ΟΙ «ΤΡΕΛΟΙ ΑΠΟ ΑΓΑΠΗ» ΣΤΗ ΔΥ­ΣΗ

Ο ΑΓ. ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ ΤΗΣ ΑΣΙΖΗΣ ΚΑΙ ΟΧΙ ΜΟΝΟ (4)

Είμαστε ακόμα στην Σοβιετική Ένωση και φτάνει κρυφά στα χέρια μερικών Ρώσων θεολόγων ένας αρκετά μεγάλος τόμος στα ιταλικά με τον τίτλο «Fonti Francescane» (Φραγκισκανικές Πηγές). Πρόκειται για μία συλλογή των γραπτών του Αγίου Φραγκίσκου και των πρώτων βιογραφιών του. Η πρώτη που έχει στο χέρι της αυτό το βιβλίο είναι κάποια  M. T. Alexeeva – Leskov η οποία, μετά από μια σύντομη ανάγνωση, κατάπληκτη, γράφει: «Μας εν­τυ­πω­σι­ά­ζει πο­λύ ως ορ­θο­δό­ξους, η μορφή σαλότητας της ζωής του αγίου Φραγκίσκου. Αυ­τή η σα­λό­τη­τα εκ­φρά­ζε­ται με πολ­λούς τρό­πους, σύμφω­να με τη δυ­τι­κή ευ­αι­σθη­σί­α, που δεν μπο­ρεί να εί­ναι φυ­σι­κά ε­κεί­νη του Ρώσου αν­θρώ­που και της ρω­σι­κής ψυ­χής, αλ­λά και που πα­ρ’ ό­λα αυ­τά έ­χει το ί­δι­ο θε­ο­λο­γι­κό πνευ­μα­τι­κό νό­η­μα… Η “δι­α Χριστόν σα­λό­τη­τα”, με την α­τε­λεί­ω­τη α­γά­πη της, με την α­πό­λυ­τη ελευ­θε­ρί­α της, με την αυ­το­προ­σφο­ρά που δε ζη­τά αν­τάλ­λαγ­μα, εί­ναι η στα­θε­ρά που βρί­σκου­με στον άγι­ο Φραγ­κί­σκο ό­πως στους δι­κούς μας “δι­α Χρι­στόν σα­λούς” α­γί­ους» (M.T. ALEXEEVA-LESKOV, “Francesco d’Assisi, icona della indivisa santità della Chiesa”, στο San Francesco educatore spirituale, επιμ. R. Falsini, Milano 1982, 59).

Ή­δη α­πό αυ­τά τα λί­γα στοι­χεί­α που χα­ρα­κτη­ρί­ζουν την πνευματικό­τη­τα των σα­λών ή yurodivy,ο­ποι­οσ­δή­πο­τε μπο­ρεί να αντι­λη­φθεί πό­σο συγ­γε­νής προς αυ­τήν εί­ναι η πνευ­μα­τι­κό­τη­τα και ο τρόπος ζωής  του α­γί­ου Φραγ­κί­σκου. Ο ί­δι­ος έ­χει ε­πί­γνω­ση ό­τι η πνευ­μα­τι­κή δι­α­δρο­μή του μοι­ά­ζει με τρέ­λα. Στην Ε­πι­στο­λή προς ό­λο το Τάγ­μα των «Ελασσόνων Αδελφών», ο ά­γι­ος Φραγ­κί­σκος λέ­ει: «Ο Χρι­στός με κά­λε­σε ε­μέ­να, τον α­νό­η­το και τον α­πλό, γι­α να α­κο­λου­θή­σω τη μω­ρί­α του σταυ­ρού, και μου εί­πε:  Θέ­λω να εί­σαι ο νέ­ος τρε­λός στον κό­σμο, και με τα έρ­γα και το λό­γο να κη­ρύσ­σεις τη μω­ρί­α του σταυρού».

Οι σκη­νές «γυ­μνό­τη­τας» στη ζω­ή του Φραγ­κί­σκου εί­ναι συ­χνές. Μπροστά στο επίσκοπο της Ασίζης ο Φραγκίσκος βγάζει όλα τα ρούχα του τα δίνει στον πάτερα του λέγοντας: «Από τώρα και εμπρός θα λέω μόνο Πατέρα, τον ουράνιο Πατέρα». Χαρακτηριστικό το επεισόδιο με τον αδελφό Ρου­φί­νο, που δι­η­γούν­ται τα Μι­κρά Άν­θη, (πρβλ. Παναγιώτης  Αρ. Υφαντή (επιμέλεια), Τα Μικρά Άνθη του αγίου Φραγκίσκου, Αθήνα 2002, σ. 130-132). Εντέλει, ας θυμηθούμε τον θά­να­τό του, ό­που πα­ρα­δί­δει την ψυ­χή του γυ­μνός πά­νω στη «γυ­μνή γη».

