Σκέψεις με αφορμή την 25ετία του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου
Γράφει ο Αρχιμ. Απόστολος Καβαλιώτης στην Romfea.gr
Στις 22 Οκτωβρίου 2016 συμπληρώνονται 25 έτη από την ημέρα εκείνη του 1991 κατά την οποία η Πατριαρχική Σύνοδος εξέλεξε ως 270ο Οικουμενικό Πατριάρχη τον κ. Βαρθολομαίο.
Από τότε έως σήμερα έχουν γραφτεί πάρα πολλά για το έργο του θεόπνευστου αυτού προσώπου, μεγάλο μέρος από τα οποία αποτελούν προσωπικές του μαρτυρίες σε πλήθος συνεδρίων, ή με τη μορφή εγκυκλίων, εντύπων, ανακοινώσεων, άρθρων, βιβλίων κ.ά. Πολλά άλλα βεβαίως έχουν συνταχθεί από δημοσιογράφους, μελετητές και συγγραφείς.
Δεδομένης της πληθώρας αυτής υλικού ίσως φαίνεται πλεοναστική μια ακόμα αναφορά στον Οικουμενικό Πατριάρχη, επομένως περιττή, χωρίς να είναι, σε καμία περίπτωση, έτσι.
Ειδικά όταν η αναφορά αυτή εκφράζει τους λόγους για τους οποίους οφείλουμε όλοι μας να μιλούμε για ένα πρόσωπο Παγκοσμίου Εμβελείας.
Διότι από την πρώτη στιγμή το έργο του Οικουμενικού Πατριάρχη έλαβε πράγματι παγκόσμιο χαρακτήρα και δεν περιορίσθηκε σε εκκλησιαστικά καθήκοντα με τη στενή έννοια του όρου, ενώ όλες οι κατευθύνσεις στις οποίες κινήθηκε το πολύπλευρο ενδιαφέρον του τεκμηριώθηκαν συχνά ως πτυχές ενός έργου με πλήρη θεολογική βάση.
Μερικές πτυχές του θεάρεστου αυτού δρόμου που ο κ. Βαρθολομαίος ακολούθησε επί 25ετία ας ξεδιπλωθούν εδώ εν συντομία από την ταπεινή μας θέση:
Ο «Πράσινος Πατριάρχης» όπως συνηθίζεται να αναφέρεται ο κ. Βαρθολομαίος, επεσήμανε εξαρχής την άμεση ανάγκη της προστασίας του πολύπαθου εξαιτίας των ανθρώπινων ενεργειών περιβάλλοντος και στήριξε την προσοχή του όχι μόνο στην κατανόηση των ανθρώπινων αναγκών αλλά και σε σαφή θεολογική βάση.
Πεποίθησή του, ανάμεσα σε άλλα, υπήρξε το γεγονός της παρουσίας ενός ασκητικού στοιχείου στην ευθύνη μας απέναντι στη θεία δημιουργία, η οποία επιβάλλει στον άνθρωπο την αρμονική συνύπαρξη με τη φύση και τη διατήρησή της με πλήθος πρακτικών τρόπων.
Τη θεολογική βάση του ενδιαφέροντος για την προστασία του περιβάλλοντος τεκμηρίωσε συχνά, είτε αναφερόμενος στο σύνολο της δημιουργίας, είτε σε συγκεκριμένες πτυχές αυτής: μιλώντας, για παράδειγμα, για το νερό και τη σημασία του για την ανθρώπινη ζωή έχει συνδέσει χαρακτηριστικά το ζωτικό αυτό στοιχείο με την πνευματική και λειτουργική παράδοση, με την οποία, με σωρεία αποδείξεων, το βλέπει απολύτως συνυφασμένο.
Οι ομιλίες του, αλλά και πρακτικές του ενέργειες, όπως ο ορισμός της 1ης Σεπτεμβρίου κάθε χρόνο ως ημέρας προσευχής υπέρ της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος, έχουν οδηγήσει Έλληνες και ξένους στοχαστές στο να τον χαρακτηρίσουν με πλήρη βεβαιότητα ως τον πιο δραστήριο περιβαλλοντικό ηγέτη στους κόλπους της Χριστιανικής Εκκλησίας.
Όμως το φυσικό περιβάλλον υπήρξε για τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο μία μόνο πτυχή από την οποία εξαρτάται η ανθρώπινη ζωή στον πλανήτη, αφού απέδωσε τεράστια σημασία και στις ανθρώπινες ενέργειες απέναντι στον συνάνθρωπο.
