«Οι ενορίες χωρίς πλέον τον ιερέα, διατηρούνται ζωντανές από διακόνους, λαϊκούς και οικογένειες»

Giacomo Gambassi, Τρίτη 27 Φεβρουαρίου 2024, Avvenire

Λείπουν οι ιερείς οι οποίοι θα εξασφαλίσουν τις τελετές και τις ποιμαντικές δραστηριότητες στα μικρά χωριά, ξεκινώντας από τις ορεινές περιοχές. Η επιλογή των επισκόπων και των ιερέων να “τις εμπιστευτούν” σε παντρεμένους συνεργάτες.

Giuseppe Macaluso, Ακόλουθος (υποδιάκονος) της Επισκοπής Arezzo – Cortona-Sansepolcro, ο οποίος υπηρετεί σε ορεινές ενορίες. Avvenire

Όλοι ήξεραν πάντα ότι ο Πιέρο Πιερατίνι είναι παντρεμένος, οικογενειάρχης με τρία παιδιά και πέντε εγγόνια. Και, “αφού κέρδισε την εμπιστοσύνη”, όπως λέει ο ίδιος, κανείς δεν είχε πρόβλημα να τον δει πίσω από την Αγία Τράπεζα για να προεδρεύσει στην εβδομαδιαία ακολουθία της Ενορίας. Όχι στην θεία Λειτουργία, αλλά αυτή της Ακολουθίας του Λόγου. Ο Πιερατίνι είναι μόνιμος διάκονος εδώ και 25 χρόνια.

Για χρόνια ήταν ο εμψυχωτής δύο μικρών κοινοτήτων στους λόφους της Πιστόια που δεν μπορούσαν πλέον να βασίζονται σε  μόνιμο ιερέα. Η παρουσία του πρώην καθηγητή πληροφορικής και σήμερα συνταξιούχου απέτρεψε την εμφάνιση της επιγραφής στην είσοδο της εκκλησίας: “Η Εκκλησία είναι κλειστή λόγω έλλειψης ιερέα“.

“Οι μικρές ενορίες ξέρουν να οργανώνονται και να παραμένουν ζωντανές. Αλλά χρειάζεται μια ώθηση, όπως συνέβη και σε αυτόν, για να δράσουν. Μια σημαντική φιγούρα που θα λειτουργήσει ως κινητήρας“, δηλώνει ο 74χρονος διάκονος που ετοιμάζεται να γιορτάσει τον χρυσό Ιωβηλαίο  του γάμου του.

Για έξι χρόνια ήταν “εξουσιοδοτημένος” από τον ιερέα που είχε επίσημα την ευθύνη της ενορίας του Αγίου Λαυρεντίου στο Ούτσο να τον αντικαθιστά. Στη συνέχεια, μετά τον θάνατο του ιερέα, ο επίσκοπος τον διόρισε ως τοποτηρητή της ενορίας, καθήκον που κατείχε για τέσσερα χρόνια.

“Εκτός από την Ακολουθία του Θείου Λόγου, μετέδιδα το Μυστήριο του Βαπτίσματος και παρευρισκόμουν στους γάμους. Φρόντιζα να βρω κάποιον ιερέα που θα ερχόταν να τελέσει τη θεία Λειτουργία τις μεγάλες γιορτές. Σε άλλες περιπτώσεις μετέφερα καθαγιασμένη Θεία Κοινωνία από τις γειτονικές ενορίες για τη Θεία Μετάληψη κατά τη διάρκεια της εβδομαδιαίας Ακολουθίας του Λόγου“, λέει. “Ήταν εμπλεκόμενη και η σύζυγός μου, η οποία ήταν πολύτιμη βοήθεια στη φροντίδα των σχέσεων με την κοινότητα. Και επίσης ο μεγαλύτερος γιος μου, ο οποίος με τη σύντροφό του διηύθυνε τις κατηχητικές συναντήσεις για 6 ή 7 παιδιά“. Και μετά από 25 χρόνια απουσίας, επέστρεψε η τελετή του Χρίσματος. “Πριν ξεκινήσω την υπηρεσία στον Άγιο Λαυρέντιο, οι εκκλησιαζόμενοι ήταν 10. Όταν άφησα την ενορία, ήταν μεταξύ 30 και 40 από τους 250 κατοίκους“.

Ο διάκονος της Πιστόια Pietro Pierattini τελεί τη Ακολουθία του Λόγου – Avvenire

Αριθμοί, βέβαια, μειωμένοι. Όπως στις μικρές κοινότητες που γίνονται όλο και πιο διαδεδομένες στην Ιταλία, τις οποίες οι επίσκοποι και οι ιερείς επιλέγουν να τις εμπιστευτούν σε διακόνους ή σε λαϊκούς, ώστε να μην χαθεί μια σημαντική παρουσία της Εκκλησίας.

