ΜΗΝΥΜΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΑΤΕΡΑ

ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΥ

ΓΙΑ ΤΗΝ 56^η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΕΙΡΗΝΗΣ

(1^η Ιανουαρίου 2023)

Κανείς δεν μπορεί να σωθεί μόνος του.
Μετά τον Covid-19 ξεκινάμε για να χαράξουμε μαζί δρόμους ειρήνης

«Σχετικά με τον χρόνο του ερχομού του Κυρίου, αδελφοί, δεν χρειάζεται να σας γράψουμε, διότι κι εσείς το ξέρετε πολύ καλά ότι η ημέρα του Κυρίου θα έλθει απροειδοποίητα, όπως ο κλέφτης τη νύχτα» (Α’Θεσ 5,1-2).

1. Με αυτά τα λόγια ο Απόστολος Παύλος καλούσε την κοινότητα της Θεσσαλονίκης, αναμένοντας τη συνάντηση με τον Κύριο, να μένει ακλόνητη, με τα πόδια και την καρδιά στερεωμένα καλά στη γη, ικανή να κοιτάζει προσεκτικά την πραγματικότητα και τα γεγονότα της ιστορίας. Γι’ αυτό, ακόμη κι αν τα γεγονότα της ύπαρξής μας φαίνονται τόσο τραγικά και νιώθουμε στριμωγμένοι στο σκοτεινό και δύσκολο τούνελ της αδικίας και του πόνου, καλούμαστε να κρατήσουμε την καρδιά μας ανοιχτή στην ελπίδα, έχοντας εμπιστοσύνη στον Θεό ο οποίος γίνεται παρών, μας συνοδεύει με τρυφερότητα, μας στηρίζει στις προσπάθειές μας και κυρίως κατευθύνει την πορεία μας. Για τον λόγο αυτό ο Άγιος Παύλος προτρέπει συνεχώς την Κοινότητα να είναι σε εγρήγορση, αναζητώντας την καλοσύνη, τη δικαιοσύνη και την αλήθεια: «Ας μην κοιμόμαστε, λοιπόν, όπως οι άλλοι, αλλά ας είμαστε άγρυπνοι και νηφάλιοι» (5,6). Είναι μια πρόσκληση να μείνουμε ξύπνιοι, να μην εγκλωβιστούμε στον φόβο, τον πόνο ή την παραίτηση, να μην υποκύψουμε στους περισπασμούς, να μην αποθαρρυνθούμε, αλλά αντίθετα να είμαστε σαν φρουροί ικανοί να μείνουν ξύπνιοι και να δεχτούν το πρώτο φως της αυγής, προπάντων στις πιο σκοτεινές ώρες.
2. Ο Covid-19 μας βύθισε στη μέση της νύχτας, αποσταθεροποιώντας τη συνηθισμένη μας ζωή, ανατρέποντας τα σχέδια και τις συνήθειές μας, ανατρέποντας τη φαινομενική ηρεμία ακόμη και των πιο προνομιούχων κοινωνιών, προκαλώντας αποπροσανατολισμό και ταλαιπωρία, προκαλώντας τον θάνατο τόσων πολλών αδελφών μας.

Ωθούμενοι στη δίνη των ξαφνικών προκλήσεων και σε μια κατάσταση που δεν ήταν απολύτως ξεκάθαρη ακόμη και από επιστημονική άποψη, ο κόσμος της υγείας κινητοποιήθηκε για να καταπραΰνει τον πόνο πολλών και να προσπαθήσει να τον θεραπεύσει. Το ίδιο έπραξαν και οι πολιτικές Αρχές, οι οποίες έπρεπε να λάβουν σημαντικά μέτρα όσον αφορά την οργάνωση και τη διαχείριση της έκτακτης ανάγκης.

Μαζί με τις σωματικές εκδηλώσεις, ο Covid-19 προκάλεσε, ακόμη και με μακροπρόθεσμες επιπτώσεις, μια γενική αδιαθεσία που εισχώρησε στις καρδιές πολλών ανθρώπων και οικογενειών, με σημαντικές επιπτώσεις, που τροφοδοτήθηκαν από τις μεγάλες περιόδους απομόνωσης και τους διάφορους περιορισμούς της ελευθερίας.

