22 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ: ΜΝΗΜΗ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΚΑΙΚΙΛΙΑΣ ΠΑΡΘΕΝΟΜΑΡΤΥΡΟΣ
To Liber pontificalis αφηγείται ότι το έτος 545, κατά τη διάρκεια των διωγμών εναντίων των χριστιανών, ο αυτοκρατορικός γραμματέας Άνθιμος συνέλαβε τον πάπα Βιγίλιο που βρισκόταν στην Εκκλησία της Αγίας Καικιλίας, δέκα ημέρες από τις καλένδες του Δεκεμβρίου, δηλαδή στις 22 Νοεμβρίου, ημερομηνία που θεωρείται diesnatalis (=η ημέρα του μαρτυρίου ενός αγίου δηλαδή η ημέρα γέννησής του στον ουρανό). Σύμφωνα με άλλες ιστορικές πηγές η σημερινή δεν είναι η ημέρα του θανάτου ή του ενταφιασμού της Καικιλίας αλλά η ημέρα των εγκαινίων της αφιερωμένης σε εκείνη Βασιλικής.
Η ευγενής Ρωμαία, μέγας ευεργέτης των Ποντιφίκων και ιδρύτρια μια από τις πρώτες εκκλησίες στη Ρώμη, έζησε μεταξύ 2ου και 3ου αιώνα. Το όνομά της εγγράφτηκε στον Κανόνα της Λειτουργίας στις αρχές του 4ουαιώνα. Το 3ο αιώνα ο πάπας Κάλλιστος, άνδρας δραστήριος, ενταφίασε τον προκάτοχό του Ζεφυρίνο δίπλα στον οικογενειακό τάφο των Caecilii. Εν συνεχεία, δίπλα από την μάρτυρα, άνοιξε την Κρύπτη των Παπών, εντός της οποίας τοποθετήθηκαν όλοι οι ποντίφικες εκείνου του αιώνος.
Η Καικιλία παντρεύτηκε κάποιον ευγενή ονόματι Βαλεριανό. Λέγεται ότι την ημέρα της γαμήλιας τελετής η αγία έψαλλε στην καρδιά της: «διατήρησε Κύριε αμίαντη την καρδιά και το σώμα μου, ώστε να μην ντροπιαστώ». Αυτός ο ψαλμός της καρδιάς την ανέδειξε προστάτιδα των μουσικών.
Όταν η Καικιλία εκμυστηρεύτηκε στο σύζυγό της τον όρκο αγνότητας που έδωσε εκείνος αποφάσισε να ασπάστεί το Χριστιανισμό και την πρώτη νύκτα του γάμου τους ο πάπας Ουρβανός Α’ του χορήγησε το άγιο βάπτισμα.
Η Καικιλία είχε ένα ιδιαίτερο χάρισμα: μπορούσε ευκολά να πείθει και να μεταστρέφει. Αυτό προξένησε την έντονη οργή των Ρωμαϊκών αρχών οι οποίες φυσικά τη συνέλαβαν και την θανάτωσαν. Ο σύζυγός της ο άγιος Βαλεριάνος επίσης συνελήφθη, βασανίστηκε και θανατώθηκε δια αποκεφαλισμού. Για την Καικιλία η διαταγή προέβλεπε την πυρά. Για ένα όμως ημερόνυχτο η φωτιά δεν προκάλεσε κανένα κακό στο σώμα της. Αποφασίστηκε, λοιπόν, να αποκεφαλιστεί. Δέχτηκε τρία χτυπήματα, δεν πέθανε αμέσως αλλά πέρασε τρεις ημέρες αγωνίας. Αρκετοί χριστιανοί που είχαν μεταστραφεί μέσω της Καικιλίας έπαιρναν από το αίμα της πάνω σε λινά κομμάτια υφάσματος ενώ εκείνη τους ενθάρρυνε να παραμένουν προσηλωμένοι στην πίστη τους στον Ιησού Χριστό.
Όταν πέθανε, ο πάπας Ουρβανός μαζί με τους διακόνους του, πήρε το σώμα της, κατά τη νύκτα, το ενταφίασε με τους άλλου πάπες και μετέτρεψε το σπίτι της σε εκκλησία.
Το 821 υπό τον πάπα Πασχάλη Α’ έγινε η ανακομιδή των λειψάνων της στην Βασιλική της Αγίας Καικιλίας στο Τραστέβερε και το 1599, κατά τη διάρκεια εργασιών συντήρησης του ναού, βρέθηκε η σαρκοφάγος με τα λείψανα της Αγίας.
