Η Ορθόδοξη Εκκλησία και
η ελληνική κρίση
Μιλώντας με αλλοδαπούς φίλους ή γνωστούς, τους τελευταίους μήνες, συχνά μου θέτουν την ερώτηση «Μα τι συμβαίνει στην Ελλάδα;» ή ακόμη, «Ποια είναι η θέση της Ορθόδοξης Εκκλησίας σχετικά με την κρίση που ζει η χώρα;». Είναι εύκολο να απαντήσει κανείς αποσπασματικά σε αυτές τις ερωτήσεις ή να κάνει κάποια σχόλια, αλλά ομολογώ ότι είναι δύσκολο να εκφράσει κανείς μια συγκροτημένη και σύντομη άποψη.
Συνήθως, σχετικά με το δεύτερο ερώτημα τονίζω ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία κινητοποιήθηκε σε όλα τα επίπεδα για να προσφέρει βοήθεια σε όσους ανθρώπους στερούνται τα αναγκαία ή ταλαιπωρούνται λόγω της ανεργίας και της ανασφάλειας. Αλλά σε επίπεδο πιο θεολογικό ή πιο γενικό δεν γνωρίζω να υπάρχει κάποια παρέμβαση ή κάποια διδασκαλία για τα κοινωνικά θέματα. Δεν υπάρχει κάτι αντίστοιχο με αυτό που πολλοί ξένοι γνωρίζουν ως κοινωνική διδασκαλία της Εκκλησίας, από την οποία θα μπορούσε να προέλθει μια τοποθέτηση και μια πρόταση στα κοινωνικά προβλήματα που η ζει η κοινωνία. Προσπαθώ να εξηγήσω στους συνομιλητές μου ότι αυτά τα ζητήματα η Ορθόδοξη παράδοση τα θεωρεί αρμοδιότητα των λαϊκών πιστών και των λαϊκών θεσμών. Η ίδια δεν θέλει να εισέλθει στο πεδίο ή στην αρένα των πολιτικών ή κοινωνικών ζητημάτων.
Καθώς σκέφτομαι περισσότερο αυτό το ζήτημα, μου φαίνεται ωστόσο ότι υπάρχει χώρος για μια παρέμβαση και μια τοποθέτηση της Εκκλησίας από μια πνευματική σκοπιά. Το οικονομικό πρόβλημα που ζει ο τόπος με την φτώχεια και την ανεργία να καλπάζουν, έχει προφανώς και την πολιτική του πλευρά και την κοινωνική και την ηθική, όπως όλοι το αναγνωρίζουν. Αλλά, έχει και την πνευματική του πλευρά. Αν πρέπει να αντιμετωπίσουμε από όλες τις πλευρές το σημερινό πρόβλημα, την ηθική, την πολιτική, την οικονομική, δεν μπορεί να λείπει και ο λόγος εκείνος που θα δείξει ποιες είναι οι πνευματικές ρίζες των σημερινών προβλημάτων μας. Θα υπάρχουν ίσως τέτοιες τοποθετήσεις, που εγώ δεν γνωρίζω, αλλά αυτές είναι πολύ περιορισμένες και δεν έχουν την παρουσία και τη διάδοση που χρειάζεται ως λόγος της Ορθόδοξης Εκκλησίας προς τους Έλληνες πιστούς, ώστε να φωτίσει τον κόσμο και την κοινωνία.
Για να είμαι πιο σαφής, το γεγονός ότι όλοι μας, από σειρά ετών, κυβερνώντες και κυβερνώμενοι, μάθαμε να κρύβουμε τα προβλήματα κάτω από το χαλί και να θεωρούμε ότι, εφόσον δεν τα βλέπουμε άρα δεν υπάρχουν, είναι σίγουρα γεγονός που δείχνει ότι υπάρχει πρόβλημα στη σχέση μας με την αλήθεια, με την πραγματικότητα, και συνεπώς στη σχέση μας με τους συνανθρώπους μας. Λείπει η αλήθεια και συνεπώς είμαστε ανώριμοι, οι δε οι σχέσεις μας είναι προσποιητές. Αυτό είναι κυρίως πνευματικό πρόβλημα Το γεγονός ότι ζήσαμε σε μια σχετική ευμάρεια, αλλά χωρίς αυτή να βασίζεται στην εργασία και στην παραγωγή, μας έκανε επιπόλαιους και ανεύθυνους. Μας έκανε και υπερόπτες, αν θυμηθούμε με πόση αλαζονεία αντιμετωπίσαμε τους οικονομικούς πρόσφυγες του ανατολικού μπλοκ όταν κατέρρευσε το κομμουνιστικό καθεστώς.
