ΠΑΠΑΣ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ

ΓΕΝΙΚΗ ΑΚΡΟΑΣΗ

Πλατεία Αγίου Πέτρου

Τετάρτη, 11 Μαΐου 2022 

Κατήχηση περί Γήρατος – 9. Ιουδίθ. Μια αξιοθαύμαστη νιότη, ένα γενναιόδωρο γήρας.

Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές, καλημέρα!

Σήμερα θα μιλήσουμε για την Ιουδίθ, μια βιβλική ηρωίδα. Το τέλος του βιβλίου που φέρει το όνομά της -ακούσαμε ένα απόσπασμα- συνοψίζει το τελευταίο μέρος της ζωής αυτής της γυναίκας, που υπερασπίστηκε τον Ισραήλ από τους εχθρούς του. Η Ιουδίθ είναι μια νεαρή και ενάρετη Εβραία χήρα, η οποία χάρη στην πίστη της, την ομορφιά της και την εξυπνάδα της, σώζει την πόλη της Βαιτυλούας και τον λαό του Ιούδα από την πολιορκία του Ολοφέρνη, στρατηγού του Ναβουχοδονόσορ, του βασιλιά της Ασσυρίας, ενός ισχυρού εχθρού που περιφρονούσε τον Θεό.

Μετά τη μεγάλη περιπέτεια που την βλέπει ως πρωταγωνίστρια, η Ιουδίθ επιστρέφει για να ζήσει στην πόλη της, τη Βαιτυλούα, όπου ζει όμορφα γηρατειά μέχρι τα εκατόν πέντε της χρόνια. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι είχε έρθει η ώρα της συνταξιοδότησης για εκείνη, όπως συμβαίνει για πολλούς ανθρώπους: άλλοτε μετά από μια έντονη επαγγελματική ζωή, άλλοτε μετά από μια περιπετειώδη ζωή ή μετά από μια μεγάλη αφοσίωση σε ένα έργο. Ο ηρωισμός δεν είναι μόνο αυτός των μεγάλων γεγονότων στα οποία πέφτουν επάνω οι προβολείς: βρίσκεται συχνά στην επιμονή της αγάπης που προσφέρεται σε μια δύσκολη οικογένεια και υπέρ μιας απειλούμενης κοινότητας.

Η Ιουδίθ έζησε για περισσότερα από εκατό χρόνια, και αυτό είναι μια ιδιαίτερη ευλογία. Όμως δεν είναι ασυνήθιστο σήμερα να απομένουν πολλά χρόνια ζωής μετά την περίοδο της συνταξιοδότησης. Πώς να ερμηνεύσουμε, πώς να αξιοποιήσουμε αυτόν τον χρόνο που έχουμε διαθέσιμο; Συνταξιοδοτούμαι σήμερα, και θα περάσουν πολλά χρόνια, τι μπορώ να κάνω σε αυτά τα χρόνια, πώς μπορώ να μεγαλώσω -σε ηλικία είναι αυτονόητο- αλλά πώς μπορώ να μεγαλώσω σε κύρος, σε αγιότητα, σε σοφία;

Η προοπτική της συνταξιοδότησης συμπίπτει για πολλούς με την προοπτική μιας επάξιας και επιθυμητής ανάπαυσης από τις απαιτητικές και κουραστικές δραστηριότητες. Συμβαίνει όμως το τέλος της δουλειάς να αποτελεί πηγή ανησυχίας και να αναμένεται με κάποιο τρόμο: «Τι θα κάνω τώρα που η ζωή μου θα αδειάσει από ό,τι τη γέμιζε τόσο καιρό;». Αυτό είναι το ερώτημα. Η καθημερινή εργασία σημαίνει επίσης ένα σύνολο σχέσεων, την ικανοποίηση να κερδίζεις τα προς το ζην, την εμπειρία του να έχεις έναν ρόλο, μια καλή υπόληψη, μια πλήρης απασχόληση που υπερβαίνει τις απλές ώρες εργασίας.

Φυσικά, υπάρχει η χαρούμενη κι επίπονη δέσμευση να φροντίζουμε τα εγγόνια, και σήμερα οι παππούδες και οι γιαγιάδες παίζουν πολύ μεγάλο ρόλο στην οικογένεια για να βοηθήσουν στην ανατροφή των εγγονιών. Αλλά ξέρουμε ότι σήμερα γεννιούνται ολοένα και λιγότερα παιδιά, και οι γονείς είναι συχνά πιο απόμακροι, πιο υποκείμενοι σε ταξίδια, με δυσμενείς εργασιακές και οικιακές καταστάσεις, χορηγώντας μόνο ό,τι συνδέεται αυστηρά με την ανάγκη για βοήθεια. Αλλά κάποιος μου είπε, με ένα ειρωνικό χαμόγελο: «Σήμερα, σε αυτή την κοινωνικοοικονομική κατάσταση, οι παππούδες και οι γιαγιάδες έχουν γίνει πιο σημαντικοί επειδή έχουν σύνταξη». Σκέφτονται με αυτόν τον τρόπο. Υπάρχουν νέες επίσης ανάγκες στον τομέα των εκπαιδευτικών και γονικών σχέσεων, που μας ζητούν να αναδιαμορφώσουμε την παραδοσιακή συμμαχία μεταξύ των γενεών.

