13 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ
ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΥΜΟΥ
«Χρυσόστομος» ήταν το προσωνύμιο που δόθηκε στον Ιωάννη λόγω της γοητείας που προκαλούσε η ρητορική του τέχνη. Γεννημένος στην Αντιόχεια σε απροσδιόριστη ημερομηνία μεταξύ των ετών 344 και 354, ο Ιωάννης αφιερώθηκε στις ρητορικές μελέτες υπό την καθοδήγηση του Λιβανίου. Φαίνεται μάλιστα πως ο Λιβάνιος τον εκτιμούσε σε τέτοιο βαθμό που απαντούσε σε όσους τον ρωτούσαν ποιον ήθελε για διάδοχό του ως εξής: ” τον Ιωάννη, αν δεν μου το είχαν κλέψει οι Χριστιανοί!” Αφού έλαβε το βάπτισμα, παρακολουθούσε το Διόδωρο, το μελλοντικό Επίσκοπο της Ταρσού: στην ομάδα των μαθητών που συγκεντρώθηκαν γύρω του έμαθε να διαβάζει τις Γραφές σύμφωνα με τη μέθοδο του Αντιόχου – προσέχοντας την κυριολεκτική εξήγηση των κειμένων – και έκανε τα πρώτα βήματα σε αυτό το πνευματικό μονοπάτι που θα τον οδηγήσει να εγκαταλείψει την πόλη και να ζήσει μερικά χρόνια στη μοναξιά στο Σίλπιο όρος, κοντά στην Αντιόχεια.
Επιστρέφοντας στην πόλη χειροτονήθηκε διάκονος από τον επίσκοπο Μελέτιο, το 381 και πέντε χρόνια αργότερα πρεσβύτερος από τον επίσκοπο Φλαβιανό, ο οποίος αποτέλεσε δάσκαλο όχι μόνο ευγλωττίας, αλλά και φιλανθρωπίας και σταθερότητας στην πίστη. Κατά τα χρόνια εκείνα ο Ιωάννης σχολίαζε τις Γραφές σύμφωνα με τις ερμηνευτικές αρχές της Σχολής της Αντιοχείας, σύμφωνα με την οποία πρέπει να ακολουθείται πιστά το γράμμα του βιβλικού κειμένου. Το κήρυγμα του Ιωάννη συχνά μεταφράζεται σε ηθική προτροπή. Με μεγάλο ζήλο προτρέπει τον πιστό να ριζώσει τη ζωή του στη γνώση των Γραφών, να ζήσει μια έντονη πνευματική ζωή χωρίς να πιστεύει ότι αυτή προορίζεται μόνο για μοναχούς, να ασκεί φιλανθρωπία με φροντίδα.
Το 397 κλήθηκε στην Κωνσταντινούπολη ως διάδοχος του Πατριάρχη Νεκταρίου. Στην πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας ο νέος Πατριάρχης αφιερώθηκε με μεγάλο ζήλο στη μεταρρύθμιση της Εκκλησίας: καθαιρεί ακατάλληλους Επισκόπους, πολέμησε τη συνήθεια της συγκατοίκησης ιερέων και διακονισσών, κήρυξε ενάντια στη συσσώρευση πλούτου στους λίγους και κατά της αλαζονείας των ισχυρών και δώρισε ένα μεγάλο μέρος των εκκλησιαστικών αγαθών σε έργα φιλανθρωπίας. Ταυτόχρονα συνέχισε τη διακονία του ως κήρυκας του Λόγου και ως ειρηνοποιός.
Όλα αυτά του έφεραν πολλούς φίλους και πολλούς εχθρούς: αγαπήθηκε σαν πατέρας από τους φτωχούς αλλά μισήθηκε από τους ισχυρούς, οι οποίοι τον έβλεπαν σα μια φοβερή απειλή για τα προνόμιά τους. Η εχθρότητα απέναντί του αυξήθηκε με την άνοδο στην εξουσία της αυτοκράτειρας Ευδοξίας η οποία το 403 με την υποστήριξη του Πατριάρχη Αλεξανδρείας Θεόφιλου, συγκάλεσε δίκη κατά του Ιωάννη, τον απέλασε και τον καταδίκασε σε εξορία. Το διάταγμα καταδίκης ανακλήθηκε μετά από σύντομο χρονικό διάστημα και ο Ιωάννης μπόρεσε να επιστρέψει στη μητρόπολη, αλλά μόνο για λίγους μήνες. Κατά τον εορτασμό του Πάσχα το 404 οι αυτοκρατορικοί φρουροί εισέβαλαν στον Καθεδρικό Ναό της Πόλης προκαλώντας αιματοχυσία. Οι ταραχές διήρκησαν αρκετές ημέρες. Λίγο μετά τη γιορτή της Πεντηκοστής ο Ιωάννης συνελήφθη εκ νέου και καταδικάστηκε σε εξορία. Για να αποφύγει περισσότερα κακά ο Πατριάρχης φυγαδεύτηκε από το επισκοπικό σπίτι βγαίνοντας από μια δευτερεύουσα πόρτα.
Τότε απευθύνθηκε στον Πάπα Ιννοκέντιο Α’ ο οποίος αναγνώρισε την αθωότητά του. Όμως ο Πατριάρχης παρ’όλα αυτά αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Κωνσταντινούπολη. Κατά την αναχώρησή του υπήρξαν ταραχές: μια εκκλησία πυρπολήθηκε και αυτό έδωσε το πρόσχημα στις αυτοκρατορικές αρχές να συλλάβουν και να διώξουν τους οπαδούς του Ιωάννη. Ο ίδιος περιορίστηκε σε μια μικρή πόλη της Αρμενίας, αλλά ακόμη και σε εκείνο το απομακρυσμένο μέρος τον προσέγγισαν οι πιστοί του με αποτέλεσμα οι ενάντιοί του να μεριμνήσουν ώστε να φύγει σε μια ακόμη πιο μακρινή τοποθεσία. Θα έπρεπε να φτάσει στον Πόντο, εξαντλημένος όμως από τις αναγκαστικές πορείες στις οποίες είχε υποβληθεί πέθανε στα Κομάνα της σημερινής Τουρκίας. Ήταν 14 Σεπτεμβρίου 407.
πγπ
