11 ΜΑΡΤΙΟΥ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΣΩΦΡΟΝΙΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ
Ο Σωφρόνιος είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα προσωπικότητα της εποχής του. Ήταν καλλιεργημένος, με ανοικτούς ορίζοντες και υπέρμαχος υποστηριχτής της ορθής πίστεως.
Γεννημένος στη Δαμασκό το 550 εγκατέλειψε τη γενέτειρά πραγματοποιώντας πολυάριθμα ταξίδια. Αισθανόταν όμως πάντοτε περηφάνια για την πόλη του “όπου ο Παύλος έφθασε τυφλός κι έφυγε θεραπευμένος, όπου ένας διώκτης έγινε ιεροκήρυκας∙ για την πόλη που παρείχε καταφύγιο στον απόστολο […] αξίζοντας έτσι τις χάρες των αγίων και αποκτώντας μεγάλη φήμη […]”.
Σπούδασε στη Δαμασκό όπου ήρθε σε επαφή με τον ελληνικό και συριακό πολιτισμό. Επιθυμώντας να γίνει μοναχός επισκέφθηκε τη μονή του Αγίου Θεοδοσίου στην Ιουδαία. Εκεί συνάντησε τον Ιωάννη Μόσχο με τον οποίο δημιούργησε μια δυνατή φιλία. Ο ένας επηρέαζε τον άλλο. Ο Σωφρόνιος ήταν περισσότερο καλλιεργημένος, αισθανόταν όμως τον Ιωάννη σαν πνευματικό του οδηγό και σύμβουλο. Ο κυριότερος σύνδεσμος στη μεταξύ τους σχέση απέρρεε από το γεγονός ότι και οι δύο ήταν προσηλωμένοι στην πίστη της Χαλκηδόνας, όμως μαζί ξεκίνησαν να εργάζονται ώστε να μεταδώσουν στις μέλλουσες γενεές τους βίους των Πατέρων της Ερήμου.
Οι διάφορες θεολογικές αντιθέσεις της εποχής έκαναν τους δύο μοναχούς να μετακινούνται συνεχώς από τη μια μονή στην άλλη. Μεταξύ των ετών 578 και 584 βρίσκονται στην Αίγυπτο όπου ο Σωφρόνιος γίνεται μαθητής του αριστοτελικού Στεφάνου Αλεξανδρείας. Τότε όμως άρχισε να χάνει την όρασή του. Θεραπεύτηκε θαυματουργικά ύστερα από ένα προσκύνημα στον τάφο των Αγίων Κύρου και Ιωάννου.
Από το 584 και έπειτα είναι δύσκολος ο εντοπισμός των κινήσεών τους. Φαίνεται πως οι δύο φίλοι ακολούθησαν διαφορετικά μονοπάτια. Ο μεν Σωφρόνιος παρέμεινε σαν μοναχός στη μονή του Αγίου Θεοδοσίου, ο δε Ιωάννης ταξίδεψε μέχρι το Σινά, την Κιλικία και τη Συρία. Θα συναντηθούν ξανά όταν και οι δύο θα βρίσκονται υπό την υπηρεσία του Πατριάρχη Αλεξανδρείας Αγίου Ιωάννου του Ελεήμονος. Λίγα χρόνια αργότερα οι πέρσες εισέβαλαν σε εκείνους τους τόπους. Έτσι ο Πατριάρχης μαζί με τους Σωφρόνιο και Ιωάννη αναχώρησαν για την Κύπρο και περνώντας και από άλλα νησιά έφτασαν στη Ρώμη, εκεί όπου ο Πατριάρχης Ιωάννης αφήνει την τελευταία του πνοή εμπιστευόμενος στο Σωφρόνιο τις τελευταίες του επιθυμίες. Ήταν το έτος 619.
Το 634 ο Σωφρόνιος γίνεται Πατριάρχης Ιεροσολύμων. Από τη νέα του θέση συνέχισε το μεγάλο αγώνα της αντιμετώπισης των αιρέσεων κυρίως κατά του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Σέργιου Α’ που ήταν υπέρμαχος του μονοθελητισμού. Απέστειλε δελεγάτο στη Ρώμη, ο οποίος ενώπιον της Συνόδου του Λατερανού (649) εξέφρασε δημοσίως την επιθυμία του Σωφρονίου: “Εκεί [στο Γολγοθά] με έκανε να υποσχεθώ με επίσημο όρκο: «Αν ξεχάσεις ή περιφρονήσεις την πίστη που τώρα απειλείται, θα πρέπει να λογοδοτήσεις σε εκείνον ο οποίος, αν και ο Θεός σταυρώθηκε σε αυτόν τον ιερό τόπο, όταν στην ερχόμενη του έλευσή Του θα κρίνει ζώντες και νεκρούς.
Όπως γνωρίζεις, δεν μπορώ να πραγματοποιήσω αυτό το ταξίδι λόγω της εισβολής των Σαρακηνών […]. Πηγαίνετε χωρίς καθυστέρηση στο άλλο άκρο της γης, στην αποστολική έδρα, στο θεμέλιο της ορθόδοξης διδασκαλίας και πες στους άγιους ανθρώπους που βρίσκονται εκεί, όχι μια, όχι δύο, αλλά πολλές φορές αυτό που συμβαίνει. Να τους πεις όλη την αλήθεια και τίποτα περισσότερο.
Μη διστάσεις, και να τους ζητήσεις να χρησιμοποιήσουν την εμπνευσμένη τους σοφία για να κάνουν μια οριστική κρίση και να καταστρέψουν αυτή τη νέα διδασκαλία που μας έχει επιβληθεί». Εντυπωσιασμένος από την επίσημη έκκληση στην οποία προέβη ο Σωφρόνιος σε εκείνο το ιερό και σεβάσμιο μέρος και λαμβάνοντας υπόψη την επισκοπική εξουσία που με τη χάρη του Θεού μου είχε παραδοθεί, αναχώρησα αμέσως για τη Ρώμη. Βρίσκομαι εδώ μπροστά σας για τρίτη φορά, πίπτοντας μπροστά στην αποστολική έδρα, όπως έκανε ο Σωφρόνιος και πολλοί άλλοι, σπεύστε να βοηθήσετε την απειλούμενη καθολική πίστη".
Χρειάστηκαν δέκα χρόνια μέχρις ότου ο πάπας Άγιος Μαρτίνος να καταδικάσει στην ίδια αυτή Σύνοδο την αίρεση του μονοθελητισμού. Ο Σωφρόνιος συνθηκολόγησε με τους Σαρακηνούς ώστε να σώσει το λαό της Ιερουσαλήμ. Πέθανε το 639 αφήνοντας πολλές ομιλίες, μια θαυμάσια δέηση ευλογίας των υδάτων, ύμνους και ωδές απαράμιλλου κάλλους.
(π.Γ.Π.)