Μήπως δεν έχει αναγνωρίσει τις δύο ειρωνικές και τραγικές πραγματικότητες, όπως τις χαρακτηρίζει, οι οποίες υφίστανται ακόμη στην πρώτη εικοσαετία του 21ου αι. και καταδυναστεύουν την ηθική και σωματική υπόσταση του ανθρώπου;
Δεν έχει αναφερθεί στην ανθρώπινη ευθύνη απέναντι στην εξακολούθηση της σύγχρονης δουλείας, της μορφής εκμετάλλευσης των ανθρώπων κάθε ηλικίας, φυλής και θρησκεύματος, ανδρών και γυναικών, υπό την εκδοχή του εμπορίου λευκής σαρκός, πορνείας, εξαναγκασμένης εργασίας και εμπορίου οργάνων;
Ή στη δεύτερη κατάπτυστη πραγματικότητα της διαρκούς καταπόνησης και εκμετάλλευσης των ευαίσθητων και φτωχών ανθρώπινων στρωμάτων από τους δυνατούς και τους πλούσιους, που επιδιώκουν το κέρδος, ανίκανοι να περιορίσουν την απληστία τους;
Μήπως δεν έχει τονίσει ότι στην προσευχή μας «ο Θεός να μας καθοδηγεί στον δρόμο της δικαιοσύνης και της ειρήνης» στην ουσία ανακαλούμε τις δύο αυτές στοιχειώδεις για την ανθρώπινη ζωή έννοιες να διεισδύσουν στο πνεύμα κάθε προγράμματος που αναλαμβάνουμε, κάθε πτυχής του έργου που καλούμεθα να φέρουμε εις πέρας; Δεν μπορούμε, τονίζει ο Οικουμενικός Πατριάρχης, να παραμένουμε θεατές απέναντι σε έναν κόσμο που διαπνέεται από κοινωνική αδικία και μαστίζεται από δεινά και καταπίεση.
Σε ένα σύντομο κείμενο μιας ταπεινής, επαναλαμβάνουμε, αναφοράς στην παγκοσμιότητα του προσώπου του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου είναι δύσκολο να αποφασίσει κάποιος τι να πρωτοπεί και οφείλει, υποχρεωτικά, να επιλέξει.
Μαζί με τις σύντομες αναφορές στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και της ανθρώπινης ζωής δεν μπορεί να μη γίνει αναφορά στη διαρκή προάσπιση της Ορθόδοξης πίστης από τον κ. Βαρθολομαίο, εκδηλωμένη με σειρά καίριων και αποτελεσματικών ενεργειών.
Ενέργειες και προσπάθειες, που σύμφωνα με μια πολύ χαρακτηριστική σύνοψη της ιδιαίτερης φυσιογνωμίας τους, καταβάλλονται εν πνεύματι διακονίας και όχι εν πνεύματι εξουσίας και εκμεταλλεύσεως, συμβάλλουσες τα μέγιστα στην εκπλήρωση της ιεράς του Θρόνου αποστολής και στη συνέχιση της ανεκτίμητης μαρτυρίας του στον σύγχρονο κόσμο.
Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται οι αναρίθμητες ειρηνικές περιοδείες του ανά τον κόσμο, κατά τις οποίες ευλογεί τα τέκνα της Εκκλησίας, καθώς και οι επισκέψεις του στις ιερές μονές όπου παραινεί μοναχούς και μοναχές «μεταδίδοντάς τους έλεος και εμφυτεύοντας πνεύμα χάριτος». Επίσης η προσήλωση στην ιεραποστολική αποστολή της Εκκλησίας, στο πλαίσιο της οποίας η παρουσία του ίδιου του Οικουμενικού Πατριάρχη συνδυάζεται με τη διακήρυξη της θυσιαστικής φύσης της Ιεραποστολής.
Οι ποιμαντικές του ενέργειες, με σαφή ιεραποστολική προοπτική, συμβάλλουν ουσιαστικά στο ιεραποστολικό έργο της Εκκλησίας, αποτελώντας ένα παράδειγμα ικανό να εμπνεύσει και να κινητοποιήσει όλες τις σύγχρονες αγωνιζόμενες Ορθόδοξες Εκκλησίες.
Άμεσα συνυφασμένη με αυτή τη δράση δεν μπορεί παρά να θεωρηθεί η συντήρηση των ιερών ναών τόσο στην Κωνσταντινούπολη όσο και σε άλλες θέσεις της Τουρκίας, ώστε όχι μόνο να διασωθούν αλλά και να εξακολουθήσουν να λειτουργούν.
Ας αναφερθεί, ενδεικτικά, η διάσωση από την καταστροφή του Ιερού Ναού των Ταξιαρχών στα Μουδανιά, ιδρυμένης στον 8ο αι., τον οποίο το Οικουμενικό Πατριαρχείο αγόρασε καταβάλλοντας 400.000 δολάρια.
