Η ιεραποστολή δεν είναι το αποτέλεσμα στρατηγικών

Το μήνυμα του Πάπα Φραγκίσκου προς τα Ποντιφικά Ιεραποστολικά Έργα: αποφυγή της αυτοπροβολής και του εγκωμιασμού με διαφημιστικό τρόπο των πρωτοβουλιών κάποιου. Το να είσαι ιεραπόστολος είναι η αντανάκλαση της ευγνωμοσύνης για ό,τι έχουμε λάβει.

Η αναγγελία του Ευαγγελίου είναι «κάτι άλλο σε σχέση με κάθε πολιτικό ή πολιτισμικό, ψυχολογικό ή θρησκευτικό προσηλυτισμό». Η ιεραποστολή είναι μια ελεύθερη δωρεά του Αγίου Πνεύματος και δεν μπορεί να ανατεθεί σε «ειδικά εκπαιδευτικά μαθήματα» ούτε μπορεί να ανατεθεί σε εκείνα τα «εκκλησιαστικά συστήματα» που «φαίνεται πως είναι απορροφημένα από την εμμονή της αυτοπροβολής και των δικών τους πρωτοβουλιών», και μάλιστα «με διαφημιστικό τρόπο». Ο Φραγκίσκος επιστρέφει στην περίσκεψη γύρω από τα θεμέλια της χριστιανικής ιεραποστολής με ένα μήνυμα προς τα Ποντιφικά Ιεραποστολικά Έργα (ΠΙΕ), τα οποία θα έπρεπε να είχε συναντηθεί στη Ρώμη για την ετήσια γενική συνέλευση, που όμως αναβλήθηκε λόγω της πανδημίας.

Τα θεμέλια της ιεραποστολής

Ο Πάπας υπενθυμίζει ότι το «πιο μύχιο γενετικό γνώρισμα» της ιεραποστολής της Εκκλησίας είναι «πως αποτελεί έργο του Αγίου Πνεύματος και όχι συνέπεια των στρατηγικών και των προθέσεών μας». Το να λαμβάνουμε τη χαρά του Αγίου Πνεύματος «είναι μία χάρη» και είναι «η μόνη δύναμη που μπορούμε να έχουμε για να κηρύξουμε το Ευαγγέλιο». Η σωτηρία «δεν είναι συνέπεια των ιεραποστολικών μας πρωτοβουλιών, ούτε των λόγων μας αναφορικά με την ενσάρκωση του Λόγου», αλλά «μπορεί να συμβεί μόνο μέσα από το βλέμμα της συνάντησης με Αυτόν, ο οποίος μας καλεί», και ως εκ τούτου είναι η συνέπεια και η αντήχηση της χαράς και της ευγνωμοσύνης. Αναγγέλλει το Ευαγγέλιο όποιος μαρτυρεί το έργο ενός Άλλου.

Διακριτικά χαρακτηριστικά

Ο Πάπας Φραγκίσκος περιγράφει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ιεραποστολής, λαμβάνοντάς τα από την Αποστολική Παραίνεση “Η Χαρά του Ευαγγελίου”. Πρώτο απ’ όλα είναι το χαρακτηριστικό της ελκυστικότητας: η Εκκλησία αυξάνει στον κόσμο δια της έλξεως και όχι με προσηλυτισμό, και «αν ακολουθούμε τον Ιησού χαρούμενοι που ελκυστήκαμε από Αυτόν, οι άλλοι θα το αντιληφθούν. Και μπορεί να εκπλαγούν γι’ αυτό». Άλλο χαρακτηριστικό είναι η ευγνωμοσύνη και η δωρεάν προσφορά, διότι «ο ιεραποστολικός ζήλος δεν μπορεί ποτέ να επιτευχθεί ως αποτέλεσμα συλλογισμού ή υπολογισμού» ή επειδή υπάρχει μια υποχρέωση υπό αυτήν την έννοια, αλλά είναι «αντανάκλαση της ευγνωμοσύνης». Υπάρχει έπειτα η ταπεινότητα, διότι «εφόσον η ευτυχία και η σωτηρία δεν είναι υπό την κατοχή μας» ή ένας στόχος που επιτυγχάνεται με την αξία μας, τότε το Ευαγγέλιο «μπορεί να αναγγελθεί μόνο με ταπεινότητα», χωρίς αλαζονεία. Ακόμη, υπάρχει το χαρακτηριστικό της διευκόλυνσης, όχι της περιπλοκής: η αυθεντική ιεραποστολή δεν προσθέτει «άχρηστα βάρη» στις ήδη κουρασμένες ζωές των ανθρώπων, ούτε επιβάλλει «εξελιγμένες και επίπονες πορείες κατήχησης για να απολαύσουν οι υποψήφιοι Χριστιανοί αυτό που ο Κύριος δίνει με ευκολία». Δύο άλλα χαρακτηριστικά είναι η εγγύτητα στη ζωή «εν τη πράξη», επειδή η ιεραποστολή φτάνει στους ανθρώπους «εκεί όπου αυτοί βρίσκονται και έτσι όπως είναι»·το “sensus fidei” του Λαού του Θεού και η προτίμηση για τους μικρούς και τους φτωχούς, οι οποίοι «δεν είναι προαιρετική επιλογή για την Εκκλησία».