Επίσης η ελληνική κοινωνία είναι βαθιά διχασμένη σε σημείο που δεν έχω δει σε άλλη ευρωπαϊκή χώρα. Δηλαδή χωρίζεται σε τρεις πόλους: στους κεντρώους φιλοευρωπαϊστές, στους μαρξιστές ή κομμουνιστές που έχουν ένα διαφορετικό όραμα για την κοινωνία και την πολιτική ζωή και τους δεξιούς εθνικιστές, που και αυτοί έχουν ένα τρίτο πολιτικό και κοινωνικό πρόγραμμα, διαφορετικό από τα δύο προηγούμενα. Μεταξύ αυτών των τριών κοινωνικών ομάδων η επικοινωνία και η συνεννόηση φαίνεται να είναι πλέον αδύνατη. Η άλυτη εκείνη αντιπαράθεση μεταξύ φιλοδυτικών και αντιδυτικών, που σημαδεύει την ελληνική ιστορία, παίρνει νέες μορφές σήμερα. Τι είδους κοινωνία διαμορφώνουμε; Όλα αυτά εκφράζουν και φανερώνουν προβλήματα και στρεβλώσεις που έχουμε στην καρδιά και στην ψυχή μας. Σε αυτό το σημείο η παρέμβαση της Εκκλησίας είναι σημαντική, για να φωτίσει, να κατευθύνει, να καλέσει σε μετάνοια, να δώσει ελπίδα και κατεύθυνση εξόδου από την κρίση.
Δεν είναι πράγμα εύκολο. Γιατί δεν εννοώ το λόγο ή τις κινητοποιήσεις που, δυστυχώς, είδαμε στο πρόσφατο παρελθόν, όταν οξύνθηκαν τα προβλήματα στην σπαρασσόμενη Γιουγκοσλαβία ή στο πρόβλημα των ταυτοτήτων. Αυτά είναι παραδείγματα προς αποφυγήν. Σήμερα, η Ορθόδοξη Εκκλησία πρέπει να στραφεί στα πιο φωτισμένα μέλη της και από αυτούς να προκύψει ένα λόγος θεολογικός, ο οποίος με την ευλογία της ιεραρχίας να εκφράσει το φρόνημα της Εκκλησίας και να καλέσει τους πιστούς. Χρειάζονται πραγματικά άνθρωποι φωτισμένοι, κληρικοί και λαϊκοί, άνδρες και γυναίκες. Μια τέτοια ομάδα ή μια τέτοια επιτροπή θα μπορούσε να βρει βοήθεια και στον απανταχού χριστιανικό κόσμο, στις διάφορες κοινότητες και κινήματα από όπου θα μπορούσε να πάρει όσα στοιχεία μπορούν να φανούν χρήσιμα.
Υπάρχει λοιπόν ανάγκη λόγου θεολογικού και πνευματικού μέσα στη σημερινή σκοτεινιά. Βρισκόμαστε σε προεκλογική περίοδο, παιδευόμαστε μέσα σε βαθιά κοινωνικά προβλήματα και η ρηχότητα του πολιτικού και κοινωνικού λόγου γύρω μας πρέπει να μας τρομάζει. Όπως έπραξε και σε άλλες ιστορικές περιόδους, η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδος πρέπει να συμπαρασταθεί στον ελληνικό λαό ανταποκρινόμενη στις σημερινές του ανάγκες.
π. Θεόδωρος Κοντίδης, Ιερέας της Καθολικής Εκκλησίας
πηγή:amen.gr
