ΠΑΠΑΣ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ
ΓΕΝΙΚΗ ΑΚΡΟΑΣΗ
Βιβλιοθήκη του Αποστολικού Μεγάρου
Τετάρτη, 24 Μαρτίου 2021

Κατήχηση με θέμα την προσευχή – 27. Προσευχόμενοι σε κοινωνία με την Παναγία

Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές, καλημέρα!
Σήμερα η κατήχηση είναι αφιερωμένη στην προσευχή σε κοινωνία με την Παναγία, και συμβαίνει ακριβώς την παραμονή της πανηγύρεως του Ευαγγελισμού. Γνωρίζουμε ότι η κύρια οδός της χριστιανικής προσευχής είναι η ανθρώπινη φύση του Ιησού. Πράγματι, η εμπιστοσύνη που χαρακτηρίζει την χριστιανική προσευχή δεν θα είχε νόημα αν ο Λόγος δεν είχε σαρκωθεί, δωρίζοντάς μας εν Πνεύματι την υιική του σχέση με τον Πατέρα. Διαβάζουμε στις Πράξεις των Αποστόλων για εκείνη τη σύναξη των μαθητών, των ευσεβών γυναικών και της Μαρίας, που προσεύχονται μετά την Ανάληψη του Ιησού: αυτή είναι η πρώτη χριστιανική κοινότητα που περίμενε τη δωρεά του Ιησού, την υπόσχεση του Ιησού.
Ο Χριστός είναι ο Μεσίτης, η γέφυρα που διασχίζουμε για να απευθυνθούμε στον Πατέρα (βλ. Κατήχηση της Καθολικής Εκκλησίας, 2674). Αυτός είναι ο μοναδικός Λυτρωτής: δεν υπάρχουν συλλυτρωτές με τον Χριστό. Αυτός είναι ο κατ’ εξοχήν Μεσίτης. Κάθε προσευχή που υψώνουμε προς τον Θεό είναι δια του Χριστού, με τον Χριστό και εν τω Χριστώ και επιτελείται χάρη στη μεσιτεία του.
Το Άγιο Πνεύμα επεκτείνει τη μεσιτεία του Χριστού σε κάθε εποχή και σε κάθε τόπο: δεν υπάρχει άλλο όνομα δια του οποίου μπορούμε να σωθούμε (βλ. Πραξ 4,12).
Ο Ιησούς Χριστός είναι ο μοναδικός Μεσίτης μεταξύ Θεού και ανθρώπων.
Από τη μοναδική μεσιτεία του Χριστού λαμβάνουν νόημα και αξία οι άλλες αναφορές που ο Χριστιανός βρίσκει για την προσευχή και την ευλάβειά του, εν πρώτοις μεταξύ όλων την αναφορά στην Παρθένο Μαρία, τη Μητέρα του Ιησού.
Αυτή κατέχει μια προνομιακή θέση στη ζωή και, ως εκ τούτου, και στην προσευχή του Χριστιανού, επειδή είναι η Μητέρα του Ιησού.
Οι Ανατολικές Εκκλησίες συχνά την απεικονίζουν ως Οδηγήτρια, ως εκείνη που «δείχνει την οδό», δηλαδή τον Υιό Ιησού Χριστό. Και θυμάμαι εκείνη την ωραία παλαιά εικόνα της Οδηγήτριας στον καθεδρικό ναό του Μπάρι, μια απλή εικόνα: η Παναγία που δείχνει τον Ιησού, γυμνό. Στη συνέχεια, του έβαλαν το υποκάμισο για να καλύψουν αυτή τη γύμνια, αλλά η αλήθεια που δηλώνεται είναι ότι ο Ιησούς, απεικονιζόμενος έτσι γυμνός, είναι ένας άνδρας που γεννήθηκε από τη Μαρία, αυτός είναι ο Μεσίτης. Και η Παναγία δείχνει τον Μεσίτη: είναι η Οδηγήτρια.
Στη χριστιανική εικονογραφία η παρουσία της είναι παντού, μερικές φορές σε εξέχουσα θέση, αλλά πάντοτε σε σχέση με τον Υιό και σε συνάρτηση με Αυτόν. Τα χέρια της, τα μάτια της, η στάση της είναι μια ζωντανή «κατήχηση» και διαρκώς δείχνουν το κέντρο: τον Ιησού. Η Μαρία είναι πλήρως στραμμένη προς Αυτόν (βλ. Κατ. Καθ. Εκκλ., 2674). Σε τέτοιο βαθμό, ώστε να μπορούμε να πούμε πως είναι περισσότερο μαθήτρια παρά Μητέρα. Όπως οι οδηγίες που έδωσε στον γάμο της Κανά, όταν είπε: «Κάνετε ό,τι σας πει». Συνεχώς δείχνει τον Χριστό: είναι η πρώτη μαθήτριά του.
Αυτός είναι ο ρόλος που κατείχε η Παρθένος Μαρία καθ’ όλη την επίγεια ζωή της και τον οποίο διατηρεί για πάντα: να είναι η ταπεινή δούλη του Κυρίου, τίποτα περισσότερο. Σε κάποιο σημείο, στα Ευαγγέλια, φαίνεται σαν να εξαφανίζεται, αλλά επιστρέφει στις κρίσιμες στιγμές, όπως στην Κανά, όταν ο Υιός, χάρη στην προνοητική παρέμβασή της, έκανε το πρώτο «σημείο» (βλ. Ιω 2.1-12), και στη συνέχεια στον Γολγοθά, στα πόδια του σταυρού.