Πραγματικότητες που σε πολλές περιπτώσεις βρίσκονται στις “ορεινές περιοχές” όπου υπάρχουν χωριά και οικισμοί που αντιπροσωπεύουν το ένα τρίτο της χώρας και στα οποία ο αριθμός των κατοίκων μειώνεται, οι δημόσιες υπηρεσίες είναι ελλιπείς και το μέλλον κινδυνεύει να είναι συνώνυμο της “εγκατάλειψης“. Ακόμη και από εκκλησιαστική άποψη. Τότε ιδού η οδός: να στοχεύσουν σε ομάδες ανθρώπων που δεν θα είναι ποτέ αντικαταστάτες ή υποκατάστατα του ιερέα, αλλά οι “κινητήρες” ενοριών με αποστολικό πρόσωπο. Εμπειρίες που πολλαπλασιάζονται αλλά σε ορισμένες περιοχές της Χερσονήσου είναι πλέον καθιερωμένες και μάλιστα ξεκίνησαν στη δεκαετία του ’90.

Ήταν, πράγματι, το 1998 όταν ο Πιερατίνι βρέθηκε “στα χέρια” της ενορίας αφιερωμένης στον Άγιο διάκονο μάρτυρα. Και μετά ήρθε η σειρά του Αγίου Μιχαήλ του Αρχαγγέλου στο Μπουριάνο, συνοικία της Κουαράτα, με 300 ψυχές.

Μια σημαντική καινοτομία για εκείνον που ήταν ο υπεύθυνος του Γραφείου Οικογενειακής Ποιμαντικής της επισκοπής της Πιστόια. “Όταν ήμουν στον άμβωνα τις πρώτες φορές, είχα αρκετό φόβο. Μετά δημιουργήθηκε μια σχέση με τους πιστούς και ξεκινήσαμε πραγματικά να προχωράμε μαζί“.

“Πολλά μικρά κέντρα αντιμετωπίζουν πολλαπλές δυσκολίες“, τονίζει ο Πιερατίνι. “Ιδού γιατί είναι σημαντικό να έχεις μια ζωντανή ενορία: από εκκλησιαστική και κοινωνική άποψη. Άλλωστε το καμπαναριό είναι ακόμα ένας οδηγός για τον κόσμο“. Έτσι δεν μπορεί να σταματήσει να χτυπά. “Έχουμε επίσης επισκευάσει τις καμπάνες“, χαμογελά ο διάκονος, “γιατί σηματοδοτούν τη κοινοτική ζωή“.

Το γνωρίζει καλά ο Τζουζέπε Μακαλούζο, ακόλουθος της ποιμαντικής ενότητας του Λόρο Τσιουφένα, στην επισκοπή του Αρέτσο – Κορτόνα – Σαν Σεπόλκρο. Μια πόλη και δέκα διάσπαρτες ενορίες στα βουνά του Βαλντάρνο: καθεμία με το δικό της εκκλησάκι. “Το χειμώνα έχουν λίγες οικογένειες που τις κατοικούν: μερικές φορές τρεις ή τέσσερις. Και αυτό δείχνει πώς αυτά τα μέρη κινδυνεύουν να μείνουν έρημα. Αλλά το καλοκαίρι γεμίζουν“, εξηγεί ο 73χρονος πρώην τραπεζικός υπάλληλος που με τη σύζυγό του υιοθέτησε δύο παιδιά και τώρα έχει και ένα εγγόνι. Στους καλοκαιρινούς επισκέπτες ή σε όσους έχουν εκεί το δεύτερο σπίτι τους, αυτός εξασφαλίζει τη Ακολουθία του θείου Λόγου το Σάββατο και την Κυριακή. Όχι μόνο. “Συνέβη επίσης να μου ζητηθεί η ευλογία μιας οικογένειας. Μετά άρχισε να διαδίδεται η φήμη. Και τον Ιούλιο πέρασα από σπίτι σε σπίτι για να ευλογήσω τους περισσότερους κατοίκους“. Η δέσμευσή του “στη θέση” του ιερέα υλοποιείται κυρίως μεταξύ Ιουλίου και Αυγούστου. “Τίθεμαι στην υπηρεσία της ποιμαντικής των διακοπών που πρέπει να καλλιεργηθεί. Αν εξασφαλίσεις μια παρουσία, έρχονται και οι απαντήσεις: όχι μόνο αριθμητικά, αλλά και σε επίπεδο συνεργασίας“, δηλώνει ο Μακαλούζο. Μεταξύ των τελευταίων του καθηκόντων ήταν η παρουσίαση στον επίσκοπο μιας πρότασης αναδιοργάνωσης των ενοριών του βουνού του. “Πρέπει να φροντίσουμε”, καταλήγει ο ακόλουθος, “ώστε τα χωριουδάκια να μην σβήσουν από χριστιανική άποψη“.

Πηγή: Avvenire

Σημείωση ιστοσελίδας: Στην Ελλάδα ήδη από τον Οκτώβριο του 2023 έχει ξεκινήσει ένα τριετές Πρόγραμμα Θεολογικής Μόρφωσης για λαϊκούς που σκέφτονται να γίνουν μόνιμοι Διάκονοι ή Κατηχητές / Κατηχήτριες, ή απλά αναζητούν περισσότερες γνώσεις ώστε να βοηθούν στις Ενορίες τους.

Εδώ και χρόνια, την Ενορία της Μυτιλήνης εξυπηρετεί μόνιμα ένας Ακόλουθος (υποδιάκονος), εφόσον τα δρομολόγια του πλοίου δεν εξυπηρετούν τον Εφημέριο να μεταβεί από την Χίο κάθε Κυριακή.