Είμαστε όλοι οφειλέτες στο Θεό ακόμη και οι Άγιοι
Ο Πάπας Φραγκίσκος αφιέρωσε την κατήχηση της γενικής ακρόασης στην προσευχή «Πάτερ Ημών» και στη στιγμή που ζητάμε από τον Θεό «καὶ ἄφες ἡμῖν τὰ ὀφειλήματα ἡμῶν». Είμαστε οφειλέτες επειδή «η ζωή είναι μια χάρη» και επειδή αν αγαπάμε «το οφείλουμε στο Θεό που πρώτος μας αγάπησε».
«Πατέρα, ελέησέ μας, επειδή ακόμη και ο μεγαλύτερος άγιος από εμάς δεν παύει να είναι οφειλέτης σου». Ο Πάπας Φραγκίσκος προσθέτει αυτή την επίκληση στην προσευχή του «Πάτερ Ημών» που μας βοηθά να γνωρίσουμε περισσότερα μέσα από τις κατηχήσεις της γενικής ακρόασης κάθε Τετάρτης. Η εμβάθυνση της 12ης ημέρας κατήχησης είναι αφιερωμένη στη στιγμή κατά την οποία ζητάμε από τον Θεό: «καὶ ἄφες ἡμῖν τὰ ὀφειλήματα ἡμῶν».
Καθημερινά χρειαζόμαστε τη συγχώρεση όπως και το ψωμί
Έτσι, σχολιάζει ο Φραγκίσκος, η προσευχή «εισέρχεται στο πεδίο των σχέσεών μας με τους άλλους». Όπως χρειαζόμαστε το ψωμί, το οποίο ζητήσαμε από τον πατέρα λίγο νωρίτερα, «έτσι χρειαζόμαστε και τη συγχώρεση. Καθημερινά». Επειδή, εξηγεί ο Πάπας, «ο χριστιανός που προσεύχεται ζητά πρώτα απ’ όλα από τον Θεό να συγχωρεθούν τα οφειλήματά του, δηλαδή οι αμαρτίες του». Ακόμη και αν ήμασταν τέλειοι, «άγιοι διαυγείς σαν το κρύσταλλο οι οποίοι δεν εκτρέπονται ποτέ από μια ζωή γεμάτη από το καλό», προσθέτει ο Ποντίφικας, «παραμένουμε πάντα τα παιδιά που οφείλουν τα πάντα στον Πατέρα».
Αυτή είναι η πιο επικίνδυνη στάση σήμερα για κάθε χριστιανική ζωή: η υπερηφάνεια. Είναι η στάση εκείνων που στέκονται ενώπιον του Θεού σκεπτόμενοι ότι πάντα έχουν σε τάξη τους λογαριασμούς τους μαζί του: ο υπερήφανος πιστεύει ότι έχει τα πάντα όπως πρέπει να είναι.
Η αμαρτία της υπερηφάνειας: δεν αναγνωρίζουμε μέχρι που φτάνουν τα όριά μας
Όπως και εκείνος ο Φαρισαίος στην παραβολή, υπενθυμίζει ο Πάπας Φραγκίσκος, «ο οποίος μέσα στο ναό νομίζει ότι προσεύχεται αλλά στην πραγματικότητα αινεί τον εαυτό του ενώπιον του Θεού: «Σε ευχαριστώ, Κύριε, επειδή δεν είμαι όπως οι άλλοι». Και οι άνθρωποι που αισθάνονται ότι είναι τέλειοι, οι άνθρωποι που επικρίνουν τους άλλους είναι υπερήφανοι άνθρωποι. Κανείς μας δεν είναι τέλειος, κανείς». Αντίθετα, ο τελώνης, ένας περιφρονημένος από όλους αμαρτωλός, σταματά στο κατώφλι του ναού, «δεν νιώθει ότι είναι άξιος να εισέλθει, και αφήνεται στην ευσπλαχνία του Θεού». Και ο Ιησούς σχολιάζει: «Αυτός, αντίθετα με τον άλλο, θα επιστρέψει στο σπίτι του δικαιωμένος» δηλαδή έχοντας λάβει τη συγχώρεση. «Επειδή δεν ήταν υπερήφανος – σχολιάζει ο Πάπας – επειδή αναγνώρισε τα όριά του και τις αμαρτίες του».
Μια αμαρτία που δεν φαίνεται: η αλαζονεία
Υπάρχουν αμαρτίες που φαίνονται και αμαρτίες που δεν φαίνονται, κρυμμένες αμαρτίες. Η χειρότερη εξ αυτών, υπενθυμίζει ο Φραγκίσκος, «είναι η αλαζονεία»
Μιλήσαμε για την υπερηφάνεια: η αλαζονεία είναι πάνω κάτω το ίδιο. Η χειρότερη εξ αυτών είναι η αλαζονεία, που μπορεί επίσης να μολύνει ακόμη και άτομα που ζουν μια έντονα θρησκευτική ζωή. Μια φορά ήταν ένα μοναστήρι με μοναχές, κατά τα έτη 1600 – 1700, διάσημο, κατά την εποχή του γιανσενισμού, επειδή ήταν τέλειες και έλεγαν γι αυτές ότι ήταν τόσο καθαρές όσο οι άγγελοι, αλλά αλαζόνες όπως οι δαίμονες. Αυτό είναι κακό.