Όμως, ας αναρωτηθούμε: κάνουμε αυτή την προσπάθεια «αναδιαμόρφωσης»; Ή απλώς υποφέρουμε από την αδράνεια των υλικών και οικονομικών συνθηκών; Η συνύπαρξη των γενεών μάλιστα μακραίνει. Προσπαθούμε όλοι να τις κάνουμε πιο ανθρώπινες, πιο στοργικές, πιο σωστές, στις νέες συνθήκες των σύγχρονων κοινωνιών; Για τους παππούδες και τις γιαγιάδες, ένα σημαντικό μέρος της αποστολής τους είναι να στηρίζουν τα παιδιά τους στην ανατροφή των δικών τους παιδιών. Τα μικρά παιδιά μαθαίνουν τη δύναμη της τρυφερότητας και του σεβασμού για την ευθραυστότητα: πρόκειται για αναντικατάστατα μαθήματα, τα οποία με τους παππούδες και τις γιαγιάδες είναι πιο εύκολο να μεταδοθούν και να ληφθούν. Οι παππούδες και οι γιαγιάδες, από την πλευρά τους, μαθαίνουν ότι η τρυφερότητα και η ευθραυστότητα δεν είναι απλώς σημάδια παρακμής: για τους νέους, είναι βήματα που καθιστούν ανθρώπινο το μέλλον.

Η Ιουδίθ σύντομα μένει χήρα και δεν έχει παιδιά, αλλά, ως ηλικιωμένη γυναίκα, είναι ικανή να ζήσει μια περίοδο πληρότητας και γαλήνης, έχοντας επίγνωση ότι έζησε στο έπακρο την αποστολή που της είχε αναθέσει ο Κύριος. Ήταν καιρός να αφήσει την καλή κληρονομιά της σοφίας, της τρυφερότητας και των δώρων για την οικογένειά της και την κοινότητά της: μια κληρονομιά καλοσύνης και όχι μόνο υλικών αγαθών. Όταν σκεφτόμαστε μια κληρονομιά, μερικές φορές σκεφτόμαστε τα υλικά αγαθά, και όχι την καλοσύνη που γίνεται σε μεγάλη ηλικία, και που έχει σπαρθεί, εκείνη την καλοσύνη η οποία είναι η καλύτερη κληρονομιά που μπορούμε να αφήσουμε.

Σε μεγάλη ηλικία, η Ιουδίθ «χάρισε την ελευθερία στην αγαπημένη της υπηρέτρια». Αυτό είναι σημείο μιας προσεκτικής και ανθρώπινης ματιάς προς εκείνους που ήταν κοντά της. Όταν γερνάς, χάνεις λίγο την όρασή σου αλλά το εσωτερικό βλέμμα γίνεται πιο διεισδυτικό: βλέπεις με την καρδιά. Γίνεσαι ικανός να δεις πράγματα που προηγουμένως σου διέφευγαν. Έτσι είναι: ο Κύριος δεν εμπιστεύεται τα τάλαντά του μόνο στους νέους και στους δυνατούς: τα έχει για όλους, προσαρμοσμένα στον καθένα. Η ζωή των κοινοτήτων μας πρέπει να μπορεί να απολαμβάνει τα ταλέντα και τα χαρίσματα των ηλικιωμένων, οι οποίοι για το ληξιαρχείο είναι πλέον συνταξιούχοι, αλλά αποτελούν έναν πλούτο που πρέπει να αξιοποιηθεί. Αυτό απαιτεί, από την πλευρά των ίδιων των ηλικιωμένων, μια δημιουργική και νέα προσοχή, μια γενναιόδωρη προθυμία. Οι προηγούμενες δεξιότητες της ενεργού ζωής χάνουν τον περιορισμό τους και γίνονται θησαυρός προσφοράς: διδασκαλία, συμβουλή, οικοδόμηση, φροντίδα, ακρόαση… Κατά προτίμηση για τους πιο μειονεκτούντες, οι οποίοι δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να μάθουν ή που είναι εγκαταλελειμμένοι στη μοναξιά τους.

Η Ιουδίθ απελευθέρωσε την υπηρέτρια της και φρόντισε τους πάντες. Ως νέα γυναίκα, είχε κερδίσει την εκτίμηση της κοινότητας με το θάρρος της. Ως ηλικιωμένη γυναίκα, κέρδισε την εκτίμηση λόγω της τρυφερότητας με την οποία εμπλούτιζε την ελευθερία και τις στοργές τους. Η Ιουδίθ δεν είναι μια συνταξιούχος που ζει μελαγχολικά το κενό της: είναι μια παθιασμένη ηλικιωμένη γυναίκα που γεμίζει με δώρα τον χρόνο που ο Θεός της δίνει.

Σας προτείνω το εξής: πάρτε, μια από αυτές τις μέρες, την Αγία Γραφή και ανοίξτε το Βιβλίο της Ιουδίθ: είναι μικρό, διαβάζεται εύκολα, είναι 10 σελίδες, όχι περισσότερες. Διαβάστε την ιστορία αυτής της θαρραλέας γυναίκας που καταλήγει έτσι, με τρυφερότητα, με γενναιοδωρία, μια γυναίκα που στέκεται στο ύψος της. Και έτσι θα ήθελα να είναι οι γιαγιάδες μας. Όλες έτσι: θαρραλέες, σοφές και που μας αφήνουν την κληρονομιά όχι των χρημάτων, αλλά την κληρονομιά της σοφίας, που σπέρνεται στα εγγόνια τους.

——————–

Μετάφραση: π.Λ