“Gaudete et Exsultate” (Να χαίρεστε και να αγάλλεστε)

Ένα παγκόσμιο κάλεσμα στην αγιοσύνη. Αυτό είναι το περιεχόμενο της νέας Αποστολικής Παραίνεσης του Πάπα Φραγκίσκου που έχει τίτλο:
«Gaudete et Exsulate» «Να χαίρεστε και να αγάλλεστε», που δημοσιεύθηκε στις 9/4/2018 και μελετά την κλήση στην αγιοσύνη και πως μπορούμε να ανταποκριθούμε σε αυτή την κλήση στον σύγχρονο κόσμο

Σας παρουσιάζουμε μία  σύνθεση της  Παραίνεσης:

Γινόμαστε άγιοι ζώντας του Μακαρισμούς και ακολουθώντας την οδό που μας φέρνει «ενάντια στο ρεύμα» που ακολουθεί  ο σύγχρονος κόσμος. Γινόμαστε όλοι άγιοι, διότι η Εκκλησία πάντοτε δίδαξε  ότι είναι μία κλήση που απευθύνεται σε όλους  και είναι δυνατό   όλοι να γίνουν άγιοι. Αυτό το αποδεικνύουν οι πολλοί άγιοι «της γειτονικής μας πόρτας». Η ζωή της αγιοσύνης  είναι στενά συνδεδεμένη με τη ζωή της ευσπλαχνίας που είναι «το κλειδί του ουρανού». Επομένως , άγιος είναι εκείνος  που ξέρει να πορεύεται και να συμπορεύεται με τους άλλους  για να βοηθήσει  τους άθλιους και να γιατρεύει τις αθλιότητες. Όποιος αποφεύγει τους «στοχασμούς» των παλαιών αιρέσεων, και όποιος, εκτός των άλλων, σε έναν  συνεχώς "επιταχυνόμενο" και επιθετικό κόσμο "μπορεί να ζήσει με χαρά και αίσθηση του χιούμορ".

Όχι «εξαναγκασμός» αλλά μία πρόσκληση

Είναι ακριβώς το πνεύμα της χαράς  που ο Πάπας Φραγκίσκος επιλέγει να παρουσιάσει στην τελευταία αυτή Αποστολική Παραίνεση του.  Ο τίτλος “Gaudete et exsultate”«Να χαίρεστε και να αγάλλεστε» επαναλαμβάνει τα λόγια του Ιησού που απευθύνει «σ’ εκείνους που είναι καταδιωκόμενοι ή ταπεινωμένοι εξ αιτίας του».

Στα πέντε κεφάλαια  και τις 44 σελίδες  της Αποστολικής αυτής Παραίνεσης, ο Πάπας  ακολουθεί τη γραμμή της πιο γνωστής και αποδεκτής διδασκαλίας του, που επικεντρώνεται στην σκέψη: η Εκκλησία κοντά στο  "σώμα του Ιησού που υποφέρει".

Οι  177 παράγραφοι δεν είναι, σημειώνει αμέσως,  « ένα μάθημα με θέμα την αγιοσύνη  με τους τόσους ορισμούς και διακρίσεις», αλλά ένας τρόπος για «να αντηχήσει για μια φορά ακόμη  το κάλεσμα στην αγιοσύνη», σημειώνοντας «τους κινδύνους, τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες». (αριθ. 2).

