ΠΑΠΑΣ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ
ΓΕΝΙΚΗ ΑΚΡΟΑΣΗ
Αίθουσα Παύλος Στ’
Τετάρτη, 11 Ιανουαρίου 2023
Κατήχηση. Το πάθος για τον ευαγγελισμό: ο αποστολικός ζήλος του πιστού. Η κλήση στην αποστολή (Μτ 9,9-13)
Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές, καλημέρα!
Σήμερα ξεκινάμε έναν νέο κύκλο κατήχησης, αφιερωμένο σε ένα επείγον και καθοριστικό θέμα για τη χριστιανική ζωή: το πάθος για τον ευαγγελισμό, δηλαδή τον αποστολικό ζήλο. Είναι μια ζωτική διάσταση για την Εκκλησία: η κοινότητα των μαθητών του Ιησού γεννιέται στην πραγματικότητα αποστολική, γεννιέται ιεραπoστολική, όχι προσηλυτιστική, και αυτό από την αρχή πρέπει να το διακρίνουμε: το να είσαι ιεραπόστολος, να είσαι αποστολικός, να ευαγγελίζεσαι δεν είναι το ίδιο με το να κάνεις προσηλυτισμό, το ένα δεν έχει καμία σχέση με το άλλο. Είναι μια ζωτική διάσταση για την Εκκλησία: κοινότητα των μαθητών του Ιησού γεννιέται αποστολική και ιεραποστολική. Το Άγιο Πνεύμα την διαμορφώνει στην έξοδό της -την Εκκλησία που εξέρχεται- έτσι ώστε να μην είναι κλεισμένη στον εαυτό της, αλλά εξωστρεφής, μια μεταδοτική μαρτυρία της πίστης στον Ιησού που είναι μεταδοτική, ακτινοβολώντας το φως Του στα πέρατα της γη.
Ωστόσο, μπορεί να ελαττωθεί η αποστολική θέρμη, η επιθυμία να προσεγγίσουμε τους άλλους με την καλή διακήρυξη του Ευαγγελίου να γίνει χλιαρή. Μερικές φορές φαίνεται να εκλείπει, να είναι κλειστοί οι χριστιανοί, να μην σκέφτονται τους άλλους. Όταν όμως η χριστιανική ζωή χάνει από τα μάτια της τον ορίζοντα του ευαγγελισμού, τον ορίζοντα της διακήρυξης, αρρωσταίνει: αποσύρεται στον εαυτό της, γίνεται αυτοαναφορική, ατροφεί. Χωρίς αποστολικό ζήλο η πίστη μαραίνεται. Η ιεραποστολή είναι αντίθετα το οξυγόνο της χριστιανικής ζωής: την αναζωογονεί και την εξαγνίζει. Ας ξεκινήσουμε λοιπόν ένα ταξίδι για να ξαναβρούμε το ευαγγελιστικό πάθος, αρχίζοντας από τις Γραφές και τη διδασκαλία της Εκκλησίας, για να αντλήσουμε τον αποστολικό ζήλο από τις πηγές. Έπειτα θα προσεγγίσουμε μερικές ζωντανές πηγές, κάποιους μάρτυρες που αναζωπύρωσαν στην Εκκλησία το πάθος για το Ευαγγέλιο, για να μας βοηθήσουν να αναζωπυρώσουμε τη φωτιά που το Άγιο Πνεύμα θέλει πάντα να καίει μέσα μας.
Και σήμερα θα ήθελα να ξεκινήσω με ένα ευαγγελικό επεισόδιο το οποίο έχουμε ακούσει με κάποιο εμβληματικό τρόπο: την κλήση του Αποστόλου Ματθαίου, που ο ίδιος την αφηγείται στο Ευαγγέλιό του, στην περικοπή που ακούσαμε (βλ. 9,9-13). Όλα ξεκινούν με τον Ιησού, ο οποίος «βλέπει» -λέει το κείμενο- «έναν άνθρωπο». Λίγοι έβλεπαν τον Ματθαίο όπως ήταν: τον ήξεραν ως εκείνον που «κάθεται στο τελωνείο» (στ. 9). Στην πραγματικότητα ήταν φοροεισπράκτορας: ένας, δηλαδή, που εισέπραττε φόρους για λογαριασμό της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας η οποία κατείχε την Παλαιστίνη. Ήταν δηλαδή συνεργάτης, προδότης του λαού.
