρ αλ-Γιαχούντ, «κάστρο των Εβραίων», σε ανάμνηση της διέλευσης του ποταμού από τους Ισραηλίτες κατά την άφιξή τους στη Γη της Επαγγελίας (Ιησ 3,14-17), είχε καθαριστεί εν μέρει από τις ισραηλινές αρχές το 2000 για την επίσκεψη του Πάπα Ιωάννη – Παύλου Β’ στους Αγίους Τόπους και άνοιξε για τους προσκυνητές το 2011. Μόνο το 2018, ωστόσο, χάρη στο έργο της αφαίρεσης των ναρκών από τις ισραηλινές αρχές και τη βρετανική ΜΚΟ Halo Trust, ήταν δυνατό για τους Καθολικούς να έχουν πρόσβαση στην περιοχή του ιερού ναού, του οποίου η κατασκευή χρονολογείται στο 1935. Μετά τις εργασίες συντήρησης και ασφάλειας του χώρου, η συμβολική ημερομηνία για την πρώτη Θεία Λειτουργία στον αναστηλωμένο ναό ήταν ακριβώς αυτή της εορτής της Βαπτίσεως του Κυρίου.
Μια νέα σελίδα
«Ήταν στις 7 Ιανουαρίου 1967 όταν δύο ιερείς τέλεσαν τη Θεία Λειτουργία για τελευταία φορά σε αυτόν το ναό και υπέγραφαν την τέλεση στο βιβλίο των Λειτουργιών του ναού, το οποίο ο αδ. Σέργιος μπόρεσε να βρει στις 9 Αυγούστου 2018, μπαίνοντας στο ναΐδριο, μόλις η γύρω περιοχεί είχε καθαριστεί πλέον από τις νάρκες».
Αυτό ανέφερε στο κήρυγμά του ο Κουστωδός των Αγίων Τόπων, π. Φραγκίσκος Πατόν, και συνέχισε: «Σήμερα, μετά από 54 χρόνια και 3 ημέρες, στο τέλος αυτής της Θείας Ευχαριστίας, θα ξανανοίξουμε το ίδιο βιβλίο, θα γυρίσουμε τη σελίδα και σε μια νέα σελίδα θα μπορέσουμε να γράψουμε τη σημερινή ημερομηνία, για να μαρτυρήσουμε ότι αυτό το μέρος, το οποίο είχε μετατραπεί σε πεδίο πολέμου, σε ναρκοπέδιο, έχει επιστρέψει να είναι πεδίο ειρήνης, πεδίο προσευχής».
Ένα μήνυμα ελπίδας
«Στη βάπτιση στον Ιορδάνη, ο Ιησούς δεν καταδύεται μόνο στα νερά του ποταμού, αλλά και στην ανθρωπότητα μας, στις αδυναμίες και τις δυσκολίες μας, καταδύεται στα δεινά μας. Αυτός, ο Άγιος που δεν γνωρίζει αμαρτία, – εξήγησε ο π. Πατόν – καταδύεται στην αμαρτία μας και την παίρνει επάνω του, μαζί με όλα αυτά που μας κάνουν να μην μπορούμε να ζήσουμε ως παιδιά του Θεού. Ξεκινά τη δημόσια αποστολή του, και όπου ξεκινά η αποστολή του Ιησού, εκεί ξεκινά και το άγγελμα της σωτηρίας μας!». Ο Κουστωδός των Αγίων Τόπων θέλησε να τονίσει το μήνυμα της ελπίδας που φέρνει αυτός ο μικρός ναός: «Εδώ σε αυτόν τον τόπο μπορούμε να επιστρέψουμε για να εορτάσουμε και να ενθυμηθούμε ξανά όχι μόνο το βάπτισμα του Ιησού, αλλά και την συμφιλιωτική θυσία του. Είναι ένας τόπος που διατηρεί τις ουλές των πληγών που του προκάλεσαν πριν από 50 χρόνια, αλλά ο οποίος ταυτόχρονα θα γίνει σημείο: το σημείο – ελπίζουμε – μιας πιθανής ειρήνης, συμφιλίωσης και ανανέωσης των λαών, που έρχεται να ενώσει όχι μόνο τις δύο όχθες αυτού του ιερού ποταμού και τους λαούς που ζουν στις όχθες του, αλλά και ολόκληρη την ανθρωπότητα. Είθε αυτός ο τόπος να μπορέσει να γίνει το σημείο της απεριόριστης ικανότητας που έχει ο Θεός να δέχεται και να ανανεώνει ολόκληρη την ανθρωπότητα. Την ανθρωπότητα που έχει ανάγκη να καταδυθεί στα ύδατα του Αγίου Πνεύματος, όπως είχε ήδη προαναγγείλει ο Ιωάννης στις όχθες αυτού του Ιορδάνη ποταμού, προαναγγέλλοντας την αποστολή του Ιησού και το νέο βάπτισμα που Εκείνος θα χορηγούσε».