Η μέση τάξη της αγιοσύνης

Πριν ζητήσει τι πρέπει να κάνουμε για να γίνουμε άγιοι, ο Πάπας Φραγκίσκος  σταματά στο πρώτο κεφάλαιο   «στην κλήση της  αγιοσύνης» και βεβαιώνει: υπάρχει μία οδός της τελειότητας για τον καθένα και δεν θα πρέπει να  απογοητευόμαστε,  θαυμάζοντας «τα πρότυπα της αγιοσύνης  που εμφανίζονται  ως απλησίαστα, αναζητώντας  «να μιμηθούμε κάτι  που δεν είναι για μας» (αριθ.11). «Οι άγιοι ευρίσκονται ήδη ενώπιον του Θεού, και μας «ενθαρρύνουν  και μας συνοδεύουν» (αριθ. 4), βεβαιώνει ο Πάπας. Αλλά η αγιότητα στην οποία ο Θεός μας καλεί  να  αυξάνουμε  είναι εκείνη των «μικρών καθημερινών πράξεων»  (αριθ. 16) που τόσες φορές αποδεικνύονται από «εκείνους που ζουν κοντά μας» , τη μέση τάξη της αγιοσύνης» (αριθ. 7).

Το λογικό ως θεός

Στο δεύτερο κεφάλαιο ο Πάπας στιγματίζει  εκείνους  που ονομάζει “δύο λεπτοί εχθροί της αγιοσύνης». Πολλές φορές  έχουν γίνει αντικείμενο σκέψης του, κατά την τέλεση της Θείας Λειτουργίας στο Παρεκκλήσιο της Αγίας Μάρθας, στην Εγκύκλιο  «η χαρά του Ευαγγελίου|,  όπως επίσης  στο  πρόσφατο ντοκουμέντο της Ρωμαϊκής Συνόδου για τη διδασκαλία της Πίστης  «Placuit Deo» (άρεσε στο Θεό). Πρόκειται για τον «αγνωστικισμό»  και τον «πελαγιανισμό», που είναι και οι δύο   παλαιές παρεκκλίσεις από τη χριστιανική διδασκαλίας, που όμως, όπως υποστηρίζει,  είναι και «ανησυχητική επικαιρότητα». (αριθ. 35). Ο γνωστικισμός, παρατηρεί, είναι  η προβολή «ενός νου χωρίς Θεό  και χωρίς σάρκα». Για τον Πάπα πρόκειται  για «μια μάταιη επιπολαιότητα», μια “ψυχρή λογική»  που επιδιώκει  να  «εξοικειωθεί με το μυστήριο του Θεού και τη χάρη του» και με τον τρόπο αυτό φθάνει στο σημείο να προτιμά, «ένα Θεό χωρίς Χριστό, ένα Χριστό χωρίς Εκκλησία και μια Εκκλησία χωρίς λαό» (αριθ. 37-39).

Λάτρεις της θέλησης

Ο νέο-πελαγιανισμός  είναι κατά τον Άγιο Πατέρα , ένα άλλο λάθος  που γεννήθηκε από τον αγνωστικισμό. Εδώ δεν είναι πια αντικείμενο λατρείας ο ανθρώπινος νους  αλλά « η προσωπική προσπάθεια, «μία θέληση  χωρίς ταπεινότητα»  που αισθάνεται ανώτερη από τους άλλους, διότι ακολουθεί «καθοριστικούς κανόνες»  ή είναι πιστή  « σε κάποιο καθολικό στυλ (αριθ. 49). «Η επίδειξη της φροντίδας για τη λατρεία, τη διδασκαλία και την τιμή ης Εκκλησίας», είναι για τον Πάπα, μεταξύ άλλων  μερικές τυπικές πρακτικές των χριστιανών, επηρεασμένων  από αυτή την αίρεση  που επανέρχεται. (αριθ. 57). Αντιθέτως ο Ποντίφικας υπενθυμίζει   ότι είναι πάντοτε η χάρη του Θεού  που ξεπερνά « την ικανότητα του νου και τις δυνάμεις της θέλησης  του ανθρώπου». Κάποιες φορές, « περιπλέκουμε το Ευαγγέλιο και γινόμαστε σκλάβοι  ενός σχεδίου». (αριθ. 59)

Οκτώ οδοί  αγιοσύνης

Πέραν από όλες «τις θεωρίες  για το τι είναι η αγιοσύνη», υπάρχουν οι Μακαρισμοί. Ο Πάπας Φραγκίσκος  τις τοποθετεί  στο κέντρο του τρίτου κεφαλαίου, δηλώνοντας  ότι  με αυτήν την ομιλία ο Ιησούς «εξήγησε με κάθε απλότητα  τι σημαίνει να είμαστε άγιοι (αριθ. 63).  Ο Πάπας τους εξηγεί  ένα ένα.

