ΤΑ ΣΤΙΓΜΑΤΑ (ΠΛΗΓΕΣ) ΤΟΥ ΕΣΤΑΥΡΩΜΕΝΟΥ – ΑΝΑΣΤΗΜΕΝΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΣΤΗ ΣΑΡΚΑ ΜΑΣ
Το 1224, δύο χρόνια πριν το θάνατό του, ο Άγιος Φραγκίσκος θέλησε να περάσει την Τεσσαρακοστή του Σταυρού σε μια σπηλιά, στο όρος Verna στην Τοσκάνη της Ιταλίας. Στις 17 Σεπτεμβρίου, ύστερα από σαράντα ημέρες προσευχής και νηστείας, εμφανίστηκε μπροστά του ένα Σεραφείμ ως εικόνα του αναστημένου Χριστού, με ολοζώντανες τις πληγές της σταύρωσης. Ξαφνικά, απ’ αυτές τις πληγές, προέβαλλαν πέντε ακτίνες, που σαν κοφτερές λόγχες, αποτύπωσαν στο σώμα του Αγίου τις πέντε πληγές του εσταυρωμένου Χριστού. Ήταν ο πρώτος Άγιος της Καθολικής Εκκλησίας που έφερε αυτές τις μυστηριώδεις πληγές στη σάρκα του. Θα ακολουθούσαν και άλλοι, μέχρι τον πιο πρόσφατο, τον Άγιο Πίο από την Πιετραλτσίνα (+ 1968).
Τα «στίγματα», στην ιστορία του δυτικού χριστιανικού μυστικισμού, είναι η εμφάνιση σωματικών τραυμάτων, ουλών και πόνου σε θέσεις που αντιστοιχούν στις πληγές του Ιησού Χριστού από τη σταύρωση.
Στην ιστορία του ανατολικού χριστιανικού μυστικισμού, όμως, δεν βρίσκουμε ούτε μια περίπτωση στιγματισμού. Μάλιστα, κάποιοι ορθόδοξοι, είναι εξαιρετικά επιφυλακτικοί απέναντι στο στιγματισμό, επειδή υποδηλώνει μια προτίμηση για το πάθος του Χριστού αντί για την ανάστασή Του.
Και όμως, στην Αγία Γραφή και στους Πατέρες της ανατολικής παράδοσης, υπάρχει μια θεολογία που αναφέρεται στις «πνευματικές πληγές» του Χριστού, που κάθε χριστιανός φέρνει μέσα του. Ήδη ο Απόστολος Παύλος έγραφε προς τους Γαλάτας: «ἐγὼ γὰρ τὰ στίγματα τοῦ Ἰησοῦ ἐν τῷ σώματί μου βαστάζω» (Γαλάτας 6,17).
Εδώ βέβαια δεν πρόκειται για σωματικές πληγές, αλλά για δοκιμασίες, που αφήνουν στην ψυχή του ανθρώπου βαθιά σημάδια ή στίγματα.
Αυτό το θέμα (οι πληγές του Ιησού στη ψυχή των ανθρώπων) απασχόλησε και την τέχνη. Πράγματι, τα «Στίγματα» ήταν ο τίτλος μιας δουλειάς του ζωγράφου Μιχαήλ Τσακουντή, που παρουσιάστηκε από τις 4 μέχρι τις 17 Ιανουαρίου 2022, στη Βασιλική του Αγίου Μάρκου στο Ηράκλειο της Κρήτης. Όπως έγραψε ο Τύπος: «Στα έργα του Μιχαήλ Τσακουντή τα στίγματα είναι στίγματα ψυχής. Ο ζωγράφος με τον χρωστήρα του μέσα από μια επιβλητική ζωγραφική ατμόσφαιρα μας οδηγεί σε ένα κόσμο έντονης θρησκευτικότητας όπου οι ψίθυροι προσευχής μοιάζει να εκπέμπονται από τα βλέμματα των ζωγραφικών πορτραίτων».
Στην πορεία μας προς τη μεγάλη Παρασκευή και το Πάσχα, θα σταθούμε σε αυτήν τη «συμμόρφωση» του χριστιανού με τον Εσταυρωμένο και τον Αναστημένο Χριστό και τις συνέπειες αυτού του γεγονότος που χαράζουν μέσα στον άνθρωπο αυτά τα «χριστολογικά» στίγματα.
