Αύλειος χώρος Αγίου Δαμάσου

Κατήχηση με θέμα την προσευχή – 33. Ο αγώνας της προσευχής

Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές, καλημέρα!
Η χριστιανική προσευχή, όπως και όλη η χριστιανική ζωή, δεν είναι ένας “περίπατος”. Κανείς από τους μεγάλους ανθρώπους προσευχής που συναντάμε στη Βίβλο και στην ιστορία της Εκκλησίας δεν είχε μια “άνετη” προσευχή. Αυτή ασφαλώς δίνει μεγάλη ειρήνη, αλλά μέσα από έναν εσωτερικό αγώνα, μερικές φορές σκληρό, που μπορεί να συνοδεύει ακόμη και μεγάλες περιόδους της ζωής μας.

Το να προσευχόμαστε δεν είναι κάτι εύκολο, και γι’ αυτό ξεφεύγουμε από την προσευχή. Κάθε φορά που θέλουμε να προσευχηθούμε, αμέσως έρχονται στο μυαλό πολλές άλλες δραστηριότητες, οι οποίες εκείνη τη στιγμή φαίνονται πιο σημαντικές και πιο επείγουσες. Σχεδόν πάντα, αφού αναβάλαμε την προσευχή, συνειδητοποιούμε ότι εκείνα τα πράγματα δεν ήταν καθόλου απαραίτητα, και ότι ίσως χάσαμε απλά χρόνο. Ο Εχθρός μάς εξαπατά έτσι.

Όλοι οι άνδρες και οι γυναίκες του Θεού αναφέρουν όχι μόνο τη χαρά της προσευχής, αλλά και την ενόχληση και την κόπωση που μπορεί να προκαλέσει: κάποια στιγμή είναι σκληρός ο αγώνας για να διατηρήσουμε τον χρόνο και τον τρόπο της προσευχής. Μερικοί Άγιοι τη συνέχισαν για χρόνια χωρίς να δοκιμάσουν τη γεύση της, χωρίς να αντιληφθούν την ωφελιμότητά της. Η ησυχία, η προσευχή, η συγκέντρωση είναι δύσκολες ασκήσεις, και μερικές φορές η ανθρώπινη φύση επαναστατεί. Θα προτιμούσαμε να είμαστε σε οποιοδήποτε άλλο μέρος του κόσμου, αλλά όχι εκεί, σε εκείνη τη θέση στο Ναό για να προσευχηθούμε. Όποιος θέλει να προσευχηθεί πρέπει να θυμάται ότι η πίστη δεν είναι εύκολη, και μερικές φορές προχωρά σε σχεδόν απόλυτο σκοτάδι, χωρίς σημεία αναφοράς. Υπάρχουν στιγμές στη ζωή της πίστεως που είναι σκοτεινές και γι’ αυτό κάποιος Άγιος τις αποκαλεί: «Η σκοτεινή νύχτα», διότι δεν ακούγεται τίποτα. Αλλά εγώ συνεχίζω να προσεύχομαι.

Η Κατήχηση της Καθολικής Εκκλησίας απαριθμεί μια μακρά σειρά εχθρών της προσευχής (βλ. αρ. 2726-2728). Κάποιοι αμφιβάλλουν ότι αυτή μπορεί αληθινά να φτάσει στον Παντοδύναμο: γιατί ο Θεός σιωπά; Αν ο Θεός είναι Παντοδύναμος, θα μπορούσε να πει δυο λέξεις και να τελειώσει το θέμα. Μπροστά στο ασύλληπτο του θείου, άλλοι υποστηρίζουν ότι η προσευχή είναι μια απλή ψυχολογική λειτουργία· κάτι που ίσως είναι χρήσιμο, αλλά δεν είναι ούτε αληθινή ούτε απαραίτητη: θα μπορούσε κανείς να την ασκήσει χωρίς καν να είναι πιστός.

