Αναθεωρούμε τα κριτήρια της ζωής για να σώσουμε τη ζωή επάνω στη Γη
Σε ένα αδημοσίευτο έγγραφο, ο Φραγκίσκος μιλά για την ανάγκη να ζητάμε και να δίνουμε συγχώρεση, ενέργειες που είναι δυνατές μόνο μέσα από το Άγιο Πνεύμα, για να ξεπεραστεί η τρέχουσα οικολογική κρίση. Το κείμενο από το οποίο η Corriere della Sera δημοσίευσε ένα απόσπασμα, περιλαμβάνεται στον τόμο «Nostra Madre Terra. Una lettura Cristiana della sfida dell’ambiente», που εκδόθηκε από το Lev, περιλαμβάνει τις ομιλίες του Πάπα για τη φροντίδα της δημιουργίας και θα κυκλοφορήσει στις 24 Οκτωβρίου στην Ιταλία και στη Γαλλία, με πρόλογο του Πατριάρχη Βαρθολομαίου.
Πάπας Φραγκίσκος
Ακριβώς επειδή όλα συνδέονται (βλ. Laudato si 42,56) με την καλοσύνη, γι αυτό το λόγο, κάθε έλλειψη αγάπης έχει επιπτώσεις σε όλα. Η οικολογική κρίση που βιώνουμε είναι κατά κύριο λόγο μια από τις επιπτώσεις αυτής της άρρωστης ματιάς μας για τους άλλους, για τον κόσμο, για τον χρόνο που περνά. Μια άρρωστη οπτική που δεν μας αφήνει να αντιληφθούμε τα πάντα ως δώρο που μας έχει προσφερθεί για να ανακαλύψουμε ότι είμαστε αγαπητοί. Είναι αυτή η αυθεντική αγάπη, που μερικές φορές φτάνει σε εμάς με έναν αδιανόητο κα απροσδόκητο τρόπο, ο οποίος μας ζητά να αναθεωρήσουμε τον τρόπο ζωής μας, τα κριτήρια κρίσης μας, τις αξίες στις οποίες στηρίζουμε τις επιλογές μας. Στην πραγματικότητα, είναι πλέον γνωστό ότι η ρύπανση, η κλιματική αλλαγή, η ερημοποίηση, η περιβαλλοντική μετανάστευση, η μη βιώσιμη κατανάλωση των πόρων του πλανήτη, η όξυνση των ωκεανών, η μείωση της βιοποικιλότητας είναι αδιαχώριστες πτυχές της κοινωνικής ανισότητας: της αυξανόμενης συγκέντρωσης εξουσίας και πλούτου στα χέρια πολύ λίγων και στις λεγόμενες κοινωνίες ευημερίας, των τρελλών στρατιωτικών δαπανών, του πολιτισμού των αποβλήτων και της έλλειψης αντίληψης του κόσμου όσο αφορά την περιφέρεια, της έλλειψης προστασίας των παιδιών και των ανηλίκων, των ευάλωτων ηλικιωμένων, των αγέννητων ακόμη παιδιών.
Δεν αρκούν οι καθαρά περιβαλλοντικές λύσεις
Ένας από τους μεγαλύτερους κινδύνους των καιρών μας, λοιπόν, που αντιμετωπίζουμε για τη σοβαρή απειλή της ζωής επάνω στον πλανήτη που προκλήθηκε από την οικολογική κρίση, είναι ότι δεν διαβάζουμε αυτό το φαινόμενο ως μια πτυχή μιας παγκόσμιας κρίσης, αλλά περιοριζόμαστε στην αναζήτηση – αναγκαίο και απαραίτητο – σε καθαρά περιβαλλοντικές λύσεις. Τώρα, μια παγκόσμια κρίση απαιτεί ένα όραμα και μια προσέγγιση σε παγκόσμιο επίπεδο, που περνά πρώτα απ’ όλα από μια πνευματική αναγέννηση με την ευγενέστερη έννοια του όρου. Παραδόξως, η κλιματική αλλαγή θα μπορούσε να αποτελέσει μια ευκαιρία για να θέσουμε το βασικό ερώτημα σχετικά με το μυστήριο της δημιουργίας μας και για το ποια ζωή αξίζει να ζει κανείς. Αυτό θα οδηγούσε σε μια βαθιά αναθεώρηση των πολιτισμικών και οικονομικών μοντέλων μας, σε μια ανάπτυξη της δικαιοσύνης και της από κοινού χρήσης, στην ανακάλυψη της αξίας του κάθε ατόμου, στη δέσμευση ώστε όσοι βρίσκονται σήμερα στο περιθώριο να μπορέσουν να ενσωματωθούν και όσοι θα έρθουν αύριο να μπορούν να απολαύσουν την ομορφιά του κόσμου μας, που είναι και θα παραμείνει ένα δώρο που μας προσφέρεται για την ελευθερία μας και βρίσκεται υπό την ευθύνη μας.