Από τη φτώχεια της καρδιάς, που σημαίνει  επίσης αυστηρότητα της ζωής  (αριθ. 70),  στην “αντίδραση με ταπεινότητα και  πραότητα» σε ένα  κόσμο «που  γεμάτο διαμάχες’ (αριθ. 74). Από το «θάρρος» να αφεθούμε « να διαπεραστούμε»  από τον πόνο του άλλου και να έχουμε «συμπόνια», ενώ το  “κοσμικό αγνοεί  και κοιτάζει από άλλη μεριά» (αριθ. 75-76) – στο «να αναζητούμε με πείνα και δίψα  τη «δικαιοσύνη»,  ενώ «οι συμμορίες  διαφθοράς»  μοιράζονται την «τούρτα  της ζωής» (αριθ. 78-79). Από το «να κοιτάζουμε  και να ενεργούμε με ευσπλαχνία», που σημαίνει ότι «θέλουμε να βοηθήσουμε τους άλλους» και να τους «συγχωρήσουμε» (αριθ. 81-82), στο να «διατηρήσουμε μια καθαρή καρδιά απ’ όλα αυτά  που βρομίζουν  την αγάπη» προς το Θεό και τον πλησίον (αριθ. 86).  Και τέλος από το να «σπέρνουμε ειρήνη»  και «κοινωνική φιλία» με “ηρεμία, δημιουργικότητα, ευαισθησία  και επιδεξιότητα» – έχοντας συνείδηση  της δυσκολίας  που υπάρχει να φτιάχνουμε γέφυρες  μεταξύ διαφορετικών προσώπων (αριθ. 88.-89) – στο να δεχόμαστε και διωγμούς, διότι σήμερα ή συνέπεια   στους Μακαρισμούς, «μπορεί να είναι κάτι   παρακινδυνευμένο, ύποπτο, γελοιοποιημένο», όμως δεν μπορούμε να περιμένουμε να βιώσουμε το Ευαγγέλιο, μόνο όταν όλα γύρω μας είναι  ευνοϊκά. (αριθ. 91).

Ο μεγάλος κανόνας της συμπεριφοράς

Ένας από τους Μακαρισμούς  «Μακάριοι  οι ελεήμονες», περιέχει για τον Πάπα, “τον μεγάλο κανόνα της συμπεριφοράς» των χριστιανών, αυτή που περιγράφει ο ευαγγελιστής Ματθαίος στο κεφάλαιο 25  της «τελικής κρίσης». Αυτή η σελίδα,  αποδεικνύει ότι «το να είμαστε άγιοι δεν σημαίνει να προσηλώνουμε τα μάτια σε μια υποτιθέμενη έκσταση»  (αριθ. 96), αλλά να ζούμε το Θεό μέσω της αγάπης των τελευταίων. Δυστυχώς, παρατηρεί ο Άγιος Πατέρας, υπάρχουν ιδεολογίες  που» ακρωτηριάζουν το Ευαγγέλιο»”. Από τη μια μεριά οι χριστιανοί χωρίς την σχέση τους με το Θεό, «που μεταμορφώνουν το χριστιανισμό  σε μένα είδος ΜΚΟ» (αριθ. 100). Από την άλλη  εκείνοι που « δυσπιστούν στην κοινωνική δέσμευση των άλλων» σαν να ήταν επιφανειακή, εκκοσμικευμένη , «κομμουνιστική ή λαϊκιστική»   και  τον  “σχετικοποιούν” στο όνομα μιας ηθικής. Εδώ ο Πάπας υπενθυμίζει και πάλι  για κάθε ανθρώπινη κατηγορία αδυνάτων  και ανυπεράσπιστων  ότι η «υπεράσπιση’  πρέπει να είναι σταθερή  και μπαφιασμένη» (αριθ. 101). Και επίσης η φιλοξενία  των μεταναστών  – που μερικοί Καθολικοί, παρατηρεί, θα ήθελαν  ολιγότερο σημαντική από την βιοηθική – είναι ένα καθήκον κάθε χριστιανού, διότι σε κάθε αλλοδαπό  υπάρχει ο Χριστός , και «δεν πρόκειται  – βεβαιώνει αποφασιστικά – για την επινόηση ενός Πάπα ή ενός περαστικού  παραληρήματος». (αριθ. 103).