«ΧΡΙΣΤΩ ΣΥΝΕΣΤΑΥΡΩΜΑΙ»
Ένα από τα πιο εντυπωσιακά χαρακτηριστικά της βιβλικής θεολογίας είναι ο ρεαλισμός με τον οποίο αντιμετωπίζει το πρόβλημα της θεοποιού χάριτος. Η χάρη είναι πραγματικά η ζωή του Θεού Πατέρα που δωρίζεται στον άνθρωπο που έχει ενταχθεί στον Χριστό μέσω της δύναμης του Πνεύματος. Ο άνθρωπος είναι πραγματικά χριστοποιημένος, είναι ένα ον «χριστόμορφο» (Βλ. ΕΙΡΗΝΑΙΟΣ ΛΟΥΓΔΟΥΝΟΥ, Κατὰ αἱρέσεων, ΙV, 38, 1-3).
Η ένωση με τον Χριστό είναι τόσο ουσιαστική που το να ανήκει ή να μην ανήκει κανείς σε Αυτόν, καθίσταται θέμα ζωής ή θανάτου. Πράγματι, δεν πρόκειται για μια απλή ένωση με την κεφαλή της Εκκλησίας που είναι ο Χριστός, αλλά με τον ίδιο τον Χριστό:
«Ο Χριστός ρέει μέσα μας και ενσωματώνεται μ’ εμάς, αλλά αλλάζοντάς μας και μεταμορφώνοντάς μας προς Αυτόν, όπως μια σταγόνα νερού που χύνεται σ’ έναν απέραντο ωκεανό από ευώδες μύρο»(ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΒΑΣΙΛΑΣ, Περὶ τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς, PG 150, 593).
Τελικά είμαστε ενωμένοι με τον Χριστό απείρως περισσότερο απ’ όσο είμαστε ενωμένοι με τον ίδιο μας τον εαυτό (Ν. ΚΑΒΑΣΙΛΑΣ, αυτόθι, 500).
Ο Χριστός συνεχίζει να ζει τα «μυστήρια» της ζωής Του μέσα και με τους πιστούς Του, συνεχίζει να ζει, να υποφέρει, να σταυρώνεται, να πεθαίνει μέσα και με τα μέλη Του.
Όπως γράφει ο Απόστολος Παύλος: «Χριστῷ συνεσταύρωμαι· ζῶ δὲ οὐκ έτι ἐγώ, ζῇ δὲ ἐν ἐμοὶ Χριστός» (Έχω σταυρωθεί μαζί με το Χριστό. Και ζω όχι πλέον εγώ, αλλά ζει σε μένα ο Χριστός), (Προς Γαλάτας 2,20).
Ο χριστιανός συμμερίζεται τις πληγές του Ιησού με τα βάσανα της ζωής, τους κάθε είδους πόνους. Κάθε πληγή του ανθρώπου είναι και του Χριστού, γιατί ο Χριστός εξακολουθεί να σταυρώνεται σε κάθε σταυρό του ανθρώπου και εξακολουθεί να υποφέρει και να πεθαίνει μέχρι το τέλος του κόσμου.
Ακούμε συχνά τη φράση: Η πανδημία ανοίγει πληγές, ο πόλεμος στην Ουκρανία ανοίγει πληγές. Και αυτές τις πληγές, συχνά, αγιάτρευτες, τις κάνει δικές του ο Εσταυρωμένος Χριστός και τις επαλείφει με το λάδι της παρηγοριάς. Αυτός είναι ο Καλός Σαμαρείτης μας ο οποίος «κατέδησε τὰ τραύματα αὐτοῦ (του πληγωμένου) ἐπιχέων ἔλαιον καὶ οἶνον» (Λουκάς 10, 34).
Το να μιμούμαστε τον Χριστό σημαίνει να αναπτυσσόμαστε με Αυτόν, να ζούμε όλα τα Μυστήριά Του. Κυρίως όμως να συμμετέχουμε στο πασχαλινό μυστήριό Του.
Η συμμετοχή στο πασχαλινό Μυστήριο του Χριστού (συμμετοχή στη σταύρωση και ανάσταση) αποτελεί το αποκορύφωμα αυτής της συμμόρφωσης μαζί Του.
Η ἐν Χριστῷ μεταμόρφωσή μας, αν και φαινομενικά επώδυνη, επειδή εντυπώνει τις πληγές Του, παρά τούτο είναι μια συμμόρφωση με τον αναστημένο Χριστό, ο οποίος, ακόμη και μετά την ανάσταση, συνεχίζει να φέρει τις πληγές Του (Βλ. Ιωάννης 20, 24 – 29).
+ Ιωάννης Σπιτέρης
Αρχιεπίσκοπος
πρώην Κερκύρας
Cimabue (1240 – 1302), Η πιο παλαιά εικόνα του Αγίου Φραγίσκου με τα στίγματα (1288 περίπου). Ασσίζη, Βασιλική Αγίου Φραγίσκου.