Ο Ιησούς επέκτεινε τη μητρότητα της Μαρίας σε όλη την Εκκλησία όταν της εμπιστεύτηκε τον αγαπημένο του μαθητή, λίγο πριν πεθάνει στον σταυρό. Από εκείνη τη στιγμή, βρισκόμαστε όλοι κάτω από τον μανδύα της, όπως φαίνεται σε ορισμένες μεσαιωνικές τοιχογραφίες ή εικόνες.
Επίσης, αυτή τη μητρική προστασία δείχνει το πρώτο λατινικό αντίφωνο – Sub tuum praesidium confugimus, sancta Dei Genitrix: η Παναγία που, ως Μητέρα στην οποία ο Ιησούς μας εμπιστεύτηκε, μας περιβάλλει όλους· αλλά ως Μητέρα, όχι ως θεά, όχι ως συλλυτρώτρια: ως Μητέρα.
Είναι αλήθεια ότι η χριστιανική ευσέβεια της δίνει πάντοτε όμορφους τίτλους, όπως ένας γιος στη μητέρα του: πόσα όμορφα λόγια λέει ένας γιος στη μαμά του που την αγαπά!
Αλλά ας είμαστε προσεκτικοί: τα όμορφα πράγματα που η Εκκλησία και οι Άγιοι λένε για τη Μαρία, δεν αφαιρούν τίποτα από τη λυτρωτική μοναδικότητα του Χριστού. Αυτός είναι ο μοναδικός Λυτρωτής. Είναι εκφράσεις αγάπης σαν ενός γιού στη μαμά του – μερικές φορές υπερβολικές. Αλλά η αγάπη, το ξέρουμε, μας ωθεί πάντοτε να κάνουμε υπερβολικά πράγματα, αλλά με αγάπη.
Και έτσι αρχίσαμε να την παρακαλούμε με κάποιες εκφράσεις που της απευθύνονται άμεσα και είναι παρούσες στα Ευαγγέλια: «κεχαριτωμένη», «ευλογημένη μεταξύ των γυναικών» (βλ. Κατ. Καθ. Εκκλ., 2676 κ.εξ.).
Στην προσευχή του «Χαίρε Μαρία» εισήλθε από νωρίς και ο τίτλος «Θεοτόκος», «Μητέρα του Θεού», που της αποδόθηκε από τη Σύνοδο της Εφέσου. Και, κατ’ αναλογία όπως συμβαίνει στο «Πάτερ Ημών», μετά τον αίνο προσθέτουμε την ικεσία: ζητάμε από τη Μητέρα να παρακαλεί για εμάς τους αμαρτωλούς, ώστε να μεσολαβήσει με την τρυφερότητά της, «τώρα και στην ώρα του θανάτου μας». Τώρα, στις συγκεκριμένες καταστάσεις της ζωής, και κατά την έσχατη στιγμή, να μας συνοδεύει – ως Μητέρα, ως πρώτη μαθήτρια – στο πέρασμά μας στην αιώνια ζωή.
Η Παναγία είναι πάντοτε παρούσα στο προσκεφάλι των παιδιών της που φεύγουν από αυτόν τον κόσμο. Αν κάποιος βρεθεί μόνος και εγκαταλελειμμένος, αυτή είναι Μητέρα, είναι εκεί κοντά, όπως ήταν δίπλα στον Υιό της, όταν όλοι τον είχαν εγκαταλείψει.
Η Παναγία ήταν και είναι παρούσα τις ημέρες της πανδημίας, κοντά στους ανθρώπους που δυστυχώς ολοκλήρωσαν το επίγειο ταξίδι τους σε κατάσταση απομόνωσης, χωρίς την ενίσχυση της εγγύτητας των αγαπημένων τους. Η Παναγία είναι διαρκώς εκεί, δίπλα μας, με τη μητρική τρυφερότητά της.
Οι προσευχές που απευθύνονται σε αυτήν δεν είναι μάταιες. Ως γυναίκα του «γένοιτο», η οποία αποδέχθηκε πρόθυμα την πρόσκληση του Αγγέλου, ανταποκρίνεται και στις δικές μας ικεσίες, ακούει τις φωνές μας, ακόμη κι εκείνες που μένουν κλεισμένες μέσα στην καρδιά, που δεν έχουν τη δύναμη να βγουν έξω, αλλά που ο Θεός γνωρίζει καλύτερα από εμάς τους ίδιους. Τις ακούει ως Μητέρα. Όπως και περισσότερο από οποιαδήποτε καλή μητέρα, η Μαρία μας υπερασπίζεται στους κινδύνους, ανησυχεί για εμάς, ακόμη κι όταν είμαστε απορροφημένοι από τα πράγματά μας και χάνουμε την αίσθηση της πορείας, και θέτουμε σε κίνδυνο όχι μόνο την υγεία μας αλλά και τη σωτηρία μας. Η Παναγία είναι εκεί, παρακαλεί για εμάς, προσεύχεται για όποιον δεν προσεύχεται. Προσεύχεται μαζί μας. Γιατί; Επειδή αυτή είναι η Μητέρα μας.

Μετάφραση: π.Λ