6 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ ΠΑΝΗΓΥΡΗ ΤΩΝ ΘΕΟΦΑΝΙΩΝ
H πανήγυρη των Θεοφανίων προέρχεται από την ανατολή. Το όνομα αυτής της εορτής σημαίνει φανέρωση, αποκάλυψη. Στη Δύση χρησιμοποιούταν ο όρος “festivitas declarationis” (=εορτή της φανέρωσης) ή “apparitio” (=εμφανίσεως) της θεότητας του Χριστού πρώτα στον ειδωλολατρικό κόσμο- μέσω της προσκύνησης των Μάγων- έπειτα στους Ιουδαίους με τη Βάπτισή του στα νερά του Ιορδάνη και τέλος στους μαθητές του με το θαύμα του γάμου της Κανά.
Οι τρεις Μάγοι δεν έφτασαν με άδεια χέρια στη Βηθλεέμ, αλλά είχαν ετοιμάσει για το Βασιλιά του Σύμπαντος δώρα να προσφέρουν. Χρυσάφι γιατί είναι βασιλιάς, λιβάνι γιατί είναι ιερέας και σμύρνα για την επάλειψη του σώματός του κατά τον ενταφιασμό.
«Και ιδού, το αστέρι, που είχαν δει την ανατολή του, προηγείτο μπροστά τους, έως ότου έφθασε και σταμάτησε πάνω από εκεί όπου βρισκόταν το παιδί. Και εκείνοι, όταν είδαν το αστέρι, χάρηκαν πάρα πολύ. Και, αφού μπήκαν στο σπίτι, είδαν το παιδί μαζί με τη Μαρία, τη μητέρα του, κι έπεσαν και το προσκύνησαν. Κι άνοιξαν τους θησαυρούς των και του πρόσφεραν δώρα: χρυσάφι, λιβάνι και σμύρνα» (Μθ. 2, 9-11).
Όπως οι βοσκοί είχαν κληθεί από τον άγγελο να συμμετάσχουν στη Δόξα του Θεού και στην ειρήνη των ανθρώπων, με τον ίδιο τρόπο τώρα οι Μάγοι, καταξιωμένοι αστρολόγοι ως ήταν, οδηγήθηκαν από το αστέρι ώστε να λάβουν και αυτοί συμμετοχή στο γεγονός που άλλαξε την ιστορία και τη μοίρα των ανθρώπων.
Γράφει ο Άγιος Αυγουστίνος: «Εδώ και λίγες μόλις ημέρες εορτάσαμε τα Χριστούγεννα του Κυρίου, αυτές τις ημέρες εορτάζουμε όχι με λιγότερη επισημότητα τη φανέρωσή του, με την οποία ξεκίνησε να καθίσταται γνωστός στους παγανιστές… Γεννήθηκε εκείνος που είναι ο ακρογωνιαίος λίθος, η ειρήνη μεταξύ εκείνων που προέρχονται από την περιτομή και από τη μη περιτομή, προκειμένου να ενωθούν σε αυτόν που είναι η ειρήνη μας και ο οποίος έκανε τους δύο έναν λαό μόνο. Όλα τα παραπάνω είχαν προεικονιστεί για τους Ιουδαίους μέσω των βοσκών για τους παγανιστές μέσω των Μάγων… Οι Ιουδαίοι βοσκοί οδηγήθηκαν σε εκείνον μέσω του μηνύματος του αγγέλου, οι Μάγοι ειδωλολάτρες μέσω της εμφάνισης του άστρου» (Ser. 201,1; PL 38 1031).
Τα Θεοφάνια, λοιπόν, εορτάζουν την καθολικότητα της Εκκλησίας: Ο Εμμανουήλ, ο «Θεός μαζί μας», έφτασε στη γη προκειμένου να καλέσει τον καθένα στην Αλήθεια και για να υποδείξει την οδό που οδηγεί στη σωτηρία. Οι Μάγοι, οι οποίοι ανήκαν κληρονομικά στην ιερατική τάξη του Ζωροαστρισμού, πίστεψαν στα ουράνια σημάδια, όπως ακριβώς λέει και ο Ψαλμός «Οι ουρανοί διηγούνται του Θεού τη δόξα» (Ψαλ. 19,2),μπόρεσαν να τα αποκωδικοποιήσουν και με περισσή χαρά γονάτισαν εμπρός στο Χριστό Βασιλιά.
Δεν πρότειναν στην Παναγία και τον Ιωσήφ να αναθρέψουν το μωρό τους στη δική τους θρησκεία. Δεν προσπάθησαν να ξεκινήσουν διάλογο ή να ανταλλάξουν γνώμες με σκοπό να τους προσηλυτίσουν. Δεν προσπάθησαν καν να παρουσιάσουν κάποια δική τους εμπειρία ή τη δική τους ερμηνεία ως σοφοί που ήταν. Αντιθέτως, με ταπεινοσύνη και απλότητα, προσκύνησαν την Αλήθεια, την Αγάπη, τη Ομορφιά που συνάντησαν στη φάτνη της Βηθλεέμ.
Τα Θεοφάνια, λοιπόν, γιορτάζουν όχι τον οικουμενισμό αλλά την καθολικότητα της Εκκλησίας, δηλαδή το κάλεσμα των εθνικών στην Πίστη.
Το 614 η Παλαιστίνη καταλήφθηκε από τους Πέρσες οι οποίοι κατέστρεψαν σχεδόν όλους τους χριστιανικούς ναούς εκτός από τη Βασιλική της Γεννήσεως για το λόγο ότι στην πρόσοψή της υπήρχε ψηφιδωτό που απεικόνιζετους τρεις Μάγους που φορούσαν τις περσικές παραδοσιακές στολές.
Ο Μάρκο Πόλο γράφει ότι γύρω στα 1270 επισκέφθηκε τους τάφους των Μάγων στην πόλη Σάβα, στο σημερινό Ιράν. «Στην Περσία βρίσκεται η πόλη που ονομάζεται Σάβα, από όπου ξεκίνησαν οι τρείς Μάγοι για να πάνε να προσκυνήσουν το Θεό όταν γεννήθηκε. Σε εκείνη την πόλη ενταφιάστηκαν οι τρεις Μάγοι σε έναν ωραίο τάφο, και είναι ακόμη όλοι ολόκληροι με γένια και με μαλλιά: ο ένας είχε όνομα Βελτασαρ, ο άλλος Γκασπάρ, ο τρίτος Μελκιόρ. Ο Κύριος Μάρκος ρώτησε περισσότερες φορές σε εκείνη την πόλη για εκείνους τους ΙΙΙ βασιλείς: κανείς δεν ήξερε να πει τίποτα, παρά μόνο ότι ήταν ΙΙΙ βασιλιάδες που θάφτηκαν παλιά» (IlMilione, κεφ. 30).
Το 1162 ο αυτοκράτορας Φρειδερίκος έδωσε εντολή να γκρεμιστεί η Εκκλησία του Αγίου Ευστοργίου στο Μιλάνο όπου είχαν μεταφερθεί τα οστά των Μάγων (σύμφωνα με την Παράδοση τα είχε φέρει η Αγία Ελένη). Το 1164 ο αυτοκρατορικός αρχιγραμματέας Rainaldo di Dassel, αρχιεπίσκοπος Κολονίας, τα αφαίρεσε και τα μετέφερε στον Καθεδρικό Ναό της γερμανικής πόλης εκεί που βρίσκονται μέχρι σήμερα.
πγπ