Ωστόσο, οι χειρότεροι εχθροί της προσευχής βρίσκονται μέσα μας.
Η Κατήχηση τους ονομάζει με αυτόν τον τρόπο: «Απογοήτευση μπροστά στις ξηρασίες μας, θλίψη γιατί δεν προσφέραμε τα πάντα στον Κύριο επειδή κατέχουμε “πολλά αγαθά”, αποθάρρυνση γιατί δεν εισακουσθήκαμε σύμφωνα με τη θέλησή μας, τραυματισμός της υπερηφάνειάς μας, η οποία πεισματώνει στην αμαρτωλή αναξιότητά μας, η αλλεργία προς τον χαρακτήρα της προσευχής να είναι μια δωρεά» (αρ. 2728). Πρόκειται σαφώς για μια συνοπτική λίστα, η οποία θα μπορούσε να επεκταθεί.

Τι πρέπει να κάνουμε την ώρα του πειρασμού, όταν όλα φαίνονται να κλονίζονται; Αν διερευνήσουμε την ιστορία της πνευματικότητας, παρατηρούμε αμέσως ότι οι διδάσκαλοι της ψυχής είχαν ξεκάθαρη την κατάσταση που περιγράψαμε. Για να την ξεπεράσουν, καθένας από αυτούς έδωσε τη δική του συνεισφορά: έναν λόγο σοφίας, ή μια υπόδειξη για να αντιμετωπιστούν οι στιγμές της μεγάλης δυσκολίας. Δεν πρόκειται για θεωρίες που προτάθηκαν με προχειρότητα, αλλά για συμβουλές που γεννήθηκαν από την εμπειρία, οι οποίες δείχνουν τη σημασία να αντιστεκόμαστε και να εμμένουμε στην προσευχή.

Θα ήταν ενδιαφέρον να ξαναδούμε τουλάχιστον μερικές από αυτές τις συμβουλές, επειδή αξίζει να εμβαθύνουμε σ’ αυτές.
Για παράδειγμα, οι Πνευματικές Ασκήσεις του Αγίου Ιγνατίου Λοϋόλα είναι ένα εγχειρίδιο μεγάλης σοφίας, το οποίο διδάσκει πώς να βάλουμε τάξη στη ζωή μας. Μας βοηθά να καταλάβουμε ότι η Χριστιανική κλήση είναι στράτευση, είναι μια απόφαση να σταθούμε κάτω από τη σημαία του Ιησού Χριστού και όχι κάτω από τη σημαία του διαβόλου, προσπαθώντας να κάνουμε το καλό ακόμη κι όταν αυτό γίνεται δύσκολο.

Σε περιόδους δοκιμασίας είναι καλό να θυμόμαστε ότι δεν είμαστε μόνοι, ότι κάποιος αγρυπνεί δίπλα μας και μας προστατεύει. Ακόμη και ο Άγιος Αντώνιος ο Μέγας, ο ιδρυτής του Χριστιανικού Μοναχισμού, στην Αίγυπτο, αντιμετώπισε τρομερές στιγμές, κατά τις οποίες η προσευχή μεταμορφωνόταν σε σκληρό αγώνα. Ο βιογράφος του, Άγιος Αθανάσιος, Επίσκοπος Αλεξανδρείας, διηγείται ότι ένα από τα χειρότερα επεισόδια συνέβη στον Άγιο ερημίτη γύρω στην ηλικία των τριάντα πέντε ετών, μια μέση ηλικία που για πολλούς συνεπιφέρει μια κρίση. Ο Αντώνιος ταράχθηκε από εκείνη τη δοκιμασία, αλλά αντιστάθηκε. Όταν επιτέλους επέστρεψε η γαλήνη, απευθύνθηκε στον Κύριό του με έναν τόνο σχεδόν σαν επίπληξη:
«Πού ήσουν; Γιατί δεν ήρθες αμέσως για να βάλεις τέλος στα δεινά μου;».
Και ο Ιησούς απάντησε: «Αντώνιε, εγώ ήμουν εκεί. Αλλά περίμενα να σε δω να παλεύεις» (Βίος Αντωνίου, 10).