Τα χαρακτηριστικά της αγιοσύνης

Έχοντας υπόψη  λοιπόν ότι το να «χαίρεται κάποιος τη ζωή,όπως κάνει «ο καταναλωτικός ηδονισμός», βρίσκεται στην αντίπερα  της επιθυμίας  να αποδώσουμε  δόξα  στο Θεό, ο οποίος μας ζητά  να «καταναλωθούμε» σε έργα ευσπλαχνίας (αριθ. 107-108), ο Πάπας Φραγκίσκος αναφέρει στο τέταρτο κεφάλαιο τα «απαραίτητα» χαρακτηριστικά για να γίνει κατανοητό το στυλ  της ζωής της αγιοσύνης: «Αντοχή, υπομονή, πραότητα», «χαρά και αίσθηση του χιούμορ», «τόλμη και θάρρος», η οδός της αγιοσύνης  ως πορεία βιωμένη «σε κοινότητα» και σε «συνεχή προσευχή» , η οποία φθάνει μέχρι την «ενόραση», όχι όμως θεωρημένη ως μία «υπεκφυγή» από τον κόσμο (αριθ. 110-152).

Επαγρύπνηση και έξυπνος αγώνας

Κι επειδή η χριστιανική ζωή  είναι ένας «συνεχής» αγώνας, ενάντια στην  «κοσμική νοοτροπία» που μας «εισάγει στη μετριότητα» (αριθ. 159), ο Ποντίφικας καταλήγει στο πέμπτο κεφάλαιο, προσκαλώντας  μας στον «αγώνα»  εναντίον του «Κακού», το οποίο,  δεν είναι «ένας μύθος, αλλά ένα ον προσωπικό που μας βασανίζει» (αριθ. 160-161). Πρέπει να αντισταθούμε στις παγίδες του με την «επαγρύπνηση», χρησιμοποιώντας τα «ισχυρά όπλα» της προσευχής, των Μυστηρίων  και μιας ζωής επενδυμένης  με έργα αγάπης. (αριθ. 162). Σημαντική επίσης είναι η «διάκριση», ιδιαίτερα σε μια εποχή  «που προσφέρει τεράστιες δυνατότητες πράξεων και περισπασμών» – από τα ταξίδια, στον ελεύθερο καιρό, στην υπερβολική  χρήση της τεχνολογίας- «που δεν αφήνουν ελεύθερο καιρό  για να ακουστεί η φωνή του Θεού» (αριθ. 29).

Ο Πάπας Φραγκίσκος ζητά ιδιαίτερη  φροντίδα  για τους νέους, που συχνά είναι «εκτεθειμένοι σε ένα συνεχές zapping» σε απομακρυσμένους κόσμους από την πραγματικότητα. (αριθ. 167). «Δε γίνεται διάκριση»  για να ανακαλυφθεί  τι  άλλο μπορούμε να λάβουμε από αυτή τη ζωή, αλλά για να αναγνωρίσουμε  πώς μπορούμε  να εκτελέσουμε  καλύτερα  την αποστολή που μας ανατέθηκε τη στιγμή του Βαπτίσματός μας (αριθ.174).

+Ν