Τάλαντα προς ανάπτυξη

Κοιτώντας το μέλλον, ο Πάπας υπενθυμίζει ότι τα Ποντιφικά Ιεραποστολικά Έργα «γεννήθηκαν αυθόρμητα, από τον ιεραποστολικό ζήλο που εκφράζεται από την πίστη των βαπτισμένων» και συνδέονται με το sensus fidei του Λαού του Θεού. Προχώρησαν επάνω σε δύο γραμμές: της προσευχής και της φιλανθρωπίας·η Εκκλησία της Ρώμης τα είχε πάντοτε σε μεγάλη υπόληψη, και η κλήση τους δεν θεωρήθηκε ποτέ σαν «μια εναλλακτική οδός», κάτι που έρχεται “έξωθεν” σε σχέση με τις συνήθεις μορφές ζωής των επιμέρους Εκκλησιών. Έγιναν ένα δίκτυο που εξαπλώθηκε σε όλες τις ηπείρους και που πρέπει να προστατεύεται από «ιδεολογικές ομογενοποιήσεις».

Παγίδες προς αποφυγή

Στη συνέχεια, ο Πάπας απαριθμεί ορισμένες παθολογίες που εμφανίζονται στην πορεία των Ποντιφικών Ιεραποστολικών Έργων. «Το πρώτο είναι η αυτοαναφορικότητα, με τον κίνδυνο να δοθεί προσοχή στην αυτοπροβολή και να εγκωμιαστούν οι προσωπικές πρωτοβουλίες, εν είδη διαφήμισης». Έπειτα υπάρχει το άγχος της εξουσίας, δηλαδή η απαίτηση για άσκηση λειτουργιών ελέγχου προς τις κοινότητες τις οποίες αυτοί οι οργανισμοί πρέπει να υπηρετούν. Ακόμη, υπάρχει η παθολογία του ελιτισμού, η μη εκφραζόμενη με λέξεις ιδέα να πιστεύουμε ότι ανήκουμε σε μια «ανώτερη τάξη εξειδικευμένων». Υπάρχει η απομόνωση από τον λαό, ο οποίος αντιμετωπίζεται σαν «μια αδρανής μάζα, η οποία χρειάζεται συνεχώς να εμψυχώνεται και να κινητοποιείται», «σαν η βεβαιότητα της πίστης να ήταν συνέπεια της πειθούς του λόγου ή των μεθόδων κατήχησης». Άλλες παγίδες είναι οι αφηρημένες ιδέες και ο λειτουργισμός, επειδή τα πάντα επικεντρώνονται «στη μίμηση των κοσμικών μοντέλων απόδοσης».

