ΠΑΠΑΣ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ

ΓΕΝΙΚΗ ΑΚΡΟΑΣΗ

Πλατεία Αγίου Πέτρου

Τετάρτη, 15 Ιουνίου 2022 

Κατήχηση περί Γήρατος – 14. Η χαρούμενη υπηρεσία της πίστεως που λάμπει από ευγνωμοσύνη (πρβλ. Μκ 1,29-31)

Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές, καλημέρα!

Ακούσαμε την απλή και συγκινητική αφήγηση της θεραπείας της πεθεράς του Σίμωνα -ο οποίος δεν ονομάζεται ακόμη Πέτρος- στην απόδοση του ευαγγελίου του Μάρκου. Το σύντομο επεισόδιο αναφέρεται, με μικρές αλλά υποδηλωτικές παραλλαγές, και στα άλλα δύο συνοπτικά ευαγγέλια. «Η πεθερά του Σίμωνα ήταν στο κρεβάτι με πυρετό» γράφει ο Μάρκος. Δεν ξέρουμε αν ήταν μια ήπια ασθένεια, αλλά σε μεγάλη ηλικία ακόμη και ένας απλός πυρετός μπορεί να είναι επικίνδυνος. Όταν γεράσεις, δεν κουμαντάρεις πια το σώμα σου. Πρέπει να μάθει να επιλέγεις τι να κάνεις και τι όχι. Το σθένος του σώματος μας αφήνει και μας εγκαταλείπει, παρότι η καρδιά μας δεν παύει να επιθυμεί. Είναι, λοιπόν, απαραίτητο να μάθουμε να εξαγνίζουμε την επιθυμία: να είμαστε υπομονετικοί, να επιλέγουμε τι θα ζητήσουμε από το σώμα και τη ζωή. Όταν είμαστε μεγάλοι, δεν μπορούμε να κάνουμε το ίδιο με αυτό που κάναμε όταν ήμασταν νέοι: το σώμα έχει άλλο ρυθμό και πρέπει να ακούμε το σώμα και να δεχόμαστε τα  όρια. Όλοι τα έχουμε. Κι εγώ πρέπει να πάω με το μπαστούνι τώρα.

Η ασθένεια βαραίνει τους ηλικιωμένους με διαφορετικό και νέο τρόπο από ό,τι όταν κάποιος είναι νεαρός ή ενήλικας. Είναι σαν ένα δυνατό χτύπημα που πλήττει μια ήδη δύσκολη στιγμή. Η αρρώστια του ηλικιωμένου φαίνεται να επιταχύνει τον θάνατο και σε κάθε περίπτωση να μειώνει τον χρόνο ζωής που ήδη θεωρούμε μικρό. Έρχεται η αμφιβολία ότι δεν θα ανακάμψουμε, ότι «αυτή τη φορά θα είναι η τελευταία που θα αρρωστήσω…», και ούτω καθεξής: αυτές οι ιδέες έρχονται… Δεν μπορούμε να ονειρευτούμε την ελπίδα σε ένα μέλλον που τώρα φαίνεται ανύπαρκτο. Ένας διάσημος Ιταλός συγγραφέας, ο Ίταλο Καλβίνο, σημείωνε την πικρία των ηλικιωμένων που υποφέρουν περισσότερο από την απώλεια παλαιών πραγμάτων και καταστάσεων, παρά απολαμβάνουν τα νέα που τους έρχονται. Αλλά η σκηνή του Ευαγγελίου που ακούσαμε μας βοηθά να ελπίζουμε και μας προσφέρει ήδη ένα πρώτο μάθημα: ο Ιησούς δεν επισκέπτεται μόνος εκείνη την ηλικιωμένη άρρωστη, πηγαίνει εκεί μαζί με τους μαθητές του. Και αυτό μας κάνει να σκεφτούμε λίγο.