Όπως αναφέρει ο Β. Δραγάτσης, η αγορά αυτή εντάσσεται στο πλαίσιο του αγώνα του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου «να διατηρήσει ζωντανή την παρουσία μνημείων της Ορθοδοξίας στα εδάφη της πάλαι ποτέ Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας με τις ελάχιστες δυνάμεις που διαθέτει».
Είναι ένας αγώνας αξιέπαινος και υποδειγματικός, που έχει έως σήμερα επιτύχει ή δρομολογήσει την τέλεση λειτουργιών στην Παναγία Σουμελά και σε άλλα μνημεία της Ορθοδοξίας, τη συντήρηση της ρωμέικης κοινότητας στην Ίμβρο, τον αγώνα για την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής στη Χάλκη, τη διακονία της μειονότητας στην Πόλη, καθώς και την άρνηση μετατροπής της Αγίας Σοφίας των Κομνηνών στην Τραπεζούντα σε τζαμί. Όλα «μαρτυρούν τη μαχητικότητα του πρώτου των πρώτων της Ορθοδοξίας».
Η συμβολή του Οικουμενικού Πατριάρχη στην ομαλή διεξαγωγή του διαλόγου μεταξύ Ορθοδόξων και Ρωμαιοκαθολικών είναι επίσης ιδιαίτερα γνωστή. Το ίδιο και οι άλλοι διμερείς θεολογικοί διάλογοι με τις ετερόδοξες εκκλησίες.
Ο λόγος είναι ένας και έχει εκφραστεί δια στόματος κ. Βαρθολομαίου επισήμως: «Η Εκκλησία Κωνσταντινουπόλεως, μεταξύ των πρώτων εις την σύγχρονον ιστορίαν, υπενθύμισεν εις τον χριστιανικόν κόσμον ότι θα απετέλει ανυπακοήν εις το θέλημα του Κυρίου και Λυτρωτού αυτής η εκ μέρους της απουσία εκφράσεως εις τον κόσμον της ενότητος του λαού του Θεού και του Σώματος του Χριστού».
Ο ενεργός ρόλος του Οικουμενικού Πατριάρχη, που μεριμνά τόσο για τον διεξοδικό διάλογο με τις ετερόδοξες εκκλησίες, αλλά και για την ανανέωση του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών, δεν λαμβάνει ωστόσο χώρα χωρίς την ταυτόχρονη μέριμνά του, την πρώτιστη θα λέγαμε μέριμνά του, για τα θέματα της Ορθοδοξίας.
Και με αυτό ακριβώς θα κλείσουμε τη σύντομη αναφορά μας, μνημονεύοντας στο σημείο ετούτο τη συμβολή του κ. Βαρθολομαίου στην Πανορθόδοξο ενότητα, με ενέργειες όπως η εκ περιτροπής συμμετοχή των Αρχιερέων των εκτός Τουρκίας Επαρχιών στην Αγία και Ιερά Σύνοδο του Οικουμενικού Πατριαρχείου, αλλά και η διοργάνωση Πανορθοδόξων συναντήσεων με απώτερο σκοπό την προετοιμασία συγκλήσεως της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου των Ορθοδόξων Εκκλησιών.
Η πρώτη αυτή Σύνοδος μετά το Σχίσμα του 1054 υπήρξε το επιστέγασμα μιας πολύχρονης προσπάθειας, που είδε την έναρξη της εκπλήρωσής της τον Ιούνιο του τρέχοντος έτους στην Ορθόδοξη Ακαδημία Κρήτης.
Στην ομιλία του ο Οικουμενικός Πατριάρχης εξέφρασε την πεποίθηση ότι η Σύνοδος θα έδινε το μήνυμα της ενότητας και θα συνέβαλε στην έξοδο από τα σύγχρονα αδιέξοδα της ζωής, με την οικουμενικότητα της Εκκλησίας να αντιδρά δραστικά στην παγκοσμιοποίηση, επομένως και στην πολυεπίπεδη κρίση της ανθρωπότητας.
Σύμφωνα με τον Οικουμενικό Πατριάρχη η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος κλήθηκε «να δώσει την καλή μαρτυρία ότι ο Ιησούς Χριστός χθες και σήμερον ο Αυτός και εις τους αιώνας καλείται ωσαύτως να δώσει λύσεις σε προβλήματα εσωτερικής ζωής της ορθοδοξίας και να μεταδώσει τον λόγο της αληθείας αυτής προς τον σύγχρονο αλληλοσπαρασόμενο κόσμο.
Διάπυρος πόθος όλων των ημών των εκκλησιαστικών ηγετών είναι η φωνή της συνόδου να είναι φωνή του αοράτου Θεού μόνο τότε θα δυνηθεί να στηρίξει τον λαό».
Πηγή:romfea.gr