Να συνειδητοποιήσουμε έναν πολιτισμό που επιβάλλεται
Ο κυρίαρχος πολιτισμός – αυτόν που αντιλαμβανόμαστε μέσα από τα κείμενα, τις συναντήσεις, την αναψυχή, τα μέσα ενημέρωσης, κ.τ.λ. – βασίζεται στην κατοχή: των πραγμάτων, της επιτυχίας, της ορατότητας, της εξουσίας. Όποιος έχει πολλά έχει μεγάλη αξία, τον θαυμάζουν, τον λαμβάνουν υπόψη τους και ασκεί κάποια μορφή εξουσίας. Ενώ όποιος έχει λίγα ή δεν έχει τίποτα, διατρέχει τον κίνδυνο να χάσει και την υπόστασή του, επειδή εξαφανίζεται, γίνεται ένας από εκείνους τους αόρατους ανθρώπους που κατοικούν στις πόλεις μας, ένας από εκείνους που κανείς δεν παρατηρεί ή ένας από εκείνους με τους οποίους δεν θέλουμε να έρθουμε σε επαφή. Σίγουρα ο καθένας μας είναι κατά κύριο λόγο θύμα αυτής της νοοτροπίας, γιατί βομβαρδιζόμαστε από αυτή από χιλιάδες μέρη. Από τότε που ήμασταν μικρά παιδιά μεγαλώνουμε σε έναν κόσμο όπου μια εμπορική ιδεολογία είναι ευρέως διαδεδομένη, η οποία είναι η αληθινή και πρακτική ιδεολογία της παγκοσμιοποίησης, που διεγείρει σε εμάς έναν ατομικισμό που γίνεται ναρκισσισμός, απληστία, στοιχειώδεις φιλοδοξίες, άρνηση του άλλου… Επομένως, στην παρούσα κατάστασή μας, μια δίκαιη και σοφή στάση, αντί της κατηγορίας ή της κρίσης, είναι πρώτα απ’ όλα η συνειδητοποίηση.
Δομές αμαρτίας
Συμμετέχουμε, πράγματι, σε δομές αμαρτίας (όπως τις αποκαλούσε ο Άγιος Ιωάννης Παύλος Β΄) που παράγουν το κακό, μολύνουν το περιβάλλον, τραυματίζουν και ταπεινώνουν τους φτωχούς, ευνοούν τη λογική της κατοχής και της εξουσίας, εκμεταλλεύονται τους φυσικούς πόρους με υπερβολικό τρόπο, εξαναγκάζουν ολόκληρους πληθυσμούς να εγκαταλείψουν τα εδάφη τους, τροφοδοτούν με μίσος, βία και πόλεμο. Πρόκειται για μια πολιτισμική και πνευματική τάση που στρεβλώνει την πνευματική μας αίσθηση η οποία αντιθέτως – χάρη στη δημιουργία μας κατ΄ εικόνα και καθ’ ομοίωση του Θεού – μας κατευθύνει φυσικά στο καλό, στην αγάπη, στην εξυπηρέτηση του πλησίον.
Ανακαλύπτουμε εκ νέου τους ανθρώπους που ανήκουν σε μία μοναδική οικογένεια
Γι αυτούς τους λόγους, το σημείο καμπής δεν μπορεί να προέλθει απλά από τη δέσμευσή μας ή από μια τεχνολογική επανάσταση: χωρίς να παραμελούμε όλα αυτά, πρέπει να ανακαλύψουμε εκ νέου τους ανθρώπους, δηλαδή τους άνδρες και τις γυναίκες που παραδέχονται ότι είναι ανίκανοι να γνωρίζουν ποιοι είναι χωρίς τους άλλους και που αισθάνονται ότι καλούνται να θεωρούν τον κόσμο γύρω τους όχι ως ένα στόχο από μόνο του, αλλά ως ένα μυστήριο της κοινωνίας. Με αυτόν τον τρόπο τα σημερινά προβλήματα μπορούν να γίνουν αυθεντικές ευκαιρίες, ώστε να μπορέσουμε πραγματικά να ανακαλύψουμε μια μοναδική οικογένεια, την ανθρώπινη οικογένεια.