Συμβουλές για την πορεία

Ο Φραγκίσκος προτείνει στα Ποντιφικά Ιεραποστολικά Έργα να διατηρήσουν ή να ανακαλύψουν την ένταξή τους «στους κόλπους του Λαού του Θεού», εισερχόμενα στην πραγματική ζωή των ανθρώπων και σε σύνδεση με το εκκλησιαστικό δίκτυο των επισκοπών, των ενοριών, των κοινοτήτων και των ομάδων. Και ζητά από τα ΠΙΕ να παραμείνουν συνδεδεμένα με τις πρακτικές της προσευχής και τη συλλογής πόρων για την ιεραποστολή, αναζητώντας επίσης νέους δρόμους, αλλά χωρίς να «περιπλέκουν ό,τι είναι απλό». Τα Ποντιφικά Ιεραποστολικά Έργα «είναι και πρέπει να βιώνονται ως όργανο υπηρεσίας στην ιεραποστολή εν μέσω των επιμέρους Εκκλησιών»: δεν υπάρχει ανάγκη για υπέρ-στρατηγούς ή για «κεντρικούς διευθυντές» της ιεραποστολής, στους οποίους να ανατίθεται το καθήκον της αφύπνισης του ιεραποστολικού πνεύματος. Τα ΠΙΕ πρέπει να ενεργούν σε επαφή με όλες τις πραγματικότητες, χωρίς ποτέ να αποστειρώνονται σε μια αποκλειστικά γραφειοκρατική-επαγγελματική διάσταση. Ο Πάπας ζητά να κοιτάξουμε έξω, όχι να κοιταχτούμε στον καθρέφτη, ελαφρύνοντας τις δομές αντί να τις επιβαρύνουμε.

Δωρεές

Ο Πάπας ζητά να μην μετατραπούν τα Ποντιφικά Ιεραποστολικά Έργα σε μια ΜΚΟ, προσανατολισμένη εξ ολοκλήρου στη συγκέντρωση χρημάτων. Εάν σε ορισμένες περιοχές λείπει η συλλογή ευρέων δωρεών, δεν πρέπει να μπούμε στον πειρασμό να καλύψουμε το πρόβλημα απλά αναζητώντας μεγάλους δωρητές. Είναι καλό, το αίτημα για προσφορές υπέρ των ιεραποστολών «να συνεχίζει να απευθύνεται κυρίως σε ολόκληρο το πλήθος των βαπτισμένων», εστιάζοντας επίσης με έναν νέο τρόπο στον έρανο προς τις εκκλησίες όλων των χωρών τον Οκτώβριο, με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας Ιεραποστολών. Κατά τη χρήση των χρημάτων που συγκεντρώθηκαν, πρέπει να ληφθούν υπόψη οι πρωταρχικές ανάγκες των κοινοτήτων, αποφεύγοντας μορφές πελατειακού παρεμβατισμού που κινδυνεύουν να τροφοδοτήσουν και στην Εκκλησία φαινόμενα «παρασιτικής προστασίας». Και δεν πρέπει να ξεχνάμε τους φτωχούς. Τα ΠΙΕ, με το δίκτυό τους, αντανακλούν έναν ποικιλόμορφο λαό, και ως εκ τούτου δεν πρέπει να επιβάλουν μια συγκεκριμένη πολιτισμική μορφή ταυτόχρονα με την πρόταση του Ευαγγελίου: μπορεί «να επισκιάσει την καθολικότητα της χριστιανικής πίστης ακόμη και η απαίτηση για τυποποίηση της μορφής του ευαγγελικού αγγέλματος». Ο Φραγκίσκος υπενθυμίζει ότι τα Ποντιφικά Ιεραποστολικά Έργα δεν είναι από μόνα τους μια ξεχωριστή οντότητα, και μεταξύ των ιδιαιτεροτήτων τους υπάρχει ο σύνδεσμος με τον Πάπα. Ο Πάπας Φραγκίσκος ολοκληρώνει το μήνυμά του ενθυμούμενος τα λόγια του Αγίου Ιγνατίου, ζητώντας από τα ΠΙΕ να κάνουν καλά τη διακονία τους «σαν όλα να εξαρτώνταν από εσάς, ξέροντας ότι στην πραγματικότητα όλα εξαρτώνται από τον Θεό».

————————-

Πηγή: Vatican News
Μετάφραση: π.Λ