Επιπλέον, δεν μπορούμε να ξεχάσουμε πώς η πανδημία άγγιξε κάποια ακάλυπτα νεύρα της κοινωνικής και οικονομική τάξης, αναδεικνύοντας αντιφάσεις και ανισότητες. Απείλησε την εργασιακή ασφάλεια πολλών και επιδείνωσε την ολοένα και πιο διαδεδομένη μοναξιά στις κοινωνίες μας, ειδικά αυτή των πιο αδύναμων και των φτωχών. Ας σκεφτούμε, για παράδειγμα, τα εκατομμύρια των άτυπων εργαζομένων σε πολλά μέρη του κόσμου, που έμειναν χωρίς δουλειά και χωρίς καμία υποστήριξη καθ’ όλη τη διάρκεια της περιόδου του lockdown.

Σπάνια τα άτομα και η κοινωνία προοδεύουν σε καταστάσεις που δημιουργούν μια τέτοια αίσθηση ήττας και πικρίας: αυτό, στην πραγματικότητα, αποδυναμώνει τις προσπάθειες που καταβάλλονται για την ειρήνη και προκαλεί κοινωνικές συγκρούσεις, απογοητεύσεις και βία διαφόρων ειδών. Υπό αυτή την έννοια, η πανδημία φαίνεται ότι αναστάτωσε ακόμη και τις πιο ειρηνικές περιοχές του κόσμου μας, αναδεικνύοντας αμέτρητες αδυναμίες.

3. Μετά από τρία χρόνια, είναι καιρός να αφιερώσουμε λίγο χρόνο για να αναρωτηθούμε, να μάθουμε, να αναπτυχθούμε και να μεταμορφωθούμε, ως άτομα και ως κοινότητα. Είναι ένας προνομιακός καιρός προετοιμασίας για την «ημέρα του Κυρίου». Είχα ήδη την ευκαιρία να επαναλάβω αρκετές φορές ότι από τις στιγμές κρίσης δεν βγαίνουμε ποτέ ίδιοι: βγαίνουμε ή καλύτεροι ή χειρότεροι. Σήμερα καλούμαστε να αναρωτηθούμε: τι μάθαμε από αυτή την πανδημική κατάσταση; Ποια νέα μονοπάτια θα πρέπει να ακολουθήσουμε για να εγκαταλείψουμε τις αλυσίδες των παλιών μας συνηθειών, να προετοιμαστούμε καλύτερα, να τολμήσουμε το νέο; Ποια σημεία ζωής και ελπίδας μπορούμε να δράξουμε για να προχωρήσουμε και να προσπαθήσουμε να κάνουμε τον κόσμο μας καλύτερο;

Ασφαλώς, έχοντας βιώσει από πρώτο χέρι την ευθραυστότητα που διακρίνει την ανθρώπινη πραγματικότητα και την προσωπική μας ύπαρξη, μπορούμε να πούμε ότι το μεγαλύτερο μάθημα που μας αφήνει ως κληρονομιά ο Covid-19 είναι η συνειδητοποίηση ότι όλοι χρειαζόμαστε ο ένας τον άλλον. Αυτός είναι ο μεγαλύτερος θησαυρός μας, παρότι είναι ακόμη εύθραυστη η ανθρώπινη αδελφοσύνη, η οποία όμως βασίζεται στην κοινή θεϊκή υιότητα, και συνεπώς κανείς δεν μπορεί να σωθεί μόνος του. Ως εκ τούτου, είναι επείγον να αναζητήσουμε και να προωθήσουμε μαζί τις οικουμενικές αξίες που χαράσσουν την πορεία αυτής της ανθρώπινης αδελφοσύνης. Μάθαμε επίσης ότι η εμπιστοσύνη στην πρόοδο, την τεχνολογία και τις επιπτώσεις της παγκοσμιοποίησης όχι μόνο ήταν υπερβολική, αλλά μετατράπηκε σε ατομικιστική και ειδωλολατρική μέθη, υπονομεύοντας την επιθυμητή εγγύηση δικαιοσύνης, ομόνοιας και ειρήνης. Στον κόσμο μας που τρέχει με μεγάλη ταχύτητα, πολύ συχνά τα εκτεταμένα προβλήματα των ανισορροπιών, των αδικιών, της φτώχειας και της περιθωριοποίησης τροφοδοτούν δεινά και συγκρούσεις και προκαλούν βία, ακόμη και πολέμους.