Μπορούμε να φανταστούμε την περιφρόνηση που ένιωθαν οι άνθρωποι για αυτόν: ήταν «φοροεισπράκτορας», αυτό ήταν το όνομά του. Όμως, στα μάτια του Ιησού, ο Ματθαίος είναι ένας άνθρωπος, με τις δυστυχίες και το μεγαλείο του. Προσέξτε αυτό: Ο Ιησούς δεν σταματά στα επίθετα, ο Ιησούς πάντα αναζητά το ουσιαστικό. «Αυτός είναι ένας αμαρτωλός, αυτός είναι ένας τύπος για τον οποίο…» είναι επίθετα: Ο Ιησούς πηγαίνει στο πρόσωπο, στην καρδιά, αυτός είναι ένας άνθρωπος, αυτός είναι ένας άντρας, αυτός είναι μια γυναίκα, ο Ιησούς πηγαίνει στην ουσία, στο ουσιαστικό, ποτέ στο επίθετο, ξεχνά τα επίθετα. Και ενώ υπάρχει απόσταση μεταξύ του Ματθαίου και του λαού του -επειδή αυτοί έβλεπαν το επίθετο «φοροεισπράκτορας»-, ο Ιησούς πλησιάζει κοντά του, διότι κάθε άνθρωπος αγαπιέται από τον Θεό. «Ακόμη κι αυτός ο άθλιος;». Ναι, ακόμη κι αυτός ο άθλιος, μάλιστα ήρθε για αυτόν τον άθλιο, λέει το Ευαγγέλιο: «Εγώ ήρθα για τους αμαρτωλούς, όχι για τους δίκαιους». Αυτό το βλέμμα του Ιησού που είναι πανέμορφο, που βλέπει τον άλλον, όποιος κι αν είναι, ως αποδέκτη της αγάπης, είναι η αρχή του ευαγγελιστικού πάθους. Όλα ξεκινούν από αυτό το βλέμμα, που μαθαίνουμε από τον Ιησού.
Μπορούμε να αναρωτηθούμε: πώς είναι το βλέμμα μας προς τους άλλους; Πόσες φορές βλέπουμε τα ελαττώματα και όχι τις ανάγκες τους; Πόσες φορές βάζουμε ετικέτες στους ανθρώπους για αυτό που κάνουν ή σκέφτονται! Ακόμη και ως Χριστιανοί λέμε στον εαυτό μας: είναι ένας από εμάς ή δεν είναι ένας από εμάς; Αυτό δεν είναι το βλέμμα του Ιησού: Αυτός κοιτάζει πάντα τον καθένα με έλεος, με αγάπη. Και οι Χριστιανοί καλούνται να κάνουν όπως ο Χριστός, κοιτάζοντας όπως Αυτός ιδιαίτερα στους λεγόμενους «μακρινούς». Μάλιστα, η αφήγηση της κλήσης του Ματθαίου ολοκληρώνεται με τον Ιησού να λέει: «Δεν ήρθα να καλέσω τους δίκαιους, αλλά τους αμαρτωλούς» (στ. 13). Κι αν καθένας από μας νιώθει δίκαιος, ο Ιησούς είναι μακριά, Αυτός προσεγγίζει τα όρια και τις δυστυχίες μας, για να μας θεραπεύσει.
Επομένως, όλα ξεκινούν από το βλέμμα του Ιησού «Είδε έναν άνθρωπο», τον Ματθαίο. Ακολουθεί -δεύτερο βήμα- μια κίνηση. Πρώτα το βλέμμα, ο Ιησούς είδε, μετά το δεύτερο βήμα, μια κίνηση. Ο Ματθαίος καθόταν στο τελωνείο. Ο Ιησούς του είπε: «Ακολούθησέ με». Και «σηκώθηκε και τον ακολούθησε» (στ. 9). Παρατηρούμε ότι το κείμενο τονίζει ότι «σηκώθηκε». Γιατί είναι τόσο σημαντική αυτή η λεπτομέρεια; Διότι εκείνες τις μέρες όποιος καθόταν είχε εξουσία πάνω στους άλλους, οι οποίοι στέκονταν μπροστά του για να τον ακούσουν ή, όπως σε εκείνη την περίπτωση, να πληρώσουν τον φόρο. Με λίγα λόγια, όποιος καθόταν είχε εξουσία. Το πρώτο πράγμα που κάνει ο Ιησούς είναι να αποσπάσει τον Ματθαίο από την εξουσία: από το να κάθεται για να δέχεται τους άλλους, τον βάζει σε κίνηση προς τους άλλους, δεν λαμβάνει, όχι: πηγαίνει στους άλλους. Τον κάνει να αφήσει μια θέση υπεροχής για να τον φέρει στο ίδιο επίπεδο με τα αδέλφια του και να του ανοίξει τους ορίζοντες της υπηρεσίας. Αυτό κάνει και αυτό είναι θεμελιώδες για τους Χριστιανούς: εμείς οι μαθητές του Ιησού, εμείς η Εκκλησία, καθόμαστε περιμένοντας να έρθουν οι άνθρωποι ή ξέρουμε πώς να σηκωθούμε, να βαδίσουμε μαζί με τους άλλους, να αναζητήσουμε τους άλλους; Είναι αντιχριστιανική θέση να λέμε: «Να έρθουν αυτοί, εγώ είμαι εδώ, να έρθουν αυτοί». Όχι, πήγαινε εσύ να τους ψάξεις, κάνε εσύ το πρώτο βήμα.
