ΕΝΑ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΚΑΣΤΡΟ ΠΟΥ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ ΚΑΤΟΙΚΕΙΤΑΙ
Αν και δεν είναι ευρέως γνωστό – ή δεν γίνεται εύκολα αντιληπτό- η Χώρα της Νάξου δεν είναι απλά μια γραφική Κυκλαδίτικη Χώρα, αλλά μια από τις πιο σημαντικές και πιο ζωντανές Μεσαιωνικές Καστροπολιτείες της Ελλάδος
Η Καστροπολιτεία της Νάξου ιδρύθηκε το 1207 από το Μάρκο Σανούδο (για το λόγο ονομάζεται και «Κάστρο του Σανούδου»), όταν ο Ενετός διπλωμάτης και στρατιωτικός κατέλαβε 17 νησιά του Αιγαίου και σχημάτισε το Δουκάτο του Αιγαίου, με έδρα τη Νάξο. Το κάστρο χτίστηκε πάνω στα ερείπια της αρχαίας Ακρόπολης της Νάξου, αφού πρώτα ο Σανούδος κατέλαβε το βυζαντινό Κάστρο Απαλίρου.
Περιμετρικά του κάστρου χτίστηκαν δώδεκα μεγάλοι πύργοι, εκ των οποίων σήμερα σώζεται μόνο ένας (ο κυκλικός πύργος των Κρίσπη που μετονομάστηκε σε πύργο του Γλέζου).
Σύμφωνα με την παράδοση, όταν ο Μάρκος Σανούδος έφτιαξε το Δουκάτο του, χώρισε το νησί σε φέουδα και το μοίρασε στους αξιωματούχους του, ως ένδειξη ευγνωμοσύνης και για να εξασφαλίσει την αφοσίωσή τους (ακολουθώντας πιστά τις φεουδαρχικές πρακτικές της Δύσης). Ορισμένοι από αυτούς κατασκεύασαν πύργους στις ομορφότερες και πιο εύφορες περιοχές της εξοχής, ενώ κάποιοι άλλοι έχτισαν αρχοντικά γύρω από το παλάτι του Σανούδου.
Τα σπίτια του κάστρου χρονολογούνται στο 14ο και 15ο αι. και τα περισσότερα έχουν οικόσημα καθολικών ευγενών.
Το κάστρο έχει πρόσβαση από τρεις πύλες με πιο σημαντική την περίφημη Τρανή Πόρτα που βρίσκεται στη βόρεια πλευρά.
Από εκεί έμπαιναν τα επίσημα πρόσωπα και σήμερα σώζεται η παλιά ξύλινη πόρτα. Υπάρχει και άλλη, νοτιοδυτική είσοδος, το «Παραπόρτι», η δεύτερη σε σημασία πύλη του κάστρου που βγάζει στο Νιο Χωριό, όπου κατοικούσαν κάποτε οι φτωχοί χωρικοί.
Ο επισκέπτης σήμερα μπορεί να επισκεφθεί το Μουσείο, το Ενετικό Μουσείο, τον Πύργο του Κρίσπη τον Πύργο του Σανούδου, την πρώην Σχολή Ουρσουλινών που έχει ανακαινιστεί και μετατραπεί σε Πολιτιστικό κέντρο του Δήμου Νάξου.
Η Καθολική Μητρόπολη του 13ου αιώνα ελκύει όλο και περισσοτέρους επισκέπτες, διότι εκεί φυλάσσεται η αμφιπρόσωπη ιστορική εικόνα του 11ου αιώνα που παρουσιάζει από τη μία πλευρά ολόσωμη την Παναγία που κρατά το Θείο Βρέφος και από την άλλη τον Άγιο Πρόδρομο και Βαπτιστή Ιωάννη.
Με την ενέργεια και δαπάνες της Καθολικής Αρχιεπισκοπής Νάξου-Τήνου- Άνδρου-Μυκόνου και δυστυχώς καμία βοήθεια από μέρους του κράτους, εξασφαλίζεται επί καθημερινής βάσης, πλην Κυριακής, η ξενάγηση στον Μητροπολιτικό Ναό, στο Μουσείο Ιερών κειμηλίων που στεγάζεται στο ισόγειο του Αρχιεπισκοπικού οίκου (πρώην παλάτι του Μάρκου Σανούδου), στο ιστορικό προσωπικό Παρεκκλήσιο του δούκα Μάρκου Σανούδου (Ναό της Αμιάντου Συλλήψεως της Θεοτόκου),
την πρώην Μονή Ουρσουλινών που έχει ριζικά ανακαινιστεί και εξυπηρετεί τις σημερινές, ποιμαντικές, πνευματικές και πολιτιστικές ανάγκες της Εκκλησίας, το Ενετικό Μουσείο, το Μοναστήρι του Αγίου Αντωνίου της Παδούης.
Κάθε θερινή περίοδο επισκέπτονται τον Καθολικό Μητροπολιτικό ναό τουλάχιστο πενήντα χιλιάδες επισκέπτες. Ήδη κατά τη μεσουρανούσα φετινή καλοκαιρινή περίοδο έχουν γίνει είκοσι χιλιάδες επισκέψεις.
Με την ευκαιρία αυτή παρακαλούμε τους επισκέπτες να μην ξεχνούν ότι επισκεπτόμενοι τον Καθολικό Μητροπολιτικό Ναό για να θαυμάσουν την αμφιπρόσωπη ιστορική εικόνα της Παναγίας, εισέρχονται σε ένα ιερό χώρο και όχι σε ένα Μουσείο. Είναι ένας χώρος όπου μπορούν, πέραν από τις γνώσεις που θα αποκτήσουν ακούγοντας τον πεπειραμένο ξεναγό, να μείνουν και λίγα λεπτά σε περισυλλογή και προσευχή, ιδιαίτερα, αν κατά την ώρα της επίσκεψής τους, τελείται η Θεία Λειτουργία ή άλλη Ιεροτελεστία.
Ο Ναός παραμένει ανοικτός και είναι επισκέψιμος από τις 9.30- 15.00
Ένας μεγάλος, αόρατος και προσαρμοσμένος στο περιβάλλον ανελκυστήρας, έργο της Καθολικής Αρχιεπισκοπής Νάξου-Τήνου-Άνδρου-Μυκόνου, χωρητικότητας 12 ατόμων, ή τριών αναπηρικών αμαξιδίων εξυπηρετεί:
το πρωί από τις 10.00 έως τις 14.00
και το απόγευμα από τις 19.00 έως τις 21.00,
πλην Κυριακής που παραμένει ανοικτός μόνο για την άνοδο όσων επιθυμούν να συμμετάσχουν στη Θεία Λειτουργία η οποία τελείται στις 10.00 το πρωί.