Είναι ακριβώς η χριστιανική κοινότητα που πρέπει να φροντίζει τους ηλικιωμένους: οι συγγενείς και οι φίλοι, αλλά και η κοινότητα. Η επίσκεψη στους ηλικιωμένους πρέπει να γίνεται από πολλούς, μαζί και συχνά. Δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε αυτές τις τρεις γραμμές του Ευαγγελίου. Σήμερα, ιδιαιτέρως και περισσότερο, που ο αριθμός των ηλικιωμένων έχει αυξηθεί σημαντικά, αναλογικά με τους νέους, διότι βρισκόμαστε σε αυτόν τον δημογραφικό χειμώνα, υπάρχουν λιγότερα παιδιά και πολλοί ηλικιωμένοι και λίγοι νέοι. Πρέπει να νιώθουμε την ευθύνη να επισκεπτόμαστε τους ηλικιωμένους που είναι συχνά μόνοι και να τους παρουσιάζουμε στον Κύριο με τις προσευχές μας. Ο ίδιος ο Ιησούς θα μας διδάξει πώς να τους αγαπάμε. «Μια κοινωνία είναι πραγματικά φιλόξενη στη ζωή όταν αναγνωρίζει ότι αυτή είναι πολύτιμη ακόμη και στους ηλικιωμένους, σε όσους είναι σε αναπηρία, σε σοβαρή ασθένεια, ακόμη και όταν είναι ετοιμοθάνατοι» (Μήνυμα προς την Ποντιφική Ακαδημία για τη Ζωή, 19 Φεβρουαρίου 2014).

Η ζωή είναι πάντα πολύτιμη. Όταν ο Ιησούς βλέπει την άρρωστη ηλικιωμένη γυναίκα, την παίρνει από το χέρι και τη θεραπεύει: την ίδια χειρονομία που κάνει για να αναστήσει εκείνη τη νεαρή γυναίκα που ήταν νεκρή: την παίρνει από το χέρι και την κάνει να σηκωθεί, τη θεραπεύει σηκώνοντάς την όρθια. Με αυτή την τρυφερή χειρονομία αγάπης, ο Ιησούς δίνει το πρώτο μάθημα στους μαθητές: δηλαδή, η σωτηρία ανακοινώνεται ή, καλύτερα, κοινοποιείται μέσω της προσοχής σε εκείνο το άρρωστο άτομο. Και η πίστη αυτής της γυναίκας λάμπει από ευγνωμοσύνη για την τρυφερότητα του Θεού που έχει σκύψει πάνω της.

Επιστρέφω σε ένα θέμα που έχω επαναλάβει σε αυτές τις κατηχήσεις: αυτή η κουλτούρα της απόρριψης φαίνεται να διαγράφει τους ηλικιωμένους. Ναι, δεν τους σκοτώνει, αλλά κοινωνικά τους ακυρώνει, σαν να ήταν βάρος για την κοινωνία: καλύτερα να τους κρύψεις. Αυτό είναι προδοσία της ανθρωπιάς κάποιου, αυτό είναι το χειρότερο πράγμα, αυτό είναι να επιλέγεις τη ζωή σύμφωνα με τη χρησιμότητα, σύμφωνα με τη νιότη και όχι με τη ζωή έτσι όπως είναι, με τη σοφία του ηλικιωμένου, με τα όρια του ηλικιωμένου. Οι μεγαλύτεροι έχουν τόσα πολλά να μας δώσουν: υπάρχει η σοφία της ζωής. Έχουν τόσα πολλά να μας διδάξουν: για αυτό το λόγο πρέπει επίσης να μάθουμε στα παιδιά να φροντίζουν τους παππούδες και τις γιαγιάδες τους και να πηγαίνουν σ’ αυτούς. Ο διάλογος μεταξύ νέων και μεγαλύτερων, παιδιών και γερόντων είναι θεμελιώδης για την κοινωνία, είναι θεμελιώδης για την Εκκλησία, είναι θεμελιώδης για την υγεία της ζωής. Εκεί που δεν γίνεται διάλογος μικρών και μεγαλύτερων, κάτι λείπει και μεγαλώνει έτσι μια γενιά χωρίς παρελθόν, δηλαδή χωρίς ρίζες.