Ενώ, από τη μια πλευρά, η πανδημία τα έφερε στο φως όλα αυτά, μπορέσαμε, από την άλλη, να κάνουμε θετικές ανακαλύψεις: μια ευεργετική επιστροφή στην ταπεινοφροσύνη, έναν απαναπροσδιορισμό ορισμένων απαιτήσεων της καταναλωτικής κοινωνίας, μια ανανεωμένη αίσθηση αλληλεγγύης που μας ενθαρρύνει να εξέλθουμε από τον εγωισμό μας για να ανοιχτούμε στα προβλήματα των άλλων και στις ανάγκες τους, καθώς και η στράτευση, σε ορισμένες περιπτώσεις πραγματικά ηρωική, πολλών ανθρώπων που αναλώθηκαν για να μπορέσουν όλοι να ξεπεράσουν με τον καλύτερο τρόπο το δράμα της έκτακτης ανάγκης.

Από αυτή την εμπειρία προέκυψε η ισχυρότερη συνειδητοποίηση που καλεί όλους, λαούς και έθνη, να ξαναβάλουν τη λέξη «μαζί» στο επίκεντρο. Πράγματι, μαζί, με αδελφοσύνη και αλληλεγγύη, οικοδομούμε την ειρήνη, εγγυόμαστε τη δικαιοσύνη, υπερβαίνουμε τα πιο οδυνηρά γεγονότα. Οι πιο αποτελεσματικές απαντήσεις στην πανδημία ήταν, πράγματι, αυτές που είδαν τις κοινωνικές ομάδες, τους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς, τους διεθνείς οργανισμούς να ενώνονται για να ανταποκριθούν στην πρόκληση, αφήνοντας κατά μέρος συγκεκριμένα συμφέροντα. Μόνο η ειρήνη που πηγάζει από την αδελφική και ανιδιοτελή αγάπη μπορεί να μας βοηθήσει να ξεπεράσουμε τις προσωπικές, κοινωνικές και παγκόσμιες κρίσεις.

4. Την ίδια στιγμή, όταν τολμήσαμε να ελπίζουμε ότι τα χειρότερα της νύχτας της πανδημίας Covid-19 είχαν ξεπεραστεί, μια νέα τρομερή καταστροφή έπεσε πάνω στην ανθρωπότητα. Γίναμε μάρτυρες της εμφάνισης μιας άλλης μάστιγας: ενός άλλου πολέμου, εν μέρει συγκρίσιμου με τον Covid-19, αλλά που καθοδηγείται από ένοχες ανθρώπινες επιλογές. Ο πόλεμος στην Ουκρανία θερίζει αθώα θύματα και σκορπίζει αβεβαιότητα, όχι μόνο για όσους πλήττονται άμεσα από αυτόν, αλλά με ευρέως διαδεδομένο και αδιάκριτο τρόπο για όλους, ακόμη και για εκείνους οι οποίοι, χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά, υφίστανται τις παράπλευρες επιπτώσεις του -σκεφτείτε μόνο τα προβλήματα των σιτηρών και τις τιμές των καυσίμων.

Δεν είναι βεβαίως αυτή η μετά τον Covid εποχή που ελπίζαμε ή περιμέναμε. Πράγματι, αυτός ο πόλεμος, μαζί με όλες τις άλλες συγκρούσεις σε όλο τον κόσμο, αντιπροσωπεύει μια ήττα για όλη την ανθρωπότητα και όχι μόνο για τα άμεσα εμπλεκόμενα μέρη. Ενώ έχει βρεθεί εμβόλιο για τον Covid-19, δεν έχουν βρεθεί ακόμη επαρκείς λύσεις για τον πόλεμο. Ασφαλώς ο ιός του πολέμου είναι πιο δύσκολο να νικηθεί από εκείνους που πλήττουν τον ανθρώπινο οργανισμό, διότι αυτός δεν προέρχεται από έξω, αλλά από το εσωτερικό της ανθρώπινης καρδιάς, διεφθαρμένης από την αμαρτία (πρβλ. Μκ 7,17-23).

