ΠΑΠΑΣ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ
ΓΕΝΙΚΗ ΑΚΡΟΑΣΗ
Πλατεία Αγίου Πέτρου
Τετάρτη, 22 Ιουνίου 2022
Κατήχηση περί Γήρατος – 15. Ο Πέτρος και ο Ιωάννης
Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές, καλημέρα!
Στην κατήχησή μας για τα γηρατειά, σήμερα στοχαζόμαστε στον διάλογο μεταξύ του αναστημένου Ιησού και του Πέτρου στο τέλος του Ευαγγελίου του Ιωάννη (21,15-23). Είναι ένας συγκινητικός διάλογος, ο οποίος αποκαλύπτει όλη την αγάπη του Ιησού για τους μαθητές του, αλλά και την υπέροχη ανθρωπιά της σχέσης του μαζί τους, ιδιαίτερα με τον Πέτρο: μια τρυφερή σχέση, αλλά όχι βαρετή, άμεση, δυνατή, ελεύθερη, ανοιχτή. Μια ανθρώπινη σχέση και εν τη αληθεία. Έτσι, το Ευαγγέλιο του Ιωάννη, τόσο πνευματικό, τόσο υψηλό, τελειώνει με ένα συγκινητικό αίτημα και προσφορά αγάπης μεταξύ του Ιησού και του Πέτρου, που συνυφαίνεται, με μεγάλη φυσικότητα, με μια μεταξύ τους συζήτηση. Ο Ευαγγελιστής μας προειδοποιεί: αυτός μαρτυρά την αλήθεια των γεγονότων (πρβλ. Ιω 21,24). Και σε αυτά πρέπει να αναζητηθεί η αλήθεια.
Μπορούμε να αναρωτηθούμε: είμαστε ικανοί να διατηρήσουμε το νόημα αυτής της σχέσης του Ιησού με τους μαθητές, σύμφωνα με αυτό το τόσο ανοιχτό ύφος του, τόσο ειλικρινές, τόσο άμεσο, τόσο ανθρώπινα αληθινό; Πώς είναι η σχέση μας με τον Ιησού; Είναι έτσι, όπως αυτή των αποστόλων μαζί του; Μήπως μπαίνουμε πολύ συχνά στον πειρασμό να κλείσουμε τη μαρτυρία του Ευαγγελίου στο κουκούλι μιας «ζαχαρωμένης» αποκάλυψης, στην οποία προσθέτουμε την περιστασιακή ευλάβειά μας; Αυτή η στάση, που φαίνεται να είναι σεβασμός, στην πραγματικότητα μας απομακρύνει από τον αληθινό Ιησού, και μάλιστα γίνεται αφορμή για μια πολύ αφηρημένη, πολύ αυτοαναφορική, πολύ κοσμική πορεία πίστεως, που δεν είναι ο δρόμος του Ιησού. Ο Ιησούς είναι ο Λόγος του Θεού που έγινε άνθρωπος, και συμπεριφέρεται ως άνθρωπος, μας μιλάει ως άνθρωπος, Θεάνθρωπος. Με αυτή την τρυφερότητα, με αυτή τη φιλία, με αυτή την εγγύτητα. Ο Ιησούς δεν είναι σαν αυτή τη ζαχαρώδη εικόνα των μικρών εικόνων, όχι: ο Ιησούς είναι στο χέρι μας, είναι κοντά μας.
Κατά τη διάρκεια της συζήτησης του Ιησού με τον Πέτρο, βρίσκουμε δύο αποσπάσματα που σχετίζονται ακριβώς με το γήρας και τη διάρκεια του χρόνου: ο χρόνος της μαρτυρίας, ο χρόνος της ζωής. Το πρώτο βήμα είναι η προειδοποίηση του Ιησού στον Πέτρο: όταν ήσουν νέος ήσουν αυτάρκης, όταν γεράσεις δεν θα έχεις πλέον τον έλεγχο του εαυτού σου και της ζωής σου. Πες το μου σ’ εμένα που πρέπει να πηγαίνω με αναπηρικό καροτσάκι, ε! Αλλά αυτό είναι, η ζωή είναι έτσι: με τα γηρατειά παθαίνεις όλες αυτές τις ασθένειες και πρέπει να τις αποδέχεσαι όπως έρχονται, σωστά; Δεν έχουμε τη δύναμη των νέων! Και η μαρτυρία σας επίσης – λέει ο Ιησούς – θα συνοδεύεται από αυτή την αδυναμία. Πρέπει να είσαι μάρτυρας του Ιησού ακόμη και στην αδυναμία, στην ασθένεια και στον θάνατο. Υπάρχει ένα όμορφο απόσπασμα από τον Άγιο Ιγνάτιο του Λογιόλα που λέει: «Όπως στη ζωή, έτσι και στον θάνατο πρέπει να δίνουμε μαρτυρία ως μαθητές του Ιησού». Το τέλος της ζωής πρέπει να είναι το τέλος της ζωής των μαθητών: των μαθητών του Ιησού, διότι ο Κύριος πάντα μας μιλά σύμφωνα με την ηλικία μας.