Αν το πρώτο μάθημα το έδωσε ο Ιησούς, το δεύτερο μας το δίνει η ηλικιωμένη γυναίκα, η οποία «σηκώθηκε και άρχισε να τους υπηρετεί». Ακόμη και ως ηλικιωμένος, μπορεί κανείς, πράγματι, να υπηρετήσει την κοινότητα. Είναι καλό οι ηλικιωμένοι να καλλιεργούν ακόμη την ευθύνη να εξυπηρετήσουν, ξεπερνώντας τον πειρασμό να παραμεριστούν. Ο Κύριος δεν τους απορρίπτει, αντιθέτως τους δίνει τη δύναμη να εξυπηρετήσουν. Και θέλω να σημειώσω ότι δεν υπάρχει ιδιαίτερη έμφαση στην αφήγηση εκ μέρους των ευαγγελιστών: είναι η κανονικότητα όσων ακολουθούν τον Ιησού, την οποία θα μάθουν οι μαθητές, σε όλη της τη σημασία, κατά μήκος της πορείας επιμόρφωσης που θα βιώσουν στο «σχολείο» του Ιησού. Οι ηλικιωμένοι που διατηρούν τη διάθεση για θεραπεία, παρηγοριά, μεσιτεία για τους αδελφούς και τις αδελφές τους -είτε είναι μαθητές, είτε είναι εκατόνταρχοι, άνθρωποι ενοχλημένοι από κακά πνεύματα, απορριφθέντες άνθρωποι…- είναι ίσως η υψηλότερη μαρτυρία την αγνότητα αυτής της ευγνωμοσύνης που συνοδεύει την πίστη. Αν οι ηλικιωμένοι, αντί να απορρίπτονται και να αποβάλλονται από τη σκηνή των γεγονότων που σηματοδοτούν τη ζωή της κοινότητας, τίθενται στο επίκεντρο της συλλογικής προσοχής, θα ενθαρρύνονται να ασκούν την πολύτιμη διακονία της ευγνωμοσύνης προς τον Θεό, ο οποίος δεν ξεχνά κανέναν. Η ευγνωμοσύνη των ηλικιωμένων για τα δώρα που έλαβαν από τον Θεό στη ζωή τους, όπως μας διδάσκει η πεθερά του Πέτρου, επαναφέρει στην κοινότητα τη χαρά της συνύπαρξης, και προσδίδει στην πίστη των μαθητών το ουσιαστικό χαρακτηριστικό του προορισμού της.

Αλλά πρέπει να καταλάβουμε καλά ότι το πνεύμα της μεσιτείας και της υπηρεσίας, που ορίζει ο Ιησούς για όλους τους μαθητές του, δεν είναι απλώς θέμα γυναικών: δεν υπάρχει σκιά αυτού του περιορισμού, στα λόγια και τις πράξεις του Ιησού. Η ευαγγελική υπηρεσία της ευγνωμοσύνης για την τρυφερότητα του Θεού δεν είναι γραμμένη με κανέναν τρόπο στη γραμματική του άντρα-αφέντη και της γυναίκας-υπηρέτριας. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι οι γυναίκες δεν μπορούν να διδάξουν στους άνδρες πράγματα για την ευγνωμοσύνη και την τρυφερότητα της πίστης που οι άντρες δυσκολεύονται να καταλάβουν. Η πεθερά του Πέτρου, προτού φτάσουν οι Απόστολοι εκεί, στο μονοπάτι που ακολουθούσε ο Ιησούς, έδειξε τον δρόμο και σε αυτούς. Και η ιδιαίτερη ευαισθησία του Ιησού, που «άγγιξε το χέρι της» και «έσκυψε απαλά» πάνω της, κατέστησε εξαρχής ξεκάθαρη την ιδιαίτερη ευαισθησία του προς τους αδύναμους και τους αρρώστους, την οποία σίγουρα ο Υιός του Θεού είχε από τη Μητέρα του. Σας παρακαλώ, αφήστε τους ηλικιωμένους, τους παππούδες, τις γιαγιάδες να είναι κοντά στα παιδιά, στους νέους, για να μεταδώσουν αυτή τη μνήμη της ζωής, για να μεταδώσουν αυτή την εμπειρία ζωής, αυτή τη σοφία της ζωής. Στο βαθμό που συνδέουμε μικρούς και μεγάλους, σε αυτόν τον βαθμό, θα υπάρχει περισσότερη ελπίδα για το μέλλον της κοινωνίας μας.

———————

Μετάφραση: π.Λ