ΠΑΠΑΣ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ

ΑΓΓΕΛΟΣ ΚΥΡΙΟΥ

Πλατεία Αγίου Πέτρου

Κυριακή, 27 Μαρτίου 2022

Αδελφοί και αδελφές, καλημέρα!

Το Ευαγγέλιο της Θείας Λειτουργίας αυτής της Κυριακής διηγείται τη λεγόμενη παραβολή του ασώτου υιού (βλ. Λκ 15,11-32). Αυτή μας φέρνει στην καρδιά του Θεού, ο οποίος πάντα συγχωρεί με συμπόνια και τρυφερότητα, πάντα. Ο Θεός πάντα συγχωρεί, εμείς είμαστε που κουραζόμαστε να ζητάμε συγχώρεση, αλλά Αυτός πάντα συγχωρεί. Μας λέει ότι ο Θεός είναι Πατέρας, ο οποίος όχι μόνο ξαναδέχεται πίσω, αλλά χαίρεται και γιορτάζει για τον γιο του, ο οποίος επέστρεψε στο σπίτι αφού είχε σπαταλήσει όλη την περιουσία του. Είμαστε εμείς αυτός ο γιος, και είναι συγκινητικό να σκεφτόμαστε πόσο πολύ μας αγαπά ο Πατέρας και μας περιμένει πάντα.

Αλλά στην ίδια παραβολή υπάρχει και ο μεγαλύτερος γιος, που μπαίνει σε κρίση μπροστά σε αυτόν τον Πατέρα. Κι αυτό μπορεί να μας βάλει κι εμάς σε κρίση. Μάλιστα, μέσα μας υπάρχει και αυτός ο μεγαλύτερος γιος και, τουλάχιστον εν μέρει, μπαίνουμε στον πειρασμό να συμφωνήσουμε μαζί του: πάντα έκανε το καθήκον του, δεν είχε φύγει από το σπίτι, οπότε αγανακτεί βλέποντας τον πατέρα να αγκαλιάζει πάλι τον αδελφό του που είχε φερθεί άσχημα. Διαμαρτύρεται και λέει: «Εγώ τόσα χρόνια σού δουλεύω και ποτέ δεν παράκουσα καμιά εντολή σου», ενώ γι’ αυτόν τον γιο σου κάνεις γιορτή! (στ. 29-30). «Δε σε καταλαβαίνω». Είναι η αγανάκτηση του μεγαλύτερου γιου.

Από αυτά τα λόγια προκύπτει το πρόβλημα του μεγαλύτερου γιου. Στη σχέση με τον Πατέρα στηρίζει τα πάντα στην καθαρή τήρηση των εντολών, στην αίσθηση του καθήκοντος. Μπορεί επίσης να είναι το πρόβλημά μας, το δικό μας πρόβλημα μας ανάμεσα σ’ εμάς και τον Θεό: να παραβλέπουμε το γεγονός ότι είναι Πατέρας και να ζούμε μια μακρινή θρησκεία, που αποτελείται από απαγορεύσεις και καθήκοντα. Και συνέπεια αυτής της απόστασης είναι η ακαμψία απέναντι στον πλησίον, που δεν τον βλέπουμε πια ως αδερφό. Στην παραβολή μάλιστα, ο μεγαλύτερος γιος δεν λέει στον Πατέρα «ο αδελφός μου», όχι, λέει «ο γιος σου», σαν να λέει: δεν είναι αδελφός μου. Και στο τέλος κινδυνεύει ο ίδιος να μείνει εκτός σπιτιού. Μάλιστα – λέει το κείμενο – «δεν ήθελε να μπει μέσα» (στ. 28). Επειδή εκεί μέσα ήταν ο άλλος.