Συγχώρεση για να ξεπεράσουμε την οικολογική κρίση
Ενώ συνειδητοποιούμε ότι μας λείπει ο στόχος, ότι δίνουμε προτεραιότητα σε αυτό που δεν είναι απαραίτητο ή ακόμα και σε ό,τι δεν είναι καλό και κάνει κακό, μπορεί να προκύψει μέσα μας η μετάνοια και η αναζήτηση της συγχώρεσης. Ειλικρινά ονειρεύομαι την ανάπτυξη της συνειδητοποίησης και της ειλικρινής μετάνοιας εκ μέρους όλων μας, από τους άντρες και τις γυναίκες του 21ου αιώνα, πιστούς και μη, από μέρους των κοινωνιών μας, για να εγκαταλείψουμε τη λογική που διαιρεί, που φέρνει πείνα, που απομονώνει και καταδικάζει. Θα ήταν ωραίο να μπορούσαμε να ζητήσουμε συγχώρεση από τους φτωχούς, από τους αποκλεισμένους,. Τότε θα μπορούσαμε να μετανοήσουμε ειλικρινά και για το κακό που κάναμε στη γη, στη θάλασσα, στην ατμόσφαιρα, στα ζώα… Το να ζητάμε και να δίνουμε συγχώρεση είναι πράξεις που είναι δυνατές μόνο μέσα από το Άγιο Πνεύμα, επειδή Αυτό είναι ο αρχιτέκτονας της κοινωνάς που κάνει τα κλειστά άτομα να ανοιχτούν. Και χρειάζεται πολλή αγάπη για να παραμερίσουμε την υπερηφάνεια μας, για να συνειδητοποιήσουμε ότι κάναμε λάθος και να έχουμε την ελπίδα ότι υπάρχει δυνατότητα για νέα μονοπάτια. Η μετάνοια λοιπόν, για όλους μας, για την εποχή μας, είναι μια χάρη την οποία θα πρέπει ταπεινά να ζητήσουμε από τον Κύριο Ιησού Χριστό, έτσι ώστε στην ιστορία να παραμείνει ότι η γενιά μας θα παραμείνει στη θύμηση όλων, όχι για τα λάθη της αλλά για την ταπεινοφροσύνη και τη σοφία της που μπόρεσε να αντιστρέψει την πορεία.
Ξεκινάμε από τις σχέσεις, δεν αρκεί η τεχνολογική καινοτομία
Αυτό που λέω μπορεί ίσως να φαίνεται ιδεαλιστικό και όχι πολύ συγκεκριμένο, αφού οι δρόμοι που αποσκοπούν στην ανάπτυξη τεχνολογικών καινοτομιών, στη μείωση της χρήσης συσκευασιών, στην ανάπτυξη της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές κλπ.. όλα αυτά χωρίς αμφιβολία όχι μόνο πρέπει να γίνουν αλλά είναι απαραίτητα. Ωστόσο δεν αρκούν. Η οικολογία είναι οικολογία του ανθρώπου και ολόκληρης της δημιουργίας, όχι μόνο ενός μέρους. Ακριβώς όπως σε μια σοβαρή ασθένεια δεν αρκεί μόνο το φάρμακο, αλλά είναι απαραίτητο να εξετάσουμε τον ασθενή και να καταλάβουμε την αιτία που οδήγησε στην εμφάνιση του κακού, ομοίως και η κρίση της εποχής μας πρέπει να αντιμετωπιστεί στη ρίζα της. Η προτεινόμενη πορεία συνίσταται στην επανεξέταση του μέλλοντός μας ξεκινώντας από τις σχέσεις: οι άντρες και οι γυναίκες της εποχής μας διψάνε για αυθεντικότητα, για να αναθεωρήσουν με ειλικρίνεια τα κριτήρια της ζωής, να επαναφέρουν αυτό που έχει αξία, να αναδιαρθρώνοντας ότι έχει σχέση με την ύπαρξη και τον πολιτισμό.
Μετάφραση: ρφ
