Πολυάριθμα κείμενα υπάρχουν, πρωτότυπα και μεταφράσεις ελληνικές και λατινικές, που περιγράφουν τη ζωή και το μαρτύριο της Αγίας Βαρβάρας. Όμως πρόκειται για αφηγήσεις που σε αρκετές περιπτώσεις εμπεριέχουν θρυλικά στοιχεία χαμηλής ιστορικής αξίας. Αυτό προκαλεί σύγχυση καθώς οι αφηγήσεις αυτές αποκλίνουν μεταξύ τους, ακόμα και σε βασικά σημεία, όπως είναι η περίοδος του μαρτυρίου της ή ο τόπος όπου έζησε.
Σε ορισμένα συγγράμματα το μαρτύριό της χρονολογείται την περίοδο της αυτοκρατορίας του Μαξιμίνου Α΄ (235-238) ή του Μαξιμιανού (286-305), ενώ σε άλλα, στη θητεία του Μαξιμίνου Β’ (308 -313). Όσο για τον τόπο αλλού αναφέρεται η Αντιόχεια, αλλού η Νικομήδεια, σε άλλο κείμενο μια πόλη γνωστή ως Ηλιούπολη στην Παφλαγονία, ενώ σύμφωνα με κάποιο μαρτυρολόγιο η Βαρβάρα έζησε στην Τοσκάνη της Ιταλίας (InTusciana tale sanctae Barbarae virginis et martyris sub Maximiano imperatore).
Παρότι, λοιπόν, από την αρχαιότητα η ευλάβεια προς τη Βαρβάρα εξαπλώθηκε σε ανατολή και δύση, εντούτοις ελάχιστα βιογραφικά στοιχεία έχουν διασωθεί και περιορίζονται μόνο στο όνομα, στην ανατολική προέλευση και στο μαρτύριό της. Οτιδήποτε περισσότερο σήμερα συνοδεύει το βίο της αποτελεί καρπό της φαντασίας των ευλαβών ανθρώπων που αναζητούν ένα στήριγμα σε πνευματικούς στυλοβάτες και ουράνιους αρωγούς. Αυτά τα στοιχεία επηρέασαν τόσο τη λατρεία όσο και την εικονογραφία της συγκεκριμένης αγίας.
Ο πατέρας της Βαρβάρας, Διόσκορος, έκτισε έναν πύργο. Εκεί μέσα έκλεισε την όμορφη κόρη του, την οποία ζητούσαν σε γάμο πολυάριθμοι μνηστήρες. Εκείνη όμως δεν είχε πρόθεση να παντρευτεί αλλά να αφιερωθεί στο Θεό. Πριν εισέλθει στον πύργο δεν έχει ακόμα βαπτιστεί και θέλοντας να λάβει το μυστήριο της αναγέννησης, πήγε σε μια στέρνα νερού που υπήρχε κοντά και βυθίστηκε τρεις φορές λέγοντας: «Βαπτίζεται η Βαρβάρα στο όνομα του Πατέρα, του Υιού και του Αγίου Πνεύματος».
Κατ’ εντολή του πατέρα της ο πύργος έπρεπε να έχει δύο παράθυρα, αλλά η Βαρβάρα ήθελε τρία προς τιμήν της Αγίας Τριάδος. Ο πατέρας της, που ήταν ειδωλολάτρης, μόλις έμαθε για τη χριστιανική ταυτότητα της κόρης του αποφάσισε να τη σκοτώσει, αλλά, ως εκ θαύματος η Βαρβάρα περνώντας μέσα από τα τείχη του πύργου, κατόρθωσε να διαφύγει. Ο Διόσκορος κατάφερε να τη συλλάβει και αποφάσισε να την οδηγήσει ενώπιον των αρχών ώστε να βασανιστεί και να θανατωθεί. Ο έπαρχος Μαρκιανός προσπάθησε να την μεταπείσει να αποσυρθεί από το σκοπό της. Βλέποντας όμως ότι οι προσπάθειές του ήταν μάταιες διέταξε να τυλίξουν την Βαρβάρα με σκληρά και τραχιά υφάσματα, ακατέργαστα προκαλώντας τον ερεθισμό και τελικά την αιμορραγία του σώματός της.
Κατά τη διάρκεια της νύχτας, η Βαρβάρα, έπειτα από ένα όραμα που είδε θεραπεύτηκε πλήρως. Το επόμενο πρωί ο Μαρκιανός την υπέβαλε σε νέα σκληρότερα βασανιστήρια. Αυτή τη φορά τις έσκισαν το δέρμα και την έκαιγαν με πυρακτωμένο μέταλλο, όμως και πάλι η θερμότητα του πυρακτωμένου μετάλλου εκμηδενιζόταν αμέσως. Το ίδιο και οι φλόγες που είχαν ανάψει δίπλα της ως εκ θαύματος σβηνόταν.
Στη συνέχεια την υποχρέωσαν να κυκλοφορήσει γυμνή στην πόλη αφού την είχαν πρώτα μαστιγώσει. Όμως και πάλι επέστρεψε ντυμένη και υγιής. Τότε ο Μαρκιανός διέταξε τον αποκεφαλισμό της ενώ θα ήταν ο ίδιος της ο πατέρας που θα εκτελούσε την πράξη. Μόλις ο πατέρας της ολοκλήρωσε το έγκλημα μια φωτιά που κατέβηκε από τον ουρανό και τον κατέκαψε. Από τον οποίο δεν έμεινε ούτε η τέφρα.
Ο αυτοκράτορας Ιουστίνος, κατά τον 6ο αιώνα μετέφερε τα Λείψανα της Αγίας Βαρβάρας από την Αίγυπτο στην Κωνσταντινούπολη. Λίγους αιώνες αργότερα οι Βενετοί τα μετέφεραν στη Βενετία και τα τοποθέτησαν στον Ιερό Ναό του Αγίου Ιωάννου του Ευαγγελιστού (Torcello).
πγπ
