ΠΑΠΑΣ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ

ΑΓΓΕΛΟΣ ΚΥΡΙΟΥ

Πλατεία Αγίου Πέτρου

Κυριακή, 30 Οκτωβρίου 2022

Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές, καλημέρα!

Σήμερα, στη Θεία Λειτουργία, το Ευαγγέλιο διηγείται τη συνάντηση του Ιησού με τον Ζακχαίο, αρχιτελώνη στην πόλη της Ιεριχούς (Λκ 19,1-10). Στο κέντρο αυτής της ιστορίας βρίσκεται το ρήμα αναζητώ. Ο Ζακχαίος «αναζητούσε να δει ποιος είναι ο Ιησούς» (στ. 3) και ο Ιησούς, μετά που τον συνάντησε, λέει: «Ο Υιός του Ανθρώπου ήρθε για να αναζητήσει και να σώσει αυτούς που έχουν χάσει τον δρόμο τους» (στ. 10). Ας σταθούμε για λίγο στα δύο βλέμματα που αναζητούν το ένα το άλλο: το βλέμμα του Ζακχαίου που αναζητά τον Ιησού και το βλέμμα του Ιησού που αναζητά τον Ζακχαίο.

Το βλέμμα του Ζακχαίου. Είναι τελώνης, δηλαδή από τους Εβραίους που εισέπρατταν τους φόρους για λογαριασμό των Ρωμαίων κατακτητών -ένας προδότης της πατρίδας- και εκμεταλλεύονταν τη θέση τους. Γι’ αυτό ο Ζακχαίος ήταν πλούσιος, μισητός από όλους και δακτυλοδεικτούμενος ως αμαρτωλός. Το κείμενο λέει ότι «ήταν μικρός στο ανάστημα» (στ. 3) και μ’ αυτό ίσως και να υπαινίσσεται την εσωτερική του ευτέλεια, τη μέτρια, ανέντιμη ζωή του, με το βλέμμα πάντα στραμμένο προς τα κάτω. Το σημαντικό όμως είναι ότι ήταν κοντούλης. Ωστόσο, ο Ζακχαίος θέλει να δει τον Ιησού. Και κάτι τον παρακινεί να τον δει. «Έτρεξε λοιπόν μπροστά πριν από το πλήθος -λέει το Ευαγγέλιο- κι ανέβηκε σε μια συκομουριά για να τον δει, γιατί θα περνούσε από ’κει» (στ. 4). Ανέβηκε σε μια συκομουριά: Ο Ζακχαίος, ο άνθρωπος που κυριαρχούσε στα πάντα, γελοιοποιείται, παίρνει τον δρόμο της γελοιοποίησης για να δει τον Ιησού.

Ας σκεφτούμε λίγο τι θα συνέβαινε αν, για παράδειγμα, ένας υπουργός Οικονομίας ανέβαινε σε ένα δέντρο για να δει κάτι άλλο: παίρνει το ρίσκο να τον χλευάσουν. Και ο Ζακχαίος ρίσκαρε την κοροϊδία για να δει τον Ιησού, έκανε τον γελοίο. Ο Ζακχαίος μέσα στην ευτελότητά του νιώθει την ανάγκη να αναζητήσει ένα άλλο βλέμμα, αυτό του Χριστού. Ακόμη δεν τον γνωρίζει, αλλά περιμένει κάποιον να τον ελευθερώσει από την –ηθικά χαμηλή– κατάστασή του, να τον βγάλει από τον βάλτο στον οποίο βρίσκεται. Αυτό είναι θεμελιώδες: ο Ζακχαίος μας διδάσκει ότι, στη ζωή,  ποτέ δεν χάνονται τα πάντα. Προσέξτε, ποτέ δεν χάνονται τα πάντα, ποτέ! Μπορούμε πάντα να κάνουμε χώρο στην επιθυμία να ξεκινήσουμε από την αρχή, να αναχωρήσουμε ξανά, να μεταστραφούμε. Και αυτό κάνει ο Ζακχαίος.