Ο Ευαγγελιστής προσθέτει το σχόλιό του, εξηγώντας ότι ο Ιησούς αναφερόταν στην έσχατη μαρτυρία, αυτή του μαρτυρίου και του θανάτου. Μπορούμε όμως να καταλάβουμε καλά το νόημα αυτής της προειδοποίησης γενικότερα: το να ακολουθείς τον Χριστό σημαίνει να μάθεις, να διδαχτείς και να διαμορφωθείς από την ευθραυστότητά σας, από την αδυναμία σου, από την εξάρτησή σου από τους άλλους, ακόμη και στο ντύσιμο, στο περπάτημα. Αλλά εσύ «ακολούθησέ με» (στ. 19). Το να ακολουθείς τον Ιησού συνεχίζεται πάντα, με καλή υγεία, με κακή υγεία, με αυτάρκεια και με σωματική μη αυτάρκεια, αλλά το να ακολουθείς τον Ιησού είναι σημαντικό: να ακολουθείς πάντα τον Ιησού, με τα πόδια, τρέχοντας, αργά, σε αναπηρικό καροτσάκι, αλλά να τον ακολουθείς πάντα. Η σοφία του να ακολουθείς, πρέπει να βρει τον δρόμο να παραμείνει πιστή στην ομολογία – έτσι απαντά ο Πέτρος: «Κύριε, εσύ ξέρεις ότι σε αγαπώ» (στ. 15.16.17) -, ακόμη και στις περιορισμένες συνθήκες της αδυναμίας και του γήρατος. Μου αρέσει να μιλάω με τους ηλικιωμένους κοιτώντας τους στα μάτια: έχουν αυτά τα λαμπερά μάτια, αυτά τα μάτια που σου μιλούν περισσότερο από τα λόγια, τη μαρτυρία μιας ζωής. Και αυτό είναι όμορφο, πρέπει να το κρατήσουμε μέχρι το τέλος. Να ακολουθούμε τον Ιησού έτσι, γεμάτοι ζωή.
Αυτή η συνομιλία μεταξύ του Ιησού και του Πέτρου περιέχει μια πολύτιμη διδασκαλία για όλους τους μαθητές, για όλους εμάς τους πιστούς. Και επίσης για όλους τους ηλικιωμένους. Να μάθουμε από την ευθραυστότητά μας να εκφράζουμε τη συνέπεια της μαρτυρίας μας για τη ζωή, στις συνθήκες μιας ζωής την οποία σε μεγάλο βαθμό εμπιστευόμαστε σε άλλους, σε μεγάλο βαθμό εξαρτώμενη από την πρωτοβουλία άλλων. Με την αρρώστια, με τα γηρατειά, η εξάρτηση μεγαλώνει και δεν είμαστε πλέον αυτάρκεις όπως πριν. Η εξάρτηση από τους άλλους μεγαλώνει και η πίστη ωριμάζει και εκεί, εκεί επίσης ο Ιησούς είναι μαζί μας, εκεί επίσης ρέει αυτός ο πλούτος της πίστεως που βιώσαμε στο μονοπάτι της ζωής.
Αλλά και πάλι πρέπει να αναρωτηθούμε: έχουμε πραγματικά μια πνευματικότητα ικανή να ερμηνεύσει την εποχή – μακρά και διαδεδομένη τώρα – αυτή της εποχής της αδυναμίας μας που εμπιστευόμαστε στους άλλους, παρά στη δύναμη της αυτονομίας μας; Πώς παραμένουμε πιστοί στο να ακολουθούμε τον Ιησού, στην αγάπη που υποσχεθήκαμε, στη δικαιοσύνη που αναζητούσαμε στον καιρό της ικανότητάς μας όταν είχαμε πρωτοβουλία, στον καιρό της ευθραυστότητας, στον καιρό της εξάρτησης, του αποχαιρετισμού, στον καιρό της απομάκρυνσης από τον πρωταγωνισμό της ζωής μας; Δεν είναι εύκολο να φύγεις από το να είσαι πρωταγωνιστής, δεν είναι εύκολο.