Βλέποντας αυτό, ο Πατέρας βγαίνει να τον παρακαλέσει: «Παιδί μου, εσύ είσαι πάντοτε μαζί μου κι ό,τι είναι δικό μου είναι και δικό σου» (στ. 31). Προσπαθεί να τον κάνει να καταλάβει ότι για εκείνον το κάθε παιδί είναι όλη του η ζωή. Οι γονείς το ξέρουν καλά, ότι πλησιάζουν πολύ στο πώς αισθάνεται ο Θεός. Είναι όμορφο αυτό που λέει ένας μπαμπάς σε ένα μυθιστόρημα: «Όταν έγινα πατέρας, κατάλαβα τον Θεό» (H. de Balzac, Ο Μπαρμπα-Γκοριό). Σε αυτό το σημείο της παραβολής, ο Πατέρας ανοίγει την καρδιά του στον μεγαλύτερο γιο και εκφράζει δύο ανάγκες, που δεν είναι εντολές, αλλά ανάγκες της καρδιάς: «Έπρεπε να γιορτάσουμε και να χαρούμε, γιατί ο αδερφός σου αυτός ήταν νεκρός κι αναστήθηκε, ήταν χαμένος και βρέθηκε» (στ. 32). Ας δούμε αν έχουμε κι εμείς τις δύο ανάγκες του Πατέρα στην καρδιά μας: να γιορτάζουμε και να χαιρόμαστε.

Πρώτα από όλα να γιορτάζουμε, δηλαδή να δείχνουμε την εγγύτητα μας σε αυτόν που μετανοεί ή βρίσκεται στον δρόμο της επιστροφής, σε αυτόν που βρίσκεται σε κρίση ή είναι μακριά. Γιατί να το κάνουμε αυτό; Διότι αυτό θα βοηθήσει να ξεπεραστεί ο φόβος και η αποθάρρυνση, που μπορεί να προέλθει από το να θυμόμαστε τις αμαρτίες του. Εκείνος που έσφαλε, συχνά αισθάνεται επιτιμημένος από την καρδιά τους, η απόσταση, η αδιαφορία και τα αιχμηρά λόγια δεν βοηθούν. Γι’ αυτό, σύμφωνα με τον Πατέρα, είναι απαραίτητο να του προσφέρουμε μια θερμή υποδοχή, η οποία να τον ενθαρρύνει να προχωρήσει. «Μα πατέρα, αυτός έχει κάνει τόσα πολλά!»: Θερμή υποδοχή. Και τι γίνεται μ’ εμάς; Ψάχνουμε αυτόν που είναι μακριά, θέλουμε να κάνουμε γιορτή μαζί του; Πόσο καλό μπορεί να κάνει μια ανοιχτή καρδιά, μια αληθινή ακρόαση, ένα διάφανο χαμόγελο, να κάνουμε γιορτή, να μη νιώθει άβολα! Ο πατέρας θα μπορούσε να πει: εντάξει γιε μου, έλα σπίτι, γύρνα στη δουλειά, πήγαινε στο δωμάτιό σου, τακτοποιήσου και μετά αμέσως στη δουλειά! Και αυτό θα ήταν μια καλή συγχώρεση. Αλλά όχι! Ο Θεός δεν μπορεί να συγχωρήσει χωρίς να γιορτάσει! Και ο πατέρας κάνει γιορτή, από τη χαρά που έχει επειδή ο γιος του επέστρεψε.

Και έπειτα, κατά τον Πατέρα, πρέπει να χαιρόμαστε. Όποιος έχει καρδιά συντονισμένη με τον Θεό, χαίρεται όταν βλέπει τη μετάνοια ενός ανθρώπου, όσο σοβαρά κι αν ήταν τα λάθη του. Δεν μένει προσκολλημένος στα λάθη, δεν κουνάει το δάχτυλο στο κακό, αλλά χαίρεται για το καλό, διότι το καλό του άλλου είναι και δικό μου! Κι εμείς, ξέρουμε να βλέπουμε τους άλλους έτσι;

Επιτρέψτε μου να πω μια ιστορία, που δείχνει την καρδιά του πατέρα. Υπήρχε μια θεατρική παράσταση, πριν από τρία τέσσερα χρόνια, με θέμα τον άσωτο υιό, με όλη την ιστορία. Και στο τέλος, όταν εκείνος ο γιος αποφασίζει να επιστρέψει στον πατέρα του, συναντά έναν φίλο του και του λέει: «Ξέρεις, φοβάμαι ότι ο πατέρας μου θα με απορρίψει, ότι δεν θα με συγχωρήσει». Και ο φίλος του τον συμβουλεύει: «Στείλε ένα γράμμα στον μπαμπά σου και πες του: Πατέρα, έχω μετανοήσει, θέλω να γυρίσω σπίτι, αλλά δεν είμαι σίγουρος αν θα είσαι ευτυχισμένος. Αν θέλεις να με δεχτείς, βάλε ένα λευκό μαντήλι στο παράθυρο». Και τότε ξεκίνησε το ταξίδι. Κι όταν ήταν κοντά στο σπίτι, όπου ο δρόμος έκανε την τελευταία στροφή, βρέθηκε μπροστά στο σπίτι του. Και τι είδε; Όχι ένα μαντήλι: τα παράθυρα ήταν γεμάτα με λευκά μαντήλια, γεμάτα! Ο Πατέρας μας δέχεται έτσι, με πληρότητα, με χαρά. Αυτός είναι ο Πατέρας μας!