Καθοριστικό προς αυτό είναι η δεύτερη πτυχή: το βλέμμα του Ιησού. Αυτός στάλθηκε από τον Πατέρα για να αναζητήσει εκείνους που έχουν χαθεί. Και όταν φτάνει στην Ιεριχώ, περνά ακριβώς δίπλα από το δέντρο όπου είναι σκαρφαλωμένος ο Ζακχαίος. Το Ευαγγέλιο διηγείται ότι «ο Ιησούς σήκωσε τα μάτια και του είπε: Ζακχαίο, κατέβα αμέσως, γιατί σήμερα πρέπει να μείνω στο σπίτι σου» (στ. 5). Είναι μια πολύ όμορφη εικόνα αυτή, διότι αν ο Ιησούς πρέπει να σηκώσει το βλέμμα, σημαίνει ότι κοιτάζει τον Ζακχαίο από κάτω. Αυτή είναι η ιστορία της σωτηρίας: ο Θεός δεν μας κοίταξε από ψηλά για να μας ταπεινώσει και να μας κρίνει, όχι. Αντιθέτως, χαμήλωσε μέχρι να μας πλύνει τα πόδια, κοιτάζοντάς μας από κάτω και αποκαθιστώντας την αξιοπρέπειά μας. Έτσι, η διασταύρωση των βλεμμάτων ανάμεσα στον Ζακχαίο και τον Ιησού φαίνεται να συνοψίζει ολόκληρη την ιστορία της σωτηρίας: η ανθρωπότητα με τις δυστυχίες της αναζητά τη λύτρωση, αλλά προπάντων ο Θεός με έλεος αναζητά το πλάσμα Του για να το σώσει.

Αδελφοί και αδελφές, ας θυμόμαστε το εξής: το βλέμμα του Θεού δεν σταματά ποτέ στο γεμάτο λάθη παρελθόν μας, αλλά κοιτάζει με απέραντη εμπιστοσύνη τι μπορούμε να γίνουμε. Και αν κατά καιρούς νιώθουμε άνθρωποι με χαμηλό ανάστημα, όχι στο ύψος των προκλήσεων της ζωής και ακόμη λιγότερο του Ευαγγελίου, βυθισμένοι στα προβλήματα και τις αμαρτίες, ο Ιησούς μας κοιτάζει πάντα με αγάπη. Όπως με τον Ζακχαίο, έρχεται να μας συναντήσει, μας φωνάζει με το όνομά μας και, αν τον αποδεχτούμε, έρχεται στο σπίτι μας.

Μπορούμε λοιπόν να αναρωτηθούμε: πώς βλέπουμε τον εαυτό μας; Νιώθουμε ανεπαρκείς και παραιτούμαστε, ή ακριβώς εκεί, όταν νιώθουμε πεσμένοι, επιδιώκουμε μια συνάντηση με τον Ιησού; Και μετά: τι βλέμμα έχουμε απέναντι σε αυτούς που έχουν κάνει λάθη και πασχίζουν να σηκωθούν από τη σκόνη των λαθών τους; Είναι ένα βλέμμα από πάνω, που κρίνει, περιφρονεί, που αποκλείει; Ας θυμηθούμε ότι επιτρέπεται να κοιτάμε έναν άνθρωπο από πάνω προς τα κάτω μόνο για να τον βοηθήσουμε να σηκωθεί: τίποτα περισσότερο. Μόνο σε αυτό επιτρέπεται να κοιτάμε από πάνω προς τα κάτω. Όμως εμείς οι χριστιανοί πρέπει να έχουμε το βλέμμα του Χριστού, που αγκαλιάζει από κάτω, που αναζητά αυτόν που έχει χαθεί, με συμπόνια. Αυτό είναι, και πρέπει να είναι, το βλέμμα της Εκκλησίας, πάντα, το βλέμμα του Χριστού, όχι το καταδικαστικό βλέμμα.

Ας προσευχηθούμε στην Παναγία, της οποίας την ταπεινότητα κοίταξε ο Κύριος, και ας της ζητήσουμε το δώρο ενός νέου βλέμματος σε εμάς και στους άλλους.

———————

Μετάφραση: π.Λ