Αυτός ο νέος χρόνος είναι και χρόνος δοκιμασίας, φυσικά. Ξεκινώντας από τον πειρασμό – πολύ ανθρώπινο, αναμφίβολα, αλλά και πολύ ύπουλο – να διατηρήσουμε τον πρωταγωνισμό μας. Και μερικές φορές ο πρωταγωνιστής πρέπει να μειώνεται, πρέπει να χαμηλώνει τον εαυτό του, να αποδεχτείς ότι τα γηρατειά σε χαμηλώνουν ως πρωταγωνιστή. Θα έχεις όμως άλλο τρόπο έκφρασης, άλλο τρόπο συμμετοχής στην οικογένεια, στην κοινωνία, στην παρέα των φίλων. Και είναι η περιέργεια που έρχεται στον Πέτρο: «Και αυτός;», λέει ο Πέτρος, βλέποντας τον αγαπημένο μαθητή που τους ακολούθησε (πρβλ. στ. 20-21). Χώνεις τη μύτη σου στη ζωή των άλλων. Ε όχι: ο Ιησούς λέει: «Σώπα!». Πρέπει όντως να είναι στους ακόλουθούς «μου»; Πρέπει να καταλάβει τον χώρο «μου»; Θα είναι ο διάδοχός μου; Είναι άχρηστες ερωτήσεις, που δεν βοηθούν. Πρέπει να διαρκέσει περισσότερο από μένα και να πάρει τη θέση μου; Και η απάντηση του Ιησού είναι ειλικρινής ως και ωμή: «Τι σε νοιάζει; Εσύ ακολούθησέ με» (στ. 22), Σαν να λες: φρόντισε τη ζωή σου, την τωρινή σου κατάσταση και μη χώνεις τη μύτη σου στη ζωή των άλλων. Εσύ ακολούθησέ με.
Ναι, αυτό είναι σημαντικό: να ακολουθείς τον Ιησού, να ακολουθείς τον Ιησού στη ζωή και στον θάνατο, στην υγεία και στην ασθένεια, στη ζωή που είναι ευημερούσα με τόσες πολλές επιτυχίες και επίσης σε μια δύσκολη ζωή με τόσες κακές στιγμές πτώσης. Και όταν θέλουμε να βάλουμε τον εαυτό μας στη ζωή των άλλων, ο Ιησούς απαντά: «Τι σε νοιάζει; Εσύ ακολούθησέ με». Πανέμορφο. Εμείς οι ηλικιωμένοι δεν πρέπει να ζηλεύουμε τους νέους που παίρνουν τον δρόμο τους, που καταλαμβάνουν τη θέση μας, που αντέχουν περισσότερο από εμάς. Η τιμή της πιστότητάς μας στην αγάπη που ορκιστήκαμε, η πιστότητα στο να ακολουθούμε την πίστη στην οποία πιστέψαμε, ακόμη και στις συνθήκες που μας φέρνουν κοντά στην αποχώρηση από τη ζωή, είναι ο τίτλος του θαυμασμού μας για τις επόμενες γενιές και της ευγνωμοσύνης μας από την Κύριος. Να μάθουμε να αποχωρούμε: αυτή είναι η σοφία των ηλικιωμένων. Αλλά να αποχωρούμε καλά, με ένα χαμόγελο. Να μάθουμε να αποχωρούμε εν κοινωνία, να αποχαιρετάμε τους άλλους. Η ζωή των ηλικιωμένων είναι ένας αποχαιρετισμός, αργός, αργός, αλλά ένας χαρούμενος αποχαιρετισμός: Έζησα τη ζωή μου, κράτησα την πίστη μου. Αυτό είναι όμορφο όταν ένας γέροντας μπορεί να πει το εξής: «Έζησα τη ζωή, αυτή είναι η οικογένειά μου. Έζησα τη ζωή μου, ήμουν αμαρτωλός αλλά έκανα και καλό». Κι αυτή η ειρήνη που έρχεται, αυτός είναι ο αποχαιρετισμός του ηλικιωμένου.
Ακόμα και η αδρανής ακολουθία, από συναισθηματική περισυλλογή, ακούγοντας βιαστικά τον λόγο του Κυρίου -όπως αυτός της Μαρίας, της αδελφής του Λαζάρου- θα γίνει η καλύτερη μερίδα της ζωής τους, της ζωής ημών των ηλικιωμένων. Είθε αυτή η μερίδα να μην μας αφαιρεθεί ποτέ, ποτέ (πρβλ. Λκ. 10,42). Ας κοιτάξουμε τους ηλικιωμένους, ας τους κοιτάξουμε και ας τους βοηθήσουμε να ζήσουν και να εκφράσουν τη σοφία της ζωής τους, να μας δώσουν ό,τι έχουν από ομορφιά και καλοσύνη. Ας τους δούμε, ας τους ακούσουμε. Κι εμείς οι ηλικιωμένοι, πάντα ας κοιτάμε τους νέους με χαμόγελο: αυτοί θα ακολουθήσουν τον δρόμο, θα συνεχίσουν ό,τι σπείραμε, ακόμη και αυτό που δεν σπείραμε διότι δεν είχαμε το κουράγιο ή την ευκαιρία: αυτοί θα το πάνε μπροστά. Πάντα όμως αυτή η σχέση αμοιβαιότητας: ένας ηλικιωμένος δεν μπορεί να είναι ευτυχισμένος χωρίς να κοιτάζει τους νέους και οι νέοι δεν μπορούν να συνεχίσουν τη ζωή χωρίς να κοιτάζουν τους ηλικιωμένους. Ευχαριστώ.
——————-
Μετάφραση: π.Λ