Παραπλανείς τον εαυτό σου, όταν λες ότι δεν έχεις αμαρτίες
Η αμαρτία διχάζει την αδελφοσύνη, υπογραμμίζει ο Ποντίφικας «μας κάνει να θεωρούμε ότι είμαστε καλύτεροι από τους άλλους», μας κάνει να πιστεύουμε «ότι είμαστε όμοιοι με τον Θεό». Και αντ’ αυτού ενώπιον του Θεού είμαστε όλοι αμαρτωλοί και έχουμε λόγο που χτυπάμε το στήθος μας. «Αν επιθυμείς να παραπλανείς τον ίδιο σου τον εαυτό, ότι δεν έχεις αμαρτίες: είσαι ένας εξαπατημένος».
Είμαστε οφειλέτες πρώτα απ’ όλα επειδή σε αυτή τη ζωή έχουμε λάβει πάρα πολλά: την ύπαρξη, έναν πατέρα και μια μητέρα, τη φιλία, τα θαύματα της δημιουργίας. Ακόμα κι αν σε όλους μας συμβαίνει να περνάμε δύσκολες μέρες, οφείλουμε πάντα να θυμόμαστε ότι η ζωή είναι μια χάρη, είναι το θαύμα που ο Θεός εξήγαγε από το τίποτα.
Οφειλέτες στον Θεό για την ικανότητα να αγαπάμε
Κατά δεύτερον, υπενθυμίζει ο Πάπας Φραγκίσκος στην κατήχηση, «είμαστε οφειλέτες επειδή, ακόμη και αν κατορθώνουμε να αγαπάμε, κανείς από εμάς δεν είναι ικανός να το πράξει μόνο με τη δική του δύναμη. «Μπορούμε να αγαπάμε, αλλά με τη χάρη του Θεού». Υπάρχει αυτό, υπογραμμίζει ο Πάπας «που οι αρχαίοι θεολόγοι αποκαλούσαν ως «mysterium lunae» όχι μόνο για την ταυτότητα της Εκκλησίας, αλλά και για την ιστορία του καθενός μας».
Τι σημαίνει, αυτό το «mysterium lunae»; Ότι είναι σαν το φεγγάρι, που δεν έχει δικό του φως: αντανακλά το φως του ήλιου. Έτσι και εμείς, δεν έχουμε δικό μας φως: το φως που έχουμε είναι μια αντανάκλαση της χάρης του Θεού, του φωτός του Θεού. Αν αγαπάς είναι επειδή κάποιος, έξω από εσένα, σου χαμογέλασε όταν ήσουν μικρό παιδί, διδάσκοντάς σε να ανταποκρίνεσαι με το χαμόγελο. Αν αγαπάς είναι επειδή κάποιος που βρίσκεται δίπλα σου ξύπνησε την αγάπη μέσα σου, κάνοντάς σε να καταλάβει πως μέσα σε αυτή βρίσκεται η σημασία της ύπαρξης.
Συγχωρούμε γιατί μας έχουν συγχωρέσει
Αν ακούσουμε την ιστορία κάποιων ατόμων που έχουν κάνει λάθη, ενός φυλακισμένου, ενός καταδικασμένου, ενός ναρκομανή, υπενθυμίζει ο Φραγκίσκος, θα αναρωτηθούμε «τι φταίει για τα λάθη του, αν φταίει μόνο η συνείδησή του, ή η ιστορία μίσους και εγκατάλειψης που κάποιος κουβαλάει μαζί του». Και αυτό είναι το μυστήριο του φεγγαριού: «αγαπάμε πρώτα απ’ όλα επειδή έχουμε αγαπηθεί, συγχωρούμε επειδή μας έχουν συγχωρέσει. Και αν κάποιος δεν έχει φωτιστεί από το φως του ήλιου, παγώνει όπως το έδαφος κατά τη διάρκεια του χειμώνα».
Πως γίνεται να μην αναγνωρίζουμε, στην αλυσίδα της αγάπης που υπάρχει πριν από εμάς και την παρουσία της θείας πρόνοιας της αγάπης του Θεού; Κανείς από εμάς δεν αγαπά το Θεό όπως Εκείνος μας αγάπησε. Αρκεί να σταθούμε ενώπιον του εσταυρωμένου για να κατανοήσουμε τη δυσαναλογία: τη δυσαναλογία: Εκείνος μας αγάπησε και πάντα μας αγαπά πρώτος.
Μετάφραση: ρφ