Να παλεύουμε στην παλαίστρα της προσευχής. Και πολλές φορές η προσευχή είναι μια πάλη. Μου έρχεται στη μνήμη κάτι που βίωσα από κοντά, όταν ήμουν στην Επισκοπή του Μπουένος Άιρες. Υπήρχε ένα ζευγάρι που είχε μια κόρη εννέα ετών με μια ασθένεια που οι γιατροί δεν ήξεραν τι ήταν. Και τέλος, στο νοσοκομείο, ο γιατρός είπε στη μητέρα: «Κυρία, καλέστε τον άντρα σας». Και ο σύζυγος ήταν στη δουλειά, ήταν εργαζόμενοι και οι δυο τους, δούλευαν κάθε μέρα. Και όταν ήρθε, είπε στον πατέρα: «Το κοριτσάκι δεν περνά τη νύχτα. Είναι μια μόλυνση, δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα». Αυτός ο άντρας, ίσως δεν πήγαινε στη Λειτουργία κάθε Κυριακή, αλλά είχε μεγάλη πίστη. Βγήκε κλαίγοντας, άφησε τη σύζυγό του εκεί με το παιδί στο νοσοκομείο, πήρε το τρένο κι έκανε εβδομήντα χιλιόμετρα για να πάει στη Βασιλική της Παναγίας της Λουτζάν, της Προστάτιδας της Αργεντινής.
Και εκεί – ο Ναός ήταν ήδη κλειστός, ήταν σχεδόν δέκα το βράδυ – προσκολλήθηκε στα κιγκλιδώματα του ναού και προσευχόταν όλη τη νύχτα στην Παναγία, παλεύοντας για την υγεία της κόρης του.
Αυτό δεν είναι φαντασία. Το είδα! Το βίωσα. Παλεύοντας αυτός ο άνθρωπος εκεί. Τελικά, στις έξι το πρωί, η εκκλησία άνοιξε και μπήκε μέσα για να χαιρετήσει την Παναγία: όλη τη νύχτα πάλευε, και μετά επέστρεψε στο σπίτι του. Όταν έφτασε, έψαξε τη γυναίκα του, αλλά δεν την βρήκε και σκέφτηκε: «Μας άφησε η κόρη μας. Όχι, η Παναγία δεν μπορεί να μου το κάνει αυτό». Έπειτα βρήκε τη γυναίκα του, χαμογελαστή, να του λέει: «Δεν ξέρω τι συνέβη. Οι γιατροί λένε ότι κάτι άλλαξε και ότι τώρα έχει θεραπευτεί».
Αυτός ο άνθρωπος που αγωνίστηκε με την προσευχή, είχε τη χάρη της Παναγίας. Η Παναγία τον άκουσε. Και αυτό εγώ το είδα: η προσευχή κάνει θαύματα, διότι η προσευχή πηγαίνει ακριβώς στο κέντρο της τρυφερότητας του Θεού, ο οποίος μας αγαπά σαν πατέρας. Και όταν δεν μας δίνει τη χάρη, θα μας δώσει μιαν άλλη που έπειτα θα τη δούμε με την πάροδο του χρόνου. Αλλά πάντα χρειάζεται να αγωνίζεσαι στην παλαίστρα της προσευχής για να ζητήσεις τη χάρη. Ναι, μερικές φορές ζητάμε μια χάρη την οποία έχουμε ανάγκη, αλλά τη ζητάμε έτσι, χωρίς όρεξη, χωρίς μάχη, αλλά δεν ζητάμε με αυτόν τον τρόπο τα σοβαρά πράγματα.
Η προσευχή είναι ένας αγώνας και ο Κύριος είναι πάντα μαζί μας.

Ο Ιησούς είναι πάντα μαζί μας: αν σε μια στιγμή τύφλωσης δεν καταφέρνουμε να διακρίνουμε την παρουσία του, θα το καταφέρουμε στο μέλλον. Θα συμβεί και σ’ εμάς να επαναλάβουμε την ίδια φράση που είπε κάποτε ο Πατριάρχης Ιακώβ: «Αλήθεια, ο Κύριος είναι σ’ αυτό τον τόπο κι εγώ δεν το ήξερα!» (Γεν 28,16).
Στο τέλος της ζωής μας, κοιτάζοντας προς τα πίσω, κι εμείς θα μπορούμε να πούμε: «Νόμιζα ότι ήμουν μόνος, αλλά όχι, δεν ήμουν: Ο Ιησούς ήταν μαζί μου».

Μετάφραση: π.Λ