5. Τι, λοιπόν, μας ζητείται να κάνουμε; Πρώτα απ’ όλα, να αλλάξουμε την καρδιά μας από την έκτακτη κατάσταση που βιώσαμε, δηλαδή, μέσα από αυτήν την ιστορική στιγμή, να επιτρέψουμε στον Θεό να μεταμορφώσει τα συνηθισμένα μας κριτήρια για την ερμηνεία του κόσμου και της πραγματικότητας. Δεν μπορούμε πλέον να σκεφτόμαστε μόνο τη διατήρηση του χώρου των προσωπικών ή εθνικών μας συμφερόντων, αλλά πρέπει να σκεφτόμαστε τον εαυτό μας υπό το πρίσμα του κοινού καλού, με μια αίσθηση κοινότητας, δηλαδή ως ένα «εμείς» ανοιχτό στην καθολική αδελφοσύνη. Δεν μπορούμε μόνο να επιδιώκουμε την προστασία του εαυτού μας, αλλά είναι καιρός να δεσμευτούμε όλοι για τη θεραπεία της κοινωνίας μας και του πλανήτη μας, δημιουργώντας τα θεμέλια για έναν πιο δίκαιο και ειρηνικό κόσμο, σοβαρά αφοσιωμένο στην αναζήτηση ενός αγαθού που να είναι αληθινά κοινό.

Για να το κάνουμε αυτό και να ζήσουμε καλύτερα μετά την έκτακτη κατάσταση του Covid-19, δεν μπορεί να αγνοηθεί ένα θεμελιώδες γεγονός: οι πολλές ηθικές, κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές κρίσεις που βιώνουμε είναι όλες αλληλένδετες, και αυτά που βλέπουμε ως μεμονωμένα προβλήματα είναι, στην πραγματικότητα, το ένα η αιτία ή η συνέπεια του άλλου. Και έτσι, καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις του κόσμου μας με υπευθυνότητα και συμπόνια. Πρέπει να επανεξετάσουμε το θέμα της διασφάλισης της δημόσιας υγείας για όλους, να προωθήσουμε ειρηνευτικές ενέργειες για τον τερματισμό των συγκρούσεων και των πολέμων που συνεχίζουν να προκαλούν θύματα και φτώχεια, να φροντίζουμε συντονισμένα για το κοινό μας σπίτι και να εφαρμόζουμε σαφή και αποτελεσματικά μέτρα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, να καταπολεμήσουμε τον ιό της ανισότητας και να εγγυηθούμε τροφή και αξιοπρεπή εργασία για όλους, στηρίζοντας όσους δεν έχουν ούτε έναν κατώτατο μισθό και αντιμετωπίζουν μεγάλες δυσκολίες. Το σκάνδαλο των πεινασμένων λαών μάς πληγώνει. Χρειάζεται να αναπτύξουμε, με κατάλληλες πολιτικές, την υποδοχή και την ένταξη, ειδικά απέναντι στους μετανάστες και σε αυτούς που ζουν ως απορριπτόμενοι στις κοινωνίες μας. Μόνο αναλώνοντας τον εαυτό μας σε αυτές τις καταστάσεις, με μια αλτρουιστική επιθυμία εμπνευσμένη από την άπειρη και ευσπλαχνική αγάπη του Θεού, θα μπορέσουμε να οικοδομήσουμε έναν νέο κόσμο και να συμβάλουμε στην οικοδόμηση της Βασιλείας του Θεού, που είναι Βασιλεία αγάπης, δικαιοσύνης και ειρήνης.

Μοιραζόμενος μαζί σας αυτές τις σκέψεις, ελπίζω ότι τη νέα χρονιά θα μπορέσουμε να βαδίσουμε μαζί αποτιμώντας όσα μπορεί να μας διδάξει η ιστορία. Τις καλύτερες ευχές μου στους Αρχηγούς των Κρατών και των Κυβερνήσεων, στους Υπεύθυνους των Διεθνών Οργανισμών, στους Ηγέτες των διαφόρων θρησκειών. Εύχομαι σε όλους τους άνδρες και τις γυναίκες καλής θελήσεως να χτίζουν μέρα με τη μέρα, ως εργάτες ειρήνης, ένα καλό έτος! Η Πανάχραντη Παρθένος Μαρία, Μητέρα του Ιησού και Βασίλισσα της Ειρήνης, ας ικετεύει για εμάς και για όλο τον κόσμο.

Εκ του Βατικανού, 8 Δεκεμβρίου 2022

ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ

————————

Μετάφραση: π. Λέων Κισκίνης