Ξέρουμε να χαιρόμαστε για τους άλλους; Είθε η Παναγία να μας διδάξει να δεχόμαστε το έλεος του Θεού, ώστε να γίνει το φως με το οποίο θα κοιτάζουμε τον πλησίον μας.

____________________________________

Μετά το Άγγελος Κυρίου

Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές!

Πάνω από ένας μήνας έχει περάσει από την έναρξη της εισβολής στην Ουκρανία, από την αρχή αυτού του σκληρού και παράλογου πολέμου ο οποίος, όπως κάθε πόλεμος, αντιπροσωπεύει μια ήττα για όλους, για όλους μας. Υπάρχει ανάγκη να αποκηρύξουμε τον πόλεμο, αυτό το πεδίο θανάτου όπου οι πατέρες και οι μητέρες θάβουν τα παιδιά τους, όπου οι άνθρωποι σκοτώνουν τα αδέλφια τους χωρίς καν να τα έχουν δει, όπου οι ισχυροί αποφασίζουν και οι φτωχοί πεθαίνουν.

Ο πόλεμος δεν καταστρέφει μόνο το παρόν, αλλά και το μέλλον μιας κοινωνίας. Διάβασα ότι από την έναρξη της επίθεσης στην Ουκρανία ένα στα δύο παιδιά έχει εκτοπιστεί από τη χώρα. Αυτό σημαίνει καταστροφή του μέλλοντος, προκαλεί δραματικά τραύματα στους πιο μικρούς και αθώους από εμάς. Ιδού η κτηνωδία του πολέμου, πράξη βάρβαρη και ιερόσυλη!

Ο πόλεμος δεν μπορεί να είναι κάτι αναπόφευκτο: δεν πρέπει να συνηθίσουμε στον πόλεμο! Αντιθέτως, πρέπει να μεταστρέψουμε τη σημερινή αγανάκτηση σε αυριανή δέσμευση. Διότι, αν βγούμε από αυτή την ιστορία όπως πριν, όλοι θα είμαστε ένοχοι κατά κάποιο τρόπο. Αντιμέτωπη με τον κίνδυνο της αυτοκαταστροφής, η ανθρωπότητα ας καταλάβει ότι έχει έρθει η ώρα να διαγραφεί ο πόλεμος, να εξαλειφθεί από την ανθρώπινη ιστορία πριν να είναι αυτός που θα εξαλείψει τον άνθρωπο από την ιστορία.

Προσεύχομαι για κάθε πολιτικό αρχηγό ώστε να το σκεφτεί αυτό, να δεσμευτεί σε αυτό! Και, κοιτάζοντας τη μαρτυρική Ουκρανία, να καταλάβουμε ότι κάθε μέρα πολέμου η κατάσταση χειροτερεύει για όλους. Επομένως, ανανεώνω την έκκλησή μου: φτάνει, σταματήστε, ας παύσουν τα όπλα, ας γίνουν σοβαρές διαπραγματεύσεις για την ειρήνη! Ας προσευχηθούμε ξανά, χωρίς να κουραστούμε, στη Βασίλισσα της Ειρήνης, στην οποία αφιερώσαμε την ανθρωπότητα, ιδιαιτέρως τη Ρωσία και την Ουκρανία, με μεγάλη και έντονη συμμετοχή, για την οποία σας ευχαριστώ όλους. Ας προσευχηθούμε μαζί. Χαίρε Μαρία…

[…]

Εύχομαι σε όλους καλή Κυριακή και, σας παρακαλώ, μην ξεχάσετε να προσευχηθείτε για μένα. Καλό γεύμα και εις το επανιδείν.

———————

Μετάφραση: π.Λ