Ένα βλέμμα -ο Ιησούς είδε-, μια κίνηση -σηκώνεται- και τρίτον, ένας προορισμός. Αφού σηκώθηκε και ακολούθησε τον Ιησού, πού θα πάει ο Ματθαίος; Θα μπορούσαμε να φανταστούμε ότι, έχοντας αλλάξει τη ζωή αυτού του ανθρώπου, ο Διδάσκαλος τον οδηγεί σε νέες συναντήσεις, σε νέες πνευματικές εμπειρίες. Όχι, ή τουλάχιστον όχι αμέσως. Πρώτα, ο Ιησούς πηγαίνει στο σπίτι του. Εκεί ο Ματθαίος του ετοιμάζει «πλούσιο τραπέζι», στο οποίο παρευρίσκεται «μεγάλο πλήθος τελώνων» (Λκ 5,29), δηλαδή άνθρωποι σαν αυτόν. Ο Ματθαίος επιστρέφει στο περιβάλλον του, αλλά επιστρέφει αλλαγμένος και με τον Ιησού. Ο αποστολικός του ζήλος δεν ξεκινά από ένα νέο, καθαρό μέρος, ένα ιδανικό μέρος, μακριά, αλλά εκεί, ξεκινά εκεί όπου ζει, με τους ανθρώπους που γνωρίζει.
Ιδού το μήνυμα για εμάς: δεν πρέπει να περιμένουμε να είμαστε τέλειοι και να έχουμε κάνει πολύ δρόμο ακολουθώντας τον Ιησού για να δώσουμε μαρτυρία γι’ Αυτόν. Το άγγελμά μας ξεκινά σήμερα, εκεί όπου μένουμε. Και δεν ξεκινά προσπαθώντας να πείσουμε τους άλλους, όχι πείθοντας: αλλά μαρτυρώντας καθημερινά την ομορφιά της Αγάπης που μας κοίταξε και μας ανόρθωσε και θα είναι αυτή η ομορφιά, κοινοποιώντας αυτή την ομορφιά που θα πείσουμε τους ανθρώπους, όχι κοινοποιώντας εμάς, αλλά τον ίδιο τον Κύριο. Εμείς είμαστε αυτοί που διακηρύττουμε τον Κύριο, δεν διακηρύττουμε τον εαυτό μας, ούτε διακηρύττουμε ένα πολιτικό κόμμα, μια ιδεολογία, όχι: εμείς διακηρύττουμε τον Ιησού. Πρέπει να φέρουμε τον Ιησού σε επαφή με τους ανθρώπους, χωρίς να τους πείσουμε, αλλά να αφήσουμε τον Κύριο να τους πείσει.
Πράγματι, όπως μας δίδαξε ο Πάπας Βενέδικτος, «η Εκκλησία δεν προσηλυτίζει. Αντιθέτως, αναπτύσσεται δια της έλξεως» (Ομιλία στην εναρκτήρια Θεία Λειτουργία της 5ης Γενικής Συνδιάσκεψης των Επισκόπων της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής, Απαρεσίδα, 13 Μαΐου 2007). Μην ξεχνάτε αυτό: όταν βλέπετε Χριστιανούς που προσηλυτίζουν, που σου κάνουν μια λίστα με τους ανθρώπους στους οποίους θα πάνε… αυτοί δεν είναι Χριστιανοί, είναι ειδωλολάτρες μεταμφιεσμένοι σε Χριστιανούς, αλλά η καρδιά είναι παγανιστική. Η Εκκλησία δεν αυξάνει δια του προσηλυτισμού, αυξάνει δια της έλξεως. Κάποτε θυμάμαι ότι στο νοσοκομείο στο Μπουένος Άιρες οι καλόγριες που διακονούσαν εκεί ήταν λίγες και δεν μπορούσαν να διευθύνουν το νοσοκομείο. Έτσι ήρθε μια κοινότητα μοναζουσών από την Κορέα. Κατέβηκαν να επισκεφτούν τους ασθενείς στο νοσοκομείο, αλλά δεν μιλούσαν ούτε λέξη ισπανικά, μιλούσαν μόνο κορεάτικα και οι ασθενείς χάρηκαν, γιατί σχολίαζαν: «Μπράβο αυτές οι καλόγριες, είναι καλές, είναι καλές» – Μα τι σου είπε η καλόγρια; «Τίποτα, αλλά με το βλέμμα της μου μίλησε, μου μετέφερε τον Ιησού». Να μην κοινοποιούμε τον εαυτό σου, αλλά να κοινοποιούμε τον Ιησού με το βλέμμα, με τις χειρονομίες Αυτό είναι η έλξη, το αντίθετο του προσηλυτισμού.
Αυτή η ελκυστική μαρτυρία, αυτή η χαρούμενη μαρτυρία είναι ο προορισμός στον οποίο μας οδηγεί ο Ιησούς με το βλέμμα της αγάπης του και με την κίνηση εξόδου που εγείρει το Πνεύμα Του στην καρδιά. Και εμείς μπορούμε να σκεφτούμε αν το βλέμμα μας μοιάζει με αυτό του Ιησού για να προσελκύει τους ανθρώπους, να τους φέρει πιο κοντά στην Εκκλησία. Ας το σκεφτούμε αυτό.
——————
Μετάφραση: π.Λ