Για αρκετό καιρό οι κάτοικοι της Ασίζης τον αντιμετώπισαν σαν τρελό και του πετούσαν πέτρες.

Η α­πό­λυ­τη πτω­χεί­α του και η πα­ρά­φο­ρη α­γά­πη του, τον ο­δη­γούν να ταυ­τι­στεί με τους κοι­νω­νι­κά έ­σχα­τους της ε­πο­χής του, τους λεπρούς.

Στον Μη Εγκεκριμένο Κανονισμό γράφει: «Όλοι οι αδελφοί να είναι αφοσιωμένοι στη μίμηση της ταπείνωσης και της πτωχείας του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού … Και πρέπει να είναι χαρούμενοι, όταν μπορούν να συναναστρέφονται με ανθρώπους ασήμαντους και περιφρονημένους, με πτωχούς και αδύνατους και ασθενείς και λεπρούς και με τους επαίτες των δρόμων» (Βλ. Π. Αρ. ΥΦΑΝΤΗΣ,  Αγ. Φραγκίσκου της Ασίζης Άπαντα,  Αθήνα 2009, 64).

Η δι­δα­σκα­λί­α και η ζω­ή του Αγίου Φραγ­κί­σκου χα­ρα­κτη­ρί­ζον­ται ε­πί­σης και α­πό μι­α πνευ­μα­τι­κό­τη­τα της «πο­ρεί­ας» ή της «περιπλάνησης», της «ξε­νι­τεί­ας». Στον Εγκεκριμένο Κανονισμό προτείνει τους αδελφούς να συμπεριφέρονται: «σαν περαστικοί και ξένοι σε αυτόν κόσμο» (Κεφ. 6, 2).

Ό­πως εί­δα­με, ο Φραγ­κί­σκος θε­ω­ρού­σε τον ε­αυ­τό του «α­νό­η­το και α­γράμ­μα­το», δη­λα­δή κά­ποι­ον που ή­ταν ξέ­νος προς την αν­θρώ­πι­νη σοφί­α και α­να­κά­λυ­ψε την α­λη­θι­νή «σο­φί­α», δη­λα­δή του σταυ­ρού, η οποί­α υ­περ­βαί­νει τη σύ­νε­ση, και α­κο­λου­θεί το Πνεύ­μα του Κυ­ρί­ου που χα­ρί­ζει την α­λη­θι­νή α­γι­ό­τη­τα, την τα­πεί­νω­ση, την υ­πο­μο­νή και την αλη­θι­νή ει­ρή­νη του πνεύ­μα­τος: «Δεν πρέ­πει να εί­μα­στε σο­φοί και συνετοί σύμ­φω­να με τη σάρ­κα, αλ­λά κυ­ρί­ως ο­φεί­λου­με να εί­μα­στε απλοί, τα­πει­νοί και κα­θα­ροί», ε­πα­να­λάμ­βα­νε ο Φτω­χού­λης του Θε­ού. Και γι­α αυ­τό, ο μό­νος λό­γος που ε­πι­τρέ­πει σε κά­ποι­ον να υπερηφανεύεται εί­ναι η συ­σταύ­ρω­ση με τον Χρι­στό­.

Κλη­ρο­νό­μος αυ­τής της πνευ­μα­τι­κό­τη­τας εί­ναι ο φραγ­κι­σκα­νός ποι­η­τής της πρώ­ι­μης Α­να­γέν­νη­σης Jacopone da Todi (1236 πε­ρί­που – 1306), που στο ποί­η­μά του με τί­τλο: «Senno me pare e cortesia emparir perlo bel Messia» (Λο­γι­κό και ευ­γε­νι­κό θαρ­ρώ πως εί­ναι παρά­φρον να γί­νε­σαι γι­α τον ω­ραί­ο Μεσ­σί­α) μας ά­φη­σε έ­να α­πό τα ω­ραι­ό­τε­ρα λυ­ρι­κά ποι­ή­μα­τα, που εμ­πνέ­ον­ται α­πό την πνευ­μα­τι­κό­τη­τα της «τρέ­λας α­πό την α­γά­πη του Χρι­στού» (Βλ. JACOPONEDATODI, Laude LXXXIV: Laudi, Trattati e Detti, επιμ. F. Ageno, Firenze 1953, 340).

+ Ιωάννης Σπιτέρης

Αρχιεπίσκοπος

πρώην Κερκύρας