Στα νερά του Ιορδάνη
Στη Θεία Λειτουργία, στην οποία συμμετείχαν περίπου πενήντα άτομα, λόγω των περιορισμών των ισραηλινών αρχών κατά της πανδημίας, ήταν παρών και ο Σεβασμιότατος Λεοπόλδος Τζιρέλι, Αποστολικός Νούντσιος στο Ισραήλ και Αποστολικός Δελεγάτος στην Ιερουσαλήμ και την Παλαιστίνη. Ο π. Φραγκίσκος Πατόν ευχαρίστησε δημοσίως τον Πρόεδρο του Ισραήλ Ρεουβέν Ριβλίν, «ο οποίος ήθελε έντονα την επιστροφή αυτών των ιερών τόπων στις Εκκλησίες». Το ζήτημα του χώρου της βάπτισης αποτέλεσε αντικείμενο συζητήσεων που είχε ο Πρόεδρος Ριβλίν με τον Πάπα Φραγκίσκο μεταξύ των ετών 2015 – 2018. Μετά τη συμβολική υπογραφή στο βιβλίο των Θείων Λειτουργιών του ναού, οι Φραγκισκανοί μοναχοί πήγαν εν πομπή στις όχθες του Ιορδάνη. Εκεί ο Κουστωδός των Αγίων Τόπων – με μια συμβολική χειρονομία – έβγαλε τα σανδάλια του και βύθισε τα πόδια του στα νερά του ποταμού.
Ένα παλαιό τυπικό
Ο εορτασμός της ανάμνησης της Βαπτίσεως του Κυρίου στις όχθες του ποταμού Ιορδάνη άρχισε να καθιερώνεται από τον 6ο αιώνα και οι Φραγκισκανοί μοναχοί της Κουστωδίας των Αγίων Τόπων πήγαιναν εκεί κάθε χρόνο για προσκύνημα τουλάχιστον από το 1641. Μετά από δεκαετίες εγκατάλειψης λόγω της αδυναμίας πρόσβασης, η μερική αποκατάσταση το 2011 σήμαινε ότι η περιοχή Κασρ αλ-Γιαχούντ θα μπορούσε και πάλι να είναι προορισμός προσκυνήματος. Οι Φραγκισκαννοί πήγαιναν εκεί την ημέρα του Βαπτίσεως του Κυρίου για να τελέσουν μια υπαίθρια Θεία Λειτουργία χορηγώντας το Βάπτισμα σε μερικά παιδιά. Πριν από το κλείσιμο λόγω της έκτακτης υγειονομικής ανάγκης, χιλιάδες άνθρωποι επισκέπτονταν τον τόπο κάθε χρόνο: 650.000 το 2017 και 720.000 το 2018, σύμφωνα με τα στοιχεία των ισραηλινών αρχών. Μέχρι σήμερα, οι εργασίες στην περιοχή Κασρ αλ-Γιαχούντ βρίσκονται ακόμη σε εξέλιξη, σε συντονισμό με τις Παλαιστινιακές και Ιορδανικές αρχές, σύμφωνα με τους όρους της Συνθήκης Ειρήνης Ισραήλ-Ιορδανίας του 1994.
Η μελλοντική εξέλιξη
Η ισραηλινή κυβέρνηση έχει διαθέσει 2,6 εκατομμύρια ευρώ για την ανάπτυξη της περιοχής και 1,5 εκατομμύριο ευρώ για τον καθαρισμό της από τις νάρκες. Σύμφωνα με τις ισραηλινές αρχές, μελλοντικές παρεμβάσεις στην περιοχή του Βαπτίσματος του Ιησού θα είναι η ανακατασκευή και επέκταση της εξέδρας πρόσβασης στον ποταμό, με επιπλέον χώρους προσευχής, καθώς και εγκαταστάσεις που να επιτρέπουν στα άτομα με ειδικές ανάγκες να έχουν πρόσβαση στον χώρο. Προβλέπεται επίσης η επέκταση του χώρου στάθμευσης, η κατασκευή νέας εισόδου με πύλη, κατάστημα, κέντρο πληροφοριών και κέντρο επισκεπτών, η κατασκευή νέων τουαλετών, νέων σκιερών χώρων και νέων εγκαταστάσεων διαχείρισης και συντήρησης, η βελτίωση των υποδομών για το πόσιμο νερό, τα λύματα και το ηλεκτρικό ρεύμα. Μελετάται επίσης ένα ακόμη έργο, που εκτιμάται στα 2 εκατομμύρια ευρώ, και αφορά την αύξηση της στάθμης του νερού και τη βελτίωση της ποιότητας των υδάτων του ποταμού Ιορδάνη.
Μετάφραση